arch/ive/ief (2000 - 2005)

Esperanto is het beste en meest democratisch alternatief om het taalprobleem op te lossen

Het is aangenaam te lezen dat andere mensen gestoord worden door het politieke bestel dat zonder nadenken, een maatregel aanvaard die inhoudt dat in onze Hogescholen en Universiteiten lessen in het engels worden gegeven. Als secretaris van de 'Wereldbond Arbeiders Esperantisten' bedoel ik dat 'andere mensen' zeker niet neerbuigend. Als mensen die het Esperanto leerden en gebruiken voelen wij ons soms ook 'anders' in deze strijd, dat taal een recht is.

In de "Universele verklaring van de Rechten van de Mens", wordt duidelijk over de individuele rechten gesproken. Een fundamenteel individueel recht is het gebruik van je moedertaal. Het spreken, gebruiken en gerespecteerd worden in je moedertaal is niet gebonden aan een politiek concept of een natie, links of rechts, maar is doodeenvoudig een fundamenteel recht van het individu.

België heeft een jarenlange ervaring met taalstrijd. Het recht, niet enkel je taal te spreken, maar ook gerespecteerd te worden in je eigen taal. Het jonge België, moest echter tot in 1889 wachten op de socialist Emile Vandervelde om te kunnen stemmen op een wetsvoorstel tot "gelijkheid voor alle talen met al de consequenties daaraan verbonden" te kunnen stemmen. De wet werd echter weggestemd door de toemalige katholieken; bij hen leefde de taal als uiting van nationalisme al.

Uit deze geschiedenis zou het huidige Europa van de meertaligheid zijn les moeten leren en het wetsvoorstel van Vandervelde toepassen in Europa. Misschien kan dit, zeker in een beginperiode niet goed functioneren in de absolute vorm, maar met de aanvaarding van een 'neutrale taal' wordt een grote stap vooruit gezet.

Willem Liebknecht - met Bebel in 1869 de oprichter van de Sociaal Democratische Arbeiderspartij (SDAP), de latere Socialistische Partij van Duitsland (SPD)- maakte de socialistische beweging in België opmerkzaam dat voor taalrechten moet gestreden worden, want: 'taalongelijkheid is een deel van economische discriminatie'. Taalstrijd was toen, meer dan nu, een belangrijk deel van de klassenstrijd. Beide waren meer verbonden, omdat klassenstrijd toen een meer 'lokaal' gebeuren was. Een globale beweging als nu bestond niet. Zelfs de Oktober-revolutie had niet dezelfde impact als nu het 'andersglobalisme'. Ook had vroeger 'de baas' een gezicht, één persoon was baas, waar dit nu de raad van bestuur is met woordvoerder die, door de band genomen, de taal van de arbeider spreekt (hoewel men ook dit niet te letterlijk mag nemen).

Dat de taalstrijd tegenwoordig nogal snel in een negatief daglicht wordt geplaatst is mede veroorzaakt door de invloed van extreem nationalistische tot extreemrechtse groepen die de taalstrijd tot een partij-politieke strijd omgevormd hebben. Wanneer men zich echter de moeite zou getroosten echt te informeren bij bijvoorbeeld het Instituut voor Sociale Geschiedenis (AMSAB) gehuisvest in Antwerpen en Gent, zou men kunnen vaststellen dat taal in de socialistische beweging een belangrijke rol heeft gespeeld. De eigen taal werd gezien als een recht dat door iedereen moest gerespecteerd worden. Taal kan nooit een rede zijn om nationalistische propaganda te ventileren, laat staan dat racisme met taal kan verbonden zijn. Taal verheft ons niet tot een bepaald superieur niveau en kan of mag dan ook nooit opgedrongen worden.

Radio, televisie, telefoon en vooral het internet hebben de wereld verkleind. Als de president van een bananenrepubliek een wind laat kan, bij manier van spreken, een arbeider uit België die een minuut later horen op zijn laptop. De wereld is gereduceerd tot een dorp en toch blijft er een probleem: de ongelijkheid. Arm en rijk, noord en zuid. Wij leven in een politiek systeem dat eruit bestaat dat slechts een klein deel van de wereldbevolking in welvaart kan leven.
Iedereen die er aandacht voor wil hebben kent de cijfers van armoede, van honger en, het meest kwalijke, van oorlog. De rijke heeft echter niet genoeg aan de uitbuiting van wat "de 3e wereld" genoemd wordt. Neen, de vernedering gaat verder, er bestaat niet het minste respect voor de taaleigenheid van een volk.

Het minuscule België verfranste het grote Congo. België moet zich nu op zijn beurt weer aanpassen aan het nieuwe latijn, het engels. De vraag 'wil jij ?' wordt niet gesteld. Neen, het engels wordt ons door de strot geramd en wie protesteert krijgt het etiket van onverdraagzaamheid of domheid opgekleefd.

