Lozie over de X-dossiers

"Als ik de balans opmaak van paars-groen, dan is die niet positief." De groene senator Frans Lozie, doorgaans een vredelievend man, deelt een aantal nijdige tikken uit. De Waalse socialisten, de Brusselse procureur-generaal Van Oudenhove en ook zijn eigen partij Agalev zitten in de hoek waar de klappen vallen.

Waarschuwing vooraf: van het lezen van een interview met Frans Lozie (52) wordt een mens niet echt vrolijker. De West-Vlaming heeft, op zijn zachtst gezegd, een vrij sombere kijk op het politieke bedrijf waar hij nu al iets meer dan tien jaar in meedraait. Het paars-groene ‘Het gaat echt geweldig met ons' – discours is niet aan hem besteed. De boodschap van Lozie is donker, dreigend, pessimistisch. De opmars van de georganiseerde misdaad, corruptie, duistere machinaties binnen gerecht en politiek, het zijn de fenomenen waar hij voor blijft waarschuwen. "Ik probeer een waakhond te zijn. Een lastige luis in de pels", zo omschrijft hij zijn rol in de politiek. De pels waar de groene fractievoorzitter van de senaat zich eerst in heeft genesteld, is die van de Brusselse procureur-generaal André Van Oudenhove. De PG heeft volgens Lozie een erg dubieuze rol gespeeld in de ophefmakende X-dossiers (het onderzoek naar de gruwelverhalen van onder meer Regina Louf, alias X1; red.). En dat is Lozie een bikkelharde aanval waard.

Het leugenachtige rapport.

Waarom hebt U het op Van Oudenhove gemunt?

FRANS LOZIE: "Na het losbarsten van de zaak-Dutroux in 1996, opende onderzoeksrechter Jean-Marc Connerotte een groene telefoonlijn zodat burgers meldingen konden doen over pedofilie. Dat leverde de getuigenissen van de X-en, zoals Regina Louf, op. De ondervragingen van de X-getuigen werden gedaan door de equipe van de rijkswachters Patriek De Baets en Aimé Bille. Ze beten zich ondermeer vast in het oude onderzoek naar de moord op Christine Van Hees in 1984. In de eerste helft van 1997 begonnen de moeilijkheden. Er rezen spanningen tussen De Baets en zijn chef Duterme en in juli 1997 werd de ploeg, op vraag van onderzoeksrechter Jean-Claude Van Espen, van het onderzoek gehaald. Ze werden ervan beschuldigd de X-getuigen te hebben gemanipuleerd en pv's te hebben vervalst. Al die beschuldigingen zijn op niets gebaseerd, zo is gebleken uit een onderzoek van de rijkswacht én een onderzoek van onderzoeksrechter Pignolet. Maar toch worden de twee speurders geweerd uit gerechtelijke onderzoeken in Brussel. Dat is het gevolg van een rapport van 30 maart 2000, van PG Van Oudenhove. In dat rapport herhaalt de PG, onterecht dus, de verdenkingen van onzorgvuldigheden, beroepsfouten en zelfs valsheid in geschrifte. Dat is toch onbegrijpelijk."

Van Oudenhove schrijft een belastend rapport tegen de rijkswachters op het moment dat De Baets en Bille al volledig witgewassen zijn?

LOZIE: "Inderdaad. Hij handhaaft die beschuldigingen nog steeds, want hij weigert tot op de dag van vandaag om zijn rapport te herroepen. Op het moment dat Van Oudenhove het bewuste document schreef, waren de resultaten van het rijkswachtonderzoek en het gerechtelijk onderzoek al bekend. Als PG moet hij toch perfect op de hoogte zijn geweest van die resultaten? Ik heb Verwilghen in februari nog over de kwestie geïnterpelleerd. Hij bevestigde dat de speurders hun werk naar behoren hadden gedaan en dus onterecht door het slijk waren gehaald. Maar aan de kant van Van Oudenhove blijft het oorverdovend stil. Je zou verwachten dat hij zijn excuses aanbiedt, omdat hij de reputatie van beide rijkswachters te grabbel heeft gegooid. Je zou verwachten dat De Baets en Bille weer gewoon aan het werk zouden kunnen, maar ook dat is dus niet het geval. Ik vind dat hij die mannen in ere moet herstellen. Bovendien was het rapport van Van Oudenhove dé rechtvaardiging voor de definitieve verwijdering van de betrokken speurders uit het onderzoek, maar deze rechtvaardiging blijkt op niets gegrond te zijn. Waarom was dit rapport dan nodig? Dat zou ik wel eens willen weten."

