arch/ive/ief (2000 - 2005)

Volgens Kris Deschouwer, politicoloog, verandert de invoering niets aan de huidige verdeling van zetels. Uitgezonderd één FN-verkozene zou niet langer kunnen zetelen. Welk probleem lost de paarsgroene regering dan op?

Het is evident dat de invoering van een kiesdrempel van 5% per provincie het voor de PVDA moeilijker maakt om een verkozene te halen. Bij voorbaat de weg versperren naar het parlement voor een revolutionaire partij is dan ook de eerste doelstelling van deze hervorming. Dit illustreert één de stellingen over de Globalisering die het zevende congres van de PVDA goedkeurde: ?Onder het monopoliekapitalisme en het imperialisme is er algemene tendens om de democratische rechten van de volksmassa?s te beperken en een steeds groter deel van de volksmassa?s uit te sluiten van de oplossing van essentiële politieke en economische problemen.? Een schril contrast met de officiële uitleg van Verhofstadt - waar je trouwens echt wel moet achter zoeken. Hij zegt dat hij de verschillen die er nu zijn tussen de verschillende kieskringen wil wegwerken.

Het aantal afgevaardigden per provincie is afhankelijk van het aantal kiezers in de provincie. Hoe meer kiezers, hoe meer te verdelen zetels en dus hoe minder stemmen een partij procentueel nodig heeft om een zetel te halen. Concreet in de provincie Antwerpen verhoogt de kiesdrempel. De voorbije verkiezingen voerde de PVDA campagne met ?Kris Merckx in het parlement?. Ze zat in Antwerpen het dichtst bij een verkozene. De lat wordt nu weer opgetrokken. In ?82 fusioneerde de stad Antwerpen ook al met de omliggende gemeenten om Kris Merckx die in de Hoboken verkozen was eruit te wippen. In oktober 2000 zat de PVDA met een nieuwe aanpak in de lift. In Herstal en Zelzate haalde ze telkens twee verkozenen. En 7% van Hobokenaars stuurden Mie Branders voor de PVDA naar de districtsraad. In Deurne haalde PVDA-dokter Lieve Seuntjes het nipt net niet.

?Links of rechts maakt niet uit?

De tweede reden voor de hervorming is de diepe electorale crisis waarin de burgerlijke partijen verkeren. Door het opleggen van de asociale Europese Verdragen (Maastricht e.d.) en de economische crisis-politiek die de verschillende coalities (CVP-PVV, CVP-SP en VLD-SP-Groenen) de voorbije jaren hebben gevoerd keuren steeds meer kiezers het beleid van de traditionele partijen af. Hun problemen van werk, toenemende onzekerheid, afbraak openbare diensten, stijging levensduurte, te hoge belastingen op levensnoodzakelijke producten en op hun zuur verdiende centen, onbetaalbare doktersrekeningen en bijna volledige uitsluiting van elke democratische debat of besluitvorming worden niet opgelost. Ze zien ook steeds minder verschillen tussen de programma?s en het beleid van de verschillende politieke partijen. Een vaststelling die veel kiezers onlangs in Frankrijk en Nederland ook maakten en bijgevolg ofwel massaal thuisbleven ofwel uit protest op extreem-rechts stemden.

Een vaststelling die drie jaar geleden door onderzoek van de Leuvense professer de Grauwe bevestigd werd. ,,Links of rechts,'t maakt niet uit'' kopte De Standaard toen. 'Zelfs op ideologisch geladen punten is er weinig verschil te merken in het beleid van de centrum-linkse en de centrum-rechtse coalities in ons land. Kort gezegd: wie er ook regeert, het beleid blijft hetzelfde.? ?Dat de socialisten voor de sociale zekerheid zijn en de liberalen voor belastingverlagingen, dat staat nog overeind. Zou men kunnen denken. Maar dat klopt niet meer. De belastingdruk en de uitgaven voor de sociale zekerheid evolueren niet anders onder een centrum-linkse regering (christen-democraten met de socialisten) dan onder een centrum-rechtse (met de liberalen).?

Ook in het buitenland

De Grauwe kwam in 1984 al tot die conclusie. ?Hij verfijnde en vervolledigde zijn onderzoek nog eens en deed het over voor heel de periode 1961-1997. De conclusie is sterker dan ooit: er zijn weinig of geen inhoudelijke verschillen te merken in het beleid gevoerd door centrum-linkse en door centrum-rechtse coalities. En als er al eens kleine verschillen opduiken, dan wijzen die in tegengestelde richting van wat men zou verwachten op grond van de verkiezingspropaganda. Neem nu de overheidsuitgaven (zonder rentelasten).

Je zou verwachten dat ze onder een regering met de liberalen minder snel stijgen dan onder een regering met socialisten. Niet waar. Ook de belastingdruk stijgt sterker onder een kabinet met liberalen dan onder een met socialisten. Maar ook dit verschil is statistisch zo klein dat het nauwelijks relevant is.

