arch/ive/ief (2000 - 2005)

"Het Vlaams Blok maakt handig gebruik van de wijdverspreide opinie dat 'racisme' iets te maken moet hebben met 'ras', dat het tegen de zwarten moet gericht zijn om ‘echt' racisme te zijn. Niets is minder waar. Vele onderzoekers hebben al opgemerkt hoezeer de invulling van het begrip racisme de laatste decennia verschoven is van biologisch-raciale kernmerken van mensen naar cultuurverschillen en etnisch en historisch verwantschap. Aangezien de aparte behandeling van bevolkingsgroepen op basis van ‘ras' in diskrediet is geraakt, maakt men verder gebruik van een veel genuanceerder en minder rechtlijnig soort retoriek. Daarin vervangt men de zogenaamde objectiviteit van het rassenkenmerk door het vager en nog beter manipuleerbare etnische voorouderschap en de cultuur traditie die de zogenaamde ‘eigenheid' van volkeren uitmaakt. Racisme is vandaag in het merendeel van de gevallen niet-raciaal. Ras, in de mate waarin het begrip nog gebruikt wordt, is gewoon één van de vele parameters waardoor mensen het slachtoffer van racisme kunnen worden. Ze kunnen echter ook ‘racistisch' gediscrimineerd worden op basis van hun taal, desnoods hun dialect of afkomst, hun naam zelfs."

"Nog een illustratie. Op 3-2-'94 vindt er in de vroege ochtend in Leuven een grootschalige rijkswachtrazzia plaats, waarbij 106 vreemdelingen van hun bed worden gelicht. Ze worden naar de rijkswachtkazerne van Leuven gebracht, waar een provisoir tentenkamp is opgericht, en waar ze allen uitgebreid gecontroleerd worden. Dezelfde dag nog worden 91 mensen vrijgelaten. Men kon hen niets ten laste leggen. De 15 overige werden om diverse redenen aangehouden….Een dergelijke razzia verschilt op twee manieren van andere grootschalige politieacties, zoals tegen alcoholmisbruik in het verkeer…Ten eerste, de doelgroep wordt niet bepaald op basis van een duidelijke functionele categorie maar uitsluitend of basis van vreemdheid. Te tweede, er werd niet gezocht naar één bepaald vergrijp of één bepaalde soort vergrijpen. Elke vorm kon van onwettelijkheid kon gelden als argument voor aanhouding."

"We maken even een zijsprongetje. De wijze waarop men argumenten gebruikt toon een duidelijk verband tussen racisme en volksnationalistische denkbeelden. Het volksnationalisme is in oorsprong vaak een emancipatorische beweging geweest. Denk maar aan de legitieme grieven die de Vlaamse Beweging haar impuls hebben gegeven. Het Vlaams-nationalisme heeft zich echter ontwikkeld tot een bij uitstek homogeneïstische visie op de samenleving, die uitgaat van een ideaalmodel waarin een homogeen volk soeverein de macht uitoefent over een bepaald territorium. Dit ‘volk' is willekeurig definieerbaar in etnische, culturele, historische, religieuze of taalkundige termen, of met elke mogelijke combinatie van die factoren. Binnen dat territorium is diversiteit een abnormale, ongewenste of als gevaarlijk beschouwde situatie, doe zoveel mogelijk moeten vermeden worden of genegeerd worden…."

"De Vlaamse Beweging heeft immers steeds een taalhomogene soevereine natie, al dan niet binnen een ruimer Belgisch verband nagestreefd. De aanwezigheid van vreemdelingen met ‘afwijkende' kenmerken die een beschermd statuut zouden kunnen genieten in een zogenaamde multiculturele samenleving, die zou inderdaad haaks staan op de oude Vlaamse eisen. Die eisen zijn echter al lang hun emancipatorische noodzaak verloren, en zijn nu een machtsinstrument geworden dat tegen de eigen minderheden kan gebruikt worden."