En u denkt dat Van Oudenhove op uw vragen gaat antwoorden?

LOZIE: "Indien hij erover blijft zwijgen, dan is dit zeker niet van aard om het vertrouwen van de burger in justitie te herstellen. Wie heeft hem geadviseerd toen hij tot zijn negatief rapport kwam? Heeft de PG onderzoek gevoerd? Waarom is hij niet te rade gegaan bij onderzoeksrechter Pignolet? Is er manipulatie geweest door mensen die absoluut wilden dat De Baets en Bille verwijderd werden? En wat waren hun motieven? Ik vind ook nog altijd dat een parlementaire onderzoekscommissie heel die affaire moet onderzoeken. Ik heb dat in 1999 al gevraagd, maar daar kwam geen respons op."

U lijkt er alvast van overtuigd dat het onderzoek naar de X-getuigenissen doelbewust gekelderd is.

LOZIE: "Ja. Men heeft het onderzoek gekelderd. Dat wordt gestaafd door feiten. Na de verwijdering van het team De Baets is het onderzoek als een pudding in elkaar gezakt. De moord op Christine Van Hees in 1984 in de champignonkwekerij is nog altijd niet opgehelderd. Dat dossier ligt weer onder een dikke laag gerechtelijk stof.

Het onderzoek naar de getuigenissen van de X'en is van in het begin bemoeilijkt. Het lijkt er sterk op dat men op voorhand een aantal valstrikken heeft gespannen. Het is al begonnen met de aanstelling van rijkswachtcommandant Duterme als overste van Patriek De Baets. De Baets en Duterme hebben een … (twijfelt) andere stijl. Duterme is systeemvriendelijker dan De Baets. Hij is een soldaat die het belang van het korps boven alles plaatst. Een carrièremaker ook. De Baets is in de eerste plaats een onderzoeker die de waarheid tracht te achterhalen. Men wist dus dat dat gensters zou geven als die mannen moesten samenwerken.

Een andere voorbeeld van sabotage zijn de zogenaamde herlezingen van de verhoren van het team De Baets, in opdracht van rijkswachtcommandant Duterme en de onderzoeksrechter Jean-Claude Van Espen. Het eerste herlezingsrapport was gewoonweg belachelijk. Daarin werd De Baets beschuldigd van valsheid in geschrifte en manipulatie. De verhoren, die De Baets allemaal op video had laten vastleggen, gebeurden in het Nederlands. Vervolgens werden de pv's voor de Franstalige onderzoeksrechter in Neufchâteau vertaald. De Baets werd ervan beschuldigd dat hij die pv's vals vertaald had om zo de onderzoeksrechter te manipuleren in de richting die hij wenste. Ook die beschuldiging sloeg nergens op, want de vertalingen werden allemaal gemaakt door een beëdigd echtpaar vertalers. De Baets kon dat heel simpel weerleggen door de onkostennota's van het echtpaar voor te leggen.

Men heeft zelfs getracht De Baets en Bille is diskrediet te brengen door hen te linken aan het gefabriceerde pedofiliedossier tegen Elio Di Rupo. Zo werden zij door het parket in Brussel gevorderd voor een huiszoeking in het dosser Di Rupo, terwijl ze niets met dat onderzoek te maken hadden. Dat zat bij de toenmalige Brusselse GP. Gelukkig hadden zij op tijd in de gaten dat het een valstrik was.

Als je al die feiten op een rijtje zet, de valse beschuldigingen, de herlezingen, de truc met de huiszoeking, dan kan je toch niet anders dan de volgende conclusie trekken: alles werd in het werk gesteld om hen te beschadigen en het onderzoek te kelderen."

U valt zwaar uit naar Van Oudenhove. U wilt dat hij opstapt als baas van het Brusselse parket-generaal?

LOZIE: "Ja, hij moet weg. Net zoals de Brusselse procureur des Konings Benoit Dejemeppe weg zou moeten. Maar niet alleen omwille van dat bewuste rapport. Het is niet de eerste keer dat het optreden van Van Oudenhove vragen oproept. Iedereen herinnert zich de brief die hij schreef aan de directie van het prestigieuze college Saint-Pierre in Elsene, waar een pedofilieschandaal was losgebarsten. In die brief adviseert de PG de directie hoe ze best reageert op het onderzoek tegen een aantal leerkrachten. Dat is toch onwaarschijnlijk? Ik vind wat Connerotte heeft gedaan (Connerotte ging spaghetti eten bij de vzw Marc en Corinne, waar ook Sabine Dardenne, een van de slachtoffertjes die Dutroux overleefde, aanwezig was. Het Hof van Cassatie oordeelde in het zogenaamde ‘spaghetti-arrest' dat Connerotte daardoor een schijn van partijdigheid had gegeven; red.) klein bier in vergelijking met wat Van Oudenhove hier presteert.