Het is niet meer voldoende dat arbeiders zich uit de naad werken voor de bazen, nee zij moeten aanvaarden dat de baas engels spreekt; je moet je immers aanpassen en mondiaal zijn. Daar is maar een (engels) antwoord op: 'Bullshit' !

Het is ieders recht dat zijn taal gerespecteerd wordt. Er dient een democratisch alternatief te worden gevonden voor het taalprobleem in de mondiale dialoog. Waarom zouden de meerderheids- en machtstalen meer rechten krijgen dan de kleinere talen ? Waarom moet de boer uit Brazilië in zijn strijd en verdediging om het dagelijks brood Engels kennen ? Waarom is het de vanzelfsprekende norm dat zelfs andersglobalisten een, mag men veronderstellen, progressieve mensenmassa, zou dialogeren in de machtstalen ? Waarom, vraagt de Esperantist zich af, is er nog nooit gedacht aan een politiek neutrale taal ?

Ik kan begrijpen dat er vanuit de politiek geen interesse is voor Esperanto. Het is een historische waarheid, dat politieke leiders steeds de hielen likken van de machthebbers, in deze tijden zijn dat de Verenigde Staten. Waar in het begin van de 20ste eeuw het Frans de taal van de macht was is het nu het Engels. Inspraak van het gewone volk wordt nooit gevraagd, er wordt over dit thema nooit een democratisch debat gevoerd.

Zelfs in de 21e eeuw worden zonen en dochters van arbeiders nog achtergesteld wanneer het om hogere studies gaat. Universitaire studies zijn al niet vanzelfsprekend wanneer het prijskaartje gepresenteerd wordt. En nu beslist de politiek om er nog een hindernis bij te bouwen. Zonen en dochters moeten nog even een andere taal leren om te kunnen studeren aan Universiteit of Hogeschool. Wat een vernedering, wat een absoluut gebrek aan respect. Maar voor alles wat een domheid van de politici.

Migranten zouden er volgens bepaalde studies 3 generaties over doen alvorens zij de taal van het nieuwe land eigen zijn. Studenten in Europa zouden zich in enkele jaren een vreemde taal moeten eigen maken om te kunnen studeren. Dit laatste is op zich al een zware opdracht, waarom hem nog verzwaren ?

Is het onkunde, onwil, domheid of gewoon hoogmoed van onze Vlaamse ministers ?

Mijn hoop blijft dat de nieuwe beweging van andersglobalisten, zich niet aansluit bij de macht en zich niet onderwerpt aan het taalimperialisme van vandaag. Als vlotpratend Esperantist ben ik het levend bewijs dat er een alternatief is.

Het valt te bewijzen dat tolken op tijd van een jaar zich de taal Esperanto kunnen eigen maken en toepassen in hun werk. Een gewoon arbeider, en nu bevind ik mij op eigen terrein, kan op enkel jaren zeer vlot Esperanto leren en gebruiken. Na een jaar studie van de taal, voerde ik een gesprek met een Chinese vrouw over de politiek in China, met een Braziliaan over geweld en racisme in Brazilië en met een Hongaar over het communisme in het Oostblok.

Er is maar een probleem. Wanneer men Esperanto wil opdringen, verliest het al zijn kracht. De taal Esperanto is een voorbeeld van democratie, dus kan ze enkel geleerd worden door mensen die dit doen uit vrije wil. Esperanto is meer democratisch als taal omdat zij niet gebonden is aan een land of natie en, zeer belangrijk, er bestaan geen 'native speakers', mensen waarvoor het esperanto de moedertaal is (of misschien toch enkele, maar dan als zeer mariginaal verschijnsel). Dus wanneer twee mensen Esperanto praten, spreken zij beiden een taal die aangeleerd is, een tweede taal. Wanneer ik met bijvoorbeeld een Brit praat, en ik kan wel voldoende engels, dan spreek ik een tweede taal, de antagonist spreekt echter zijn moedertaal. Ik ben dus in verdrukking op taalgebied. Bij een serieuze discussie een meer dan behoorlijke handicap dacht ik ? Groot voordeel van esperanto is dat zij de perfekte brugtaal is wanner het gaat over het leren van andere talen.

Ik meen dat het forum van de andersglobalisten de bodem is waar Esperanto kan groeien. Politieke bemoeienissen leiden enkel tot dwang, tot verlies van democratisch beslissingsrecht. Dat leert mij in elk geval de "Bologna verklaring".

Een multiculturele samenleving is enkel mogelijk wanneer er respect bestaat voor de verschillende culturen, gebruiken en talen. Esperanto is het beste en meest democratisch alternatief om het taalprobleem op te lossen.

