Hongerstaking in de gevangenis

Zeven weken aan één stuk hebben de cipiersvakbonden iedereen, en vooral de gevangenen, zand in de ogen gestrooid. Ze lieten uitschijnen dat de overbevolking in de gevangenissen de belangrijkste reden was voor hun stiptheids, - en stakingsacties. Tijdens de onderhandelingen met de betreffende ministers (justitie, ambtenarenzaken en begroting) kwam de ware aard van hun eisen bovendrijven: uitstapregeling op 55, premies en/of loonsverhoging en meer personeel. De eisen werden ingewilligd nadat de cipiers zeshonderd mensen voor vier dagen gegijzeld hielden. Van het overbevolkingprobleem was nog nauwelijks sprake.

De weinige rechten die wij als gevangenen hebben werden tijdens de wekenlange acties met de voeten getreden. Want we hebben wel degelijk rechten: het recht van bezoek, het recht van wandeling, het recht op een minimale ruimte in een cel van 12 m², het recht op hygiëne, het recht op gezonde en gevarieerde voeding en het recht op verdediging. Buiten de schending van deze rechten, werden de gevangenen ook aangezet tot een opstand. De woorden van meerdere cipiers waren niet mis te verstaan: "Jullie moeten in opstand komen en liefst ineens goed, want op die manier zullen wij pas gehoord worden en zal Brussel moeten toegeven."

Mensen – van wie nog niet eens bewezen is dat ze schuldig zijn aan een misdaad – werden gebruikt als (onder)handelswaar. De vraag is wie in dit verhaal de misdadigers zijn? We willen niet tornen aan het stakingsrecht dat een sociale verworvenheid is. Wel moet er stilgestaan worden bij de manier waarop het stakingsrecht wordt aangewend. Een sociale strijd beslecht je niet me asociale middelen, en niet op de kap van mensen die zich door hun situatie niet kunnen verweren.

Waar gaat het ons nu om?

Wij willen dat de overbevolking – de zogenaamde reden voor de acties van de cipiers – opnieuw op de agenda wordt gezet. Iedereen moet begrijpen dat wij in de eerste plaats nog steeds mensen zijn, die al dan niet iets misdaan hebben en na boetedoening opnieuw in de maatschappij terechtkomen. Voorhechtenis, of het uitzitten van een gevangenisstraf houden bij wet in dat de straf alleen bestaat uit vrijheidsberoving. De straf houdt niet in dat wij mogen behandeld worden als goederen die men verplaatst, stapelt en herschikt naar eigen goeddunken. De Antwerpse gevangenis barst uit haar voegen. Er zitten 600 mensen opeengepakt in een plaats die voorzien is voor 350. Andere gevangenissen – en in het bijzonder voorarresthuizen – kampen met hetzelfde probleem. Er ligt al jaren een quotawet voor gevangenissen in het parlement die het recht geeft aan gevangenisdirecteurs om mensen te weigeren in hun strafinrichting of voorarresthuis wanneer de limiet bereikt is. Deze mensonterende situatie moet stoppen!!

[Bovendien is er nood aan een structureel beleid in de gevangenissen. Een Leuvense professor in de criminologie heeft jaren geleden al een rechten, - en plichtenstatuut voorgelegd aan de regering voor mensen die in de gevangenis verblijven. Momenteel kunnen de directieleden tuchtmaatregelen uitvaardigen naar willekeur. Zo kan men momenteel gevangenen zes maanden op glasbezoek zetten als preventieve maatregel, zonder dat er grondige redenen voor zijn. Er is geen enkel reglement waarop een gevangene zich kan beroepen, en vele zogenaamd strafbare handelingen staan nergens beschreven.]

Wij weigeren ons neer te leggen bij de huidige tendens in de maatschappij om steeds repressiever op te treden. Het bouwen van méér gevangenissen is geen oplossing. Het verlegt enkel het probleem. We moeten nadenken over de oorzaken van misdaad in onze welvaartmaatschappij.

Met onze hongerstaking willen wij vragen om op z'n minst alternatieven te bedenken voor deze uitpuilende kerkers van onze samenleving.

- Het misbruik van de veel te lange voorhechtenisperiodes moet aan banden worden gelegd.

- Alternatieve straffen zoals gemeenschapsdienst moeten verder uitgebouwd worden.

- Het aantal gevangenen moet gereduceerd worden tot de capaciteit van de gebouwen en voorzieningen.

- Er moet een open debat op gang komen over het nut van gevangenisstraf voor bepaalde misdaden.

Conclusie: De verantwoordelijke ministers moeten de hand in eigen boezem steken, de bovenvermelde problemen structureel aanpakken en naar oplossingen zoeken die niet leiden tot een politiestaat.

arch/ive/ief (2000 - 2005)