Maar de belangrijkste reden is: Brussel is een juridisch rampgebied. Iemand uit het Brusselse establishment, politici, zakenlui, die iets heeft mispeuterd en in aanraking komt met het gerecht, heeft gewoonweg niets te vrezen. Alle gevoelige zaken in Brussel draaien op niets uit. Het pedofilieschandaal in het college Saint-Pierre, het nevendossier van de X-en, het onderzoek naar de visa-zwendel op de Belgische ambassade in Sofia … De lijst is lang. In Brussel bestaat gewoon geen rechtsstaat meer, omdat magistraten als Van Oudenhove en Dejemeppe mensen beschermen."

Dat is een zeer zware uitspraak Kunt u die ook hard maken?

LOZIE: "Die bewijzen zou je van justitie moeten krijgen, maar om de een of andere reden kan of wil justitie dergelijke bewijzen niet leveren. Als je iets wil veranderen, dan moeten mensen als Dejemeppe en Van Oudenhove weg. Hoewel ik vind dat Verwilghen hen onvoldoende onder druk zet, begrijp ik het dilemma van de minister. Een hoge magistraat krijg je niet zomaar weg. Hij zou Van Oudenhove kunnen wegpromoveren, maar dat weigert hij. En dat begrijp ik. Hij zou ook een disciplinaire procedure kunnen opstarten, maar dat betekent een regelrechte oorlogsverklaring aan de magistratuur. Vergeet niet dat héél de magistratuur als één man achter Dejemeppe ging staan toen die onder vuur kwam te liggen. Misschien is het een oplossing om Van Oudenhove vervroegd met pensioen te sturen, zoals met Demanet (de vroegere PG van Bergen; red.) is gebeurd."

Hoe zou u het aanpakken als u minister van justitie was?

LOZIE: "Met wat ik nu weet over justitie, zou ik die job zelfs nooit aanvaarden."

Dat is een wel heel pessimistische houding.

LOZIE: "Ja, ik ben somber gestemd. Ik zie een land dat meer en meer in de greep komt van maffiafiguren."

Dat moet u toch even nader verklaren.

LOZIE: "De PS is oppermachtig in Wallonië. Die partij controleert alles in Wallonië en dat is een heel gevaarlijke situatie. Die boel in Luik en Charleroi zou eens goed gesaneerd moeten worden, maar de Franstalige socialisten zijn zo machtig dat ze te allen tijde in staat zijn dossiers te blokkeren."

U omschrijft de Waalse socialisten als maffiafiguren. Dat betekent dat u met ‘de maffia' in de regering zit?

LOZIE: "Dat is waar, maar we hebben nu eenmaal geen andere keuze. Die partij staat zo sterk dat je niet zonder haar kan besturen. Ze is niet alleen onaantastbaar in Wallonië, ze zit ook op regeringsniveau in een zeer machtige positie. Ik geef Geert Bourgeois gelijk als hij zegt dat de PS het land bestuurt.

Wat is er aan de hand met de NMBS? Wie heeft daar de zaken geblokkeerd? Wat is er gaande met ABX? Wat gebeurt er met het station van Luik (onwaarschijnlijke aanbestedingen voor dure verbouwingen; red.)? Allemaal bijzonder duistere zaakjes. Maar als er al vermoedens of aanwijzingen van corruptie zijn, dan worden die gewoon niet onderzocht. Nog een voorbeeld: het faillissement van Sabena. Op dit moment houdt een parlementaire onderzoekscommissie zich met het dossier bezig, maar die commissie is op sterven na dood. Het is pas echt bergaf gegaan nadat Sabena zich al die grote, dure Airbussen had aangeschaft. Wie heeft daar indertijd zijn handtekening onder gezet? De PS-er Guy Mathot. Wie heeft die beslissing als verkeersminister goedgekeurd? Elio Di Rupo. Denk je dat de onderzoekscommissie dat mag uitspitten? Nee. Denk je dat men tracht op te helderen waarom er bestelwagens met documenten verdwenen bij Sabena? Nee."

Er is toch een anticorruptiedienst, de CDBC? Die kan mogelijke corruptiezaken toch onderzoeken?