___________________________

Jakvo Schram woont in Antwerpen en is sinds 12 jaar Esperantist. Interessante links (2) zijn: het platform van de Attac-beweging in het Esperanto, een Esperanto-bibliotheek met wereldliteratuur, strijdnieuws van over de hele wereld, Indymedia in het Esperanto of, als je van zingen houdt, de tekst van de Internationale.
En wil je het graag leren, hier vind je een gratis op te laden cursus Esperanto.

Dit artikel mag/moet vrij verspreid worden mits bronvermelding.

(1) Zie W. Temmerman 'Ik begrijp er niets meer van'
http://www.attac.org/belgie/hvdn020602/hvdn020602-1.html
(2) Doorkliklinks zijn te vinden op
http://www.attac.org/belgie/hvdn020609/hvdn020609-2.html

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Heet van de Naald 9 Juni 2002:

(1) Mondialisering, armoede en ongelijkheid - door Francine Mestrum

Praatjesmakers en de wereldwijde armoede

De internationale instellingen zijn onverbeterlijke optimisten. Steeds komen hun deskundigen met hetzelfde verhaal: de afgelopen decennia werd er een enorme economische en sociale vooruitgang geboekt, edoch, niet alle problemen zijn opgelost.
Maar nu weten we hoe het moet, we hebben nog nieuwere recepten ! En het is echt hoor, de hele wereld wacht een mooie toekomst... Francine Mestrum plaatste in dit artikel toch maar een paar cijfers op een rijtje. Argumenten die elke anti- en/of andersglobalist van pas kunnen komen.

(2) De oorlog tegen Irak: een ramp in de maak - door Immanuel Wallerstein

Saddam negeert de resoluties van de Verenigde Naties. En wat dan nog ?

George W. Bush is een geopolitieke onbenul. Hij heeft zich laten overtuigen door een groep haviken om zich uit te spreken voor een invasie in Irak. Bovendien schijnt hij erop te rekenen het dat door zijn bondgenoten te intimideren, ervoor kan zorgen dat deze mee zullen doen. Buiten Tony Blair en Sharon lijkt niemand enthousiast. Maar Bush heeft de Amerikaanse bevolking een "oorlog tegen het terrorisme" beloofd " die "wij zeker gaan winnen". Op zijn palmares staat ondertussen de omverwerping van de zwakke en straatarme Taliban. Bin Laden heeft hij niet te pakken gekregen. Als hij Irak niet binnenvalt, maakt hij een belachelijke indruk bij zijn belangrijkste doelgroep - de Amerikaanse kiezers.

(3) Leve Europa, leve Barcelona ! - door G. Buster

Promotieteam Aznar-Blair-Berlusconi zet zijn zin door

Nu binnen enkele dagen de Europese Top van Sevilla begint, loont het misschien de moeite om de 'resultaten' van de Top van Barcelona nog eens te bekijken. Ondanks de protesten van honderduizenden in de straten van Barcelona gingen onze 'democratische leiders' gegangmaakt door het trio Aznar-Blair-Berlusconi verder op de ingeslagen weg: de neoliberale 'bevrijding'. Heel concreet werd het echter niet : de hete aardappels werden doorgeschoven naar de Top van Sevilla. Benieuwd of ze daar ook onverstoord het verwachte halfmiljoen betogers straal negeren...

En toch is esperanto ook maar weer een westerse constructie die verre van universeel is...
(hoeveel arabische, chinese, indische, afrikaanse, weet-ik-veel-wat-voor invloeden zitten er in het esperanto???)

Eerlijk gezegd weet ik niet op basis van hoeveel talen het Esperanto is samengesteld (iemand een idee?) en het idee van een neutrale taal is net als de idee van neutrale media
onmogelijk te bereiken. Erger nog, de idee op zich van een neutrale taal kan gebruikt wordt om subtiele machtsonevenwichten te verdoezelen (zoals de kritiek van Francoise dat het sterk europees gericht is).
Alleen hoeft dit niet per se zo te zijn.

Ik denk dat Esperanto een interessante poging is om taaldiscriminatie aan te pakken. En als het inderdaad zo is dat Esperanto heel sterk op Europese talen gebaseerd is, dan belet niets ons dat verder uit te werken. De mensenrechten hebben ook dikwijls de kritiek gekregen (en nu nog steeds) dat deze te westers waren, maar dat belet niet dat met die kritiek rekening kan gehouden worden door deze aan te passen. Waarom zou dit met Esperanto niet het geval kunnen zijn.

(Ter verduidelijking: ik kan zelf geen Esperanto lezen - alhoewel het me niet zo moeilijk lijkt - en weet er weinig van af).