"Er is ook geen betekenisvol onderscheid tussen racisme en andere vormen van discriminatie tegenover bv. Vrouwen, langdurige werklozen, bejaarden of gehandicapten. Etnische, raciale of culturele discriminatie is gewoon één verschijningsvorm. In alle gevallen gaat het om uitsluiting van groepen die een marginale plaats innemen binnen de materiële en psychologische rangorde in de samenleving."

"In De Morgen van 17-2-1994 beklaagt Johan Leman zich over de willekeur waarmee lokale politiediensten het onderzoek naar de ‘integratiewil' aanpakken-een noodzakelijke stap in de procedure voor het verkrijgen van de Belgische nationaliteit. Letterlijk alles kan gelden als een ‘bewijs' van de afwezigheid van integratiewil: het feit dat de betrokkenen volgens de buren weinig contact heeft met Belgen maar des te meer met andere vreemdelingen, het feit dat er geen Nederlandse boeken op de boekenplank staan of dat er een Turkse krant in de huiskamer rondslingert, het feit dat er geen Vlaamse kost op tafel komt, het feit dat de betrokkene werkloos is, het feit dat de echtgenote een hoofddoek draagt, noem maar op."

" In Vlaanderen is al wie zich tegen het Vlaams Blok keert per definitie een antiracist en dus tolerant. Het Vlaams Blok is immers synoniem geworden met racisme, en wie hun versie van racisme afzweert wordt maar al te vaak volledig vrij van smetten geacht. De concentratie van antiracistische retoriek en actie tegen één partij, het Vlaams Blok, heeft zo een schijnformatie doen ontstaan, de zogenaamde ‘tolerante meerderheid', wiens enige gemeenschappelijke geloofsbrief het afwijzen van het gedachtengoed van het Vlaams Blok is….Naast deze versie bestaan er nog heel wat andere racismen en die worden buiten beeld gehouden door de alles overheersende schaduw van het Vlaams Blok."

"…Hoewel het niveau van alledaagse ontmoetingen met leden van de meerderheid niet mag worden verwaarloosd worden, richt men zich best op (semi-)institutionele ontmoetingen waarin de algemene machtsverhoudingen tussen de betrokkenen zich kristalliseren: de ordediensten, de administratie, de hulpverlening, het onderwijs en de arbeidsmarkt. Dit soort encounters bepalen vaak de sociale kansen van de vreemdeling. Indien er iets misloopt in een sollicitatiegesprek, riskeert de vreemdeling werkloos achter te blijven. Indien er iets misloopt met de politie, riskeert hij of zij een strafblad. Indien contacten met de huisvestingsdienst falen, riskeert de migrant een betere woning of huursubsidie te missen."

"De weinig efficiënte strijd tegen het racisme, zoals we die nu observeren, heeft zijn wortels in de globale structuur van het migrantendebat. Het heersende denkpatroon situeert de problematiek op gemakkelijke beheersbare en bespreekbare domeinen, en de voorgestelde remedies zijn erop gericht het zflfbeeld niet te schaden maar eerder te versterken. De oorzaak van de problemen wordt in essentie bij de migranten zelf gelegd, en het is hun samenlevingsvorm die in die optiek moet worden bijgestuurd.
Zolang dit ‘integratieproces' niet voltrokken is, worden negatieve reacties op allochtonen vanwege leden van de meerderheid als begrijpelijk en normaal voorgesteld."

"Toch is de associatie van de zaak Rushdie met de eigenheid van de islam een voortdurend weerkerend thema. Het wordt niet enkel door extreem-rechtse figuren gehanteerd maar heeft zich ook in de weldenkende linkse kringen genesteld. Het volstaat hierover met moslims te spreken om tot een ander inzicht te komen. Hetzelfde geldt ook voor de klassieke associaties van de islam met bewegingen zoals het FIS in Algerije, de Hezbollah in Libanon of Hamas in Palestina. Men moet hier een onderscheid maken tussen de godsdienst als middel en de wereldlijke macht als doel. De islam wordt vaak gebruikt als mobilisatiemiddel. Ze worden gereduceerd tot gemakkelijk te misbruiken slogans, en uitgebuit voor politiek doeleinden die niets met de aard van de godsdienst te maken hebben."