LOZIE: "Die dienst is volledig lamgelegd. In tegenstelling tot het vroegere Hoog Comité van Toezicht, kan de CDBC zelf geen initiatief nemen voor een onderzoek. Ze moeten wachten tot een onderzoeksrechter dossiers bezorgt. En die dossiers zijn er niet, zodat de speurders letterlijk met hun duimen zitten te draaien en steeds meer personeel de dienst verlaat. In dit land is geen corruptie, omdat er niet naar gezocht wordt."

U bent goed op dreef, ga vooral verder.

LOZIE: "Je moet eens kijken naar de parlementaire onderzoekscommissies die er niét zijn gekomen. Het onderzoek naar de verwijdering van de speurders uit de X-dossiers, het onderzoek naar de visa-fraude, de moord op André Cools … Waarom mag dat niet onderzocht worden? Er is geen goed werkende politie, er is geen goed werkende magistratuur en er is geen anticorruptiedienst die naam waardig, en zelfs het parlement kan zijn controlerende taak niet in alle onafhankelijkheid uitvoeren. Bovendien worden klokkenluiders bij ons gelyncht, speurders die hun werk goed doen, worden uitgerangeerd, dat is pas echt ontmoedigend. Alle instrumenten die de rechtsstaat moeten beschermen, functioneren niet naar behoren. België kan bezwaarlijk nog een rechtsstaat genoemd worden. De laatste redding zou een vrije pers zijn, maar daar maak ik me dus ook al zorgen over."

Niet alleen de politiek en het zakenleven zijn geïnfiltreerd door maffiose figuren, u zegt dat ook de mediabedrijven zijn aangetast?

LOZIE: "Allez, dat hoef ik ù toch niet te vertellen. (Lozie doelt op het onderzoek naar Maurice De Velder, hoofdaandeelhouder van Think Media, de moederholding van P, Ché en 4FM; red.) Maar ook de machtsconcentratie in de media vind ik een gevaarlijke zaak. Kijk naar de verwevenheid van Roularta (uitgever van Knack, eigenaar van Radio Contact en mede-aandeelhouder van VTM; red.) met de lokale industrie en politiek in West-Vlaanderen. Dat is een ongezonde machtsconcentratie die een bedreiging kan vormen voor de persvrijheid."

Wat moet er volgens u gebeuren?

LOZIE: "Wat ons bestel nodig heeft, is een soort operatie Schone Handen, zoals men in Italië heeft gekend. Het is echt hoog tijd dat de verwevenheid van de georganiseerde misdaad, het bedrijfsleven, de politiek en de magistratuur in kaart wordt gebracht en dat de boel gesaneerd wordt. Ik besef dat dat niet voor morgen zal zijn, de politieke wil om dat te doen, is er op dit moment niet."

Omdat de bevolking er ook niet meer van wakker ligt, natuurlijk.

LOZIE: "Dat is waar. Maar ten tijde van de Witte Mars lag de bevolking er wel wakker van. Dat is tegenwoordig de redenering van de socialisten: ‘De mensen willen dat televisie gratis is en dat ze op tijd en stond naar het voetbal kunnen gaan.' Ik denk wel dat zo'n operatie Schone Handen onafwendbaar is, maar het zal na mijn tijd zijn. Ooit zal de bevolking klaarheid eisen."

Het falen van paars-groen

De verhalen die u vertelt, zijn typische voorbeelden van de ‘Belgische ziekte'. De paars-groene meerderheid, waar u deel van uitmaakt, beloofde bij haar aantreden dat België een modelstaat zou worden, waar dit soort toestanden niet meer mogelijk zou zijn.

LOZIE: "Ik ben teleurgesteld, ja. Ik had gehoopt dat we met deze regering voor een nieuwe politieke cultuur, een nieuw dynamisme zouden kunnen zorgen, en dat is maar ten dele gelukt. De nieuwe wind die er waait, is zeer oppervlakkig. Ik had gedacht dat er met de generatie Verhofstadt, Stevaert, Geysels verandering mogelijk was. Er zijn goede dingen verwezenlijkt, er is op sommige vlakken vooruitgang geboekt. Maar ik moet zeggen dat ik de voorbije jaren meer beerputten heb gezien, dan dat er zaken zijn opgelost. Het gaat allemaal zo traag, het is te weinig. Bovendien zijn de oude, slechte gewoonten er nog steeds. Neem de politieke benoemingen. De belofte was dat daar een einde aan gemaakt zou worden, maar de waarheid is dat de socialisten en de liberalen gewoon aan een inhaaloperatie bezig zijn. Als ik nu de balans van paars-groen zou opmaken, dan is die niet positief."

U geeft dus uw eigen falen toe?