Aangezien Esperanto allesbehalve universeel is en Engels nu toch de taal is die - in meer of mindere mate - door het grootst aantal mensen wordt gesproken op deze planeet, is het misschien interessanter om een soort Esperanto-Engels uit te vinden met een logischere schrijfwijze van alle woorden, een eenvoudigere grammatica, enzovoort. Op die manier zou het veel gemakkelijker zijn om nog meer mensen deze taal snel en efficiënt te leren spreken, terwijl zij die al Engels beheersen, slecht een kleine overschakeling moeten doen. We waren toch postmodernisten die kozen voor realistische oplossingen en niet voor idealistische utopieën?

Beste FF,

Ik ga helemaal niet akkoord met wat je zegt. Wat Francoise bedoelde met universeel was meer iets in de trend van dat het elke taal op deze aardkloot op gelijke hoogte stelt en gelijk vertegenwoordigd is. Dat is volgens Francoise niet het geval. Zij stelt dat niet-Europese talen onder- of niet vertegenwoordigt zijn.

Dat is iets anders dan universeel zoals jij het bedoelt, iets als 'wijd verspreid en veel gebruikt'. Engels is nu inderdaad dominant, maar is ook dat juist geen element van de dominantie van het Amerikaanse model van neoliberale globalisering. En is het niet aan ons als andersglobalisten om die culturele verarming aan te klagen.

En culturele verarming dat is het. Inderdaad, heel wat mensen op deze wereld spreken een behoorlijk mondje Engels.
En daar is op zich niets mis mee, integendeel. Alleen, hoe goed je Engels als niet-moedertaal ook beheerst, je drukt je nog altijd beter uit in je moedertaal dan in die vreemde taal. Ik woon zelf tijdelijk in Engeland en het Engels dat de meeste mensen beheersen laat hen niet toe hen altijd te uiten op een voor hen bevredigende manier. Het is en blijft behelpen. Hoe sterk je ook probeert, het blijft een handicap tegenover diegenen voor wie Engels de moedertaal is.

Ik ben helemaal geen nationalist. Maar dat betekent daarom nog niet dat ik vind dat we dat Nederlands/Vlaams dan maar overboord moeten gooien. Ook hier speelt de Amerikaanse dominantie, ook hier moeten we ons verzetten. Zonder daarom anglofiel (bang van Engels) te worden en op onszelf terug te plooien, maar wel bewust van het recht dat iedere
gemeenschap heeft op haar eigen cultuurtaal. Dat staat een kosmopolitische (open naar de rest van de wereld toe) houding helemaal niet in de weg.

eh, ....
en waarom geen Chinees?
Dat moet zowat de meest gesproken taal zijn.

Esperanto is een taal die je in twee maanden perfect onder de knie hebt. Het is 100% logisch opgebouwd. Geef dat in het lager onderwijs en binnen 20 jaar spreekt iedereen het. Dit is géén verdwijning van nationale cultuur, het maakt één neutrale taal tot bestuurs- en communicatietaal en al de rest tot cultuurtalen. Een prachtig overblijfsel uit de evolutie - maar jammer ook één dat evenveel tegenwind kreeg dan de tobintaks. Ook al worden de waarden ervan erkend, toch stellen zovelen dat het een einde kan betekenen van zoveel miscommunicatie. Ik ben absoluut voorstander van deze mooie utopie, die wel eens een halt zou kunnen toeroepen aan de eeuwige taaltwisten tussen Vlaanderen en Wallonië en die tussen Fransen en Engelsen...

Ik ga niet akkoord met je visie, Françoise. Wel degelijk is het een Europees uitvindsel (het was toch een Pool die het maakte?), maar logica is universeel. Ook mensenrechten krijgen tegengewicht van mensen die stellen dat het westers georiënteerd is. Toch zijn er bv. in Kenia mensen die vechten tegen vrouwenbesnijdenis, ook al zou dat een cultuur- en geloofsgewoonte zijn, of zijn er mensen die in Afghanistan bereid waren om te sterven voor vrouwenrechten, ook al zei de Taliban dat het een fundamenteel deel van hun cultuur was.

Ook al zij de Chinezen wellicht minder aanwezig binnen de invloed van het Esperanto, toch betekent het invoeren van de taal als communicatiemiddel geen imperialisme of westerse uitbuiting of whatever. Wat ik niet zou durven zeggen over het Engels. Nogmaals: deze taal betekent niét het einde van het Chinees, integendeel. Ik ben een dromer en durf daarom te voorspellen dat een dergelijke bestuurstaal een impuls zou betekenen voor cultuurtalen.

Toch is dit een loze discussie. Als we de tobintaks erdoor krijgen, kan je beginnen dromen voor het esperanto. Tevoren zal het toch enkel een utopie blijven. Men deed er ook honderden jaren over om te bekennen dat de Aarde rond was.

Als iemand het me wil of kan leren, graag wel een reactie op mijn emailadres. Ik hoop volop, en dus is Esperanto een prachtige naam!