LOZIE: "Ja. Wij wegen te weinig op het beleid. Het NMBS-dossier is daar het beste bewijs van. Ik vind daarom dat wij niet meer in een meerderheid moeten stappen, als we niet versterkt uit de verkiezingen komen. Ik ben in principe een voorstander van regeringsdeelname, want je kan alleen maar voor verandering zorgen als je in de regering zit. Maar als je te weinig weegt op het beleid, dan riskeer je medeplichtig te worden. Laat ze dan maar alléén verder knoeien."

U klinkt bij momenten bijna moedeloos. Ambieert u nog een mandaat na de verkiezingen van 2003?

LOZIE: "Ik zou nog graag tot 2005 actief blijven in het parlement. Er staat een nieuwe generatie klaar, maar zonder veel ervaring. In 2005 moet ze het kunnen overnemen."

Tot slot, mijnheer Lozie. Ik vrees dat niet iedereen binnen de meerderheid u uw uitspraken in dank gaat afnemen.

LOZIE: "Ik hoor ze al zeggen. ‘Daar is ‘m weer. Het Groot Complot.' Ik zal ook wel het verwijt krijgen dat ik met mijn uitspraken voeding geef aan extreem-rechts. Dat is een beproefde tactiek, hé. Iemand die een onaangename boodschap brengt, ridiculiseren of zelfs gek verklaren. Ik speel gewoon mijn rol van waakhond, van lastige luis in de pels."

Pim Fortuyn was ook de luis in de pels van het Nederlandse establishment. Voelt u zich nooit bedreigd?

LOZIE: "Ik werk nooit alleen, dus het heeft geen zin mij uit te schakelen. Ik vorm ook niet zo'n bedreiging, zeker geen electorale."

tekst: Joris van der Aa.

P-magazine, 15 mei 2002.

TEKST IN KADER: DE X-DOSSIERS

Het onderzoek naar de verklaringen van de X-getuigen, verdeelde het land na publicaties in De Morgen in believers en non-believers. Het ging van start in 1996 en werd uiteindelijk zonder resultaat afgesloten.

*1996: de ploeg van De Baets en Bille start met het verhoren van de X-getuigen. Op basis van de verklaringen van Regina Louf, alias X1, wordt onder meer het onderzoek naar de onopgeloste moord op Christine Van Hees heropgestart.

*1997: de spanningen tussen De Baets en zijn chef Duterme lopen op. Vanaf april 1997 worden collega's van De Baets belast met het ‘herlezen' van de verklaringen van de X-getuigen. Dat herlezingsrapport was zeer negatief voor De Baets en zijn ploeg, maar de kwaliteit van die eerste herlezing was zo erbarmelijk dat de herlezing zelf herlezen moest worden. Uiteindelijk zijn er verschillende herlezingsrapporten opgemaakt.

*1997: De Baets en Bille worden verwijderd uit het onderzoek. Zij zouden zich schuldig hebben gemaakt aan manipulatie van de getuigen en er zijn verdenkingen dat pv's vervalst werden of achtergehouden. De beschuldigingen zullen later resulteren in tuchtonderzoeken door de rijkswacht en een gerechtelijk onderzoek.

*1998: De laatste ‘herlezing' wordt op 17 februari overhandigd aan de Brusselse onderzoeksrechter Pignolet.

*2000: Ook het interne onderzoek van de rijkswacht, dat resulteert in twee rapporten, komt tot de conclusie dat beide rijkswachters geen fouten hebben gemaakt. De resultaten van het onderzoek worden in het voorjaar 2000 overhandigd aan procureur-generaal Van Oudenhove.

*2000: Op 30 maart levert de procureur-generaal een rapport af, waarin hij de beschuldigingen tegen De Baets en Bille herhaalt. Hij stelt dat er een vertrouwensbreuk is ontstaan tussen de speurders en de magistratuur en dat ze daarom uit gerechtelijke onderzoeken geweerd moeten worden.

*2001: Op 21 januari rondt onderzoeksrechter Pignolet zijn onderzoek naar de werkmethoden van De Baets en Bille af. Het resultaat: De Baets en Bille kan niets ten laste worden gelegd.

*2002: De Baets en Bille geven les aan de politieschool van Brussel. Ze leiden nieuwe speurders op. De Baets' verhoortechnieken worden gedoceerd aan de KULeuven. Beide rijkswachters worden nog altijd geweerd uit gerechtelijke onderzoeken in Brussel. De voormalige overste van De Baets en Bille, rijkswachtcommandant Duterme, heeft promotie gekregen.

arch/ive/ief (2000 - 2005)