Regeringen met socialisten geven dan toch meer uit aan de sociale zekerheid en regeringen met liberalen meer aan politie en veiligheid? Niks van. Onder centrum-rechts stijgen de sociale uitgaven iets sterker dan onder centrum-links. De veiligheidsuitgaven kennen eenzelfde stijgingsritme onder beide soorten coalities. En de belasting op arbeid? Beide coalities deden de afgelopen decennia even enthousiast mee aan de verhoging van de last op arbeid die gemiddeld met 2 procent per jaar steeg.

En de belasting op kapitalen, hét paradepaard van links, en dé doodzonde volgens rechts? De roerende voorheffing stijgt onder centrum-rechtse coalities gemiddeld met 6,87 procent, onder centrum-linkse maar met 0,54 procent.? ?Ook wetenschappelijke studies in andere, min of meer vergelijkbare landen, zoals Nederland, wijzen in de richting van geen of maar een erg beperkte ideologische gekleurdheid van het beleid.? (De Standaard 20/5/?99).

Hervorming kiesstelsel weerspiegelt crisis

Electoraal uit zich het protest tegen deze eenheidsworst van kapitaal dat mensen niet meer weten wat ze moeten kiezen. De stemmen worden verdeeld over de verschillende partijen. Voor de Maastricht-adepten bemoeilijkt dat echter de coalitievorming. Paarsgroen bestaat immers uit zes partijen, de Vlaamse regering uit vier. De Franstalige gemeenschapsraad en de Waalse executieve uit drie. Dat veroorzaakt wel eens wat politieke tegenstellingen. Het kapitalisme is in crisis en de politieke beheerders willen sneller en ongestoord dictaten van de Europese Unie kunnen opleggen: overheidsbedrijven privatiseren bijvoorbeeld. Vorige week zette de regering NMBS-baas Schouppe op een ander spoor en plaatste een man uit de privé aan het hoofd van het de openbare spoordienst. Sommige beweren dat men de man al drie jaar weg wou. ?Te grote versplintering komt de bestuurskracht niet ten goede? noemt De Standaard het in afgeborstelde termen. Op het zevende congres stelde de PVDA het zo: ?De grote Europese multinationals hebben vandaag nood aan een gecentraliseerd staatsapparaat. Dit is nodig om een markt en een economisch en monetair geheel te verzekeren en om aan de volkeren de middelen te ontnemen waarmee ze kunnen strijden tegen uitbuiting en onderdrukking en om de revolutionaire bewegingen en de communisten te kunnen neerslaan?.

Drempels invoeren gaat snel, wegnemen niet

De snelheid waarmee deze hervorming zelf wordt doorgedrukt is er ook staaltje van. In het paarsgroen regeerakkoord, midden ?99, schreef Verhofstadt nog ?De Regering nodigt het Parlement uit een commissie politieke vernieuwing op te richten, die onder meer de modernisering en de aanpassing van ons kiesstelsel zal onderzoeken, de omvang van de kiesomschrijvingen, het versterken van de politieke participatie van alle groepen in de samenleving.? Zoals geweten werd het stemrecht voor migranten afgevoerd door het nog maar eens op de lange baan te schuiven. Een democratische maatregel waarop tienduizenden migranten al een heel leven wachten. Maar voor de afbraak van de democratie wordt zelfs het parlement in snelheid gepakt. Het is immers de regering zelf die achter de schermen en buiten het parlement om de kieshervorming uitwerkte. Het kwam daardoor woensdag jl. nog even tot een bosting tussen VLD-lid en kamervoorzitter De Croo en VLD-lid en premier Verhofstadt. Hij verweet het parlement niet te willen debatteren, waarop De Croo antwoordde ?dat er dan wel uitgewerkte plannen moeten bestaan?.

Net zoals in de VS

De burgerlijke partijen willen duidelijk naar een systeem van ?grote partijen? zoals in de Verenigde Staten. De keuze tussen ?een democraat? of ?een republikein?, of tussen een misdader als Chirac of fascist Le Pen in Frankrijk, zou dan garant staan voor ?democratie?. SP-A voorzitter Janssens wil samen gaan met Agalev. PS en Ecolo zouden ook beter een blok vormen. De PRL haalde reeds een deel van de rechtervleugel van de franstalige christen-democraten binnen. De VLD wil een ?volkspartij? worden en lonkt naar delen van de CVP, zoals de NCD van ex-CVP voorzitter Vanhecke. Ze hoopt overblijfselen van Volksunie binnen te halen. Spirit en NVA zouden immers met het vooruitzicht van de 5%-kiesdrempel voor de verkiezingen al allianties moeten sluiten. Naar de kiezer toe zal het samengaan uit eigen beweging nog meer de indruk versterken dat er toch geen verschillen zijn. De hervorming die ze vandaag zelf doorvoeren zal hen later wel ?verplichten? samen te gaan. De rechtstreekse verkiezing van burgemeesters, waartoe de Vlaamse regering onlangs besliste, duwt ook in de richting van ?grote partijvorming?.

Vedetten en show

De invoering van één provinciale kieskring per provincie maakt het de partijen nog makkelijker om met één ?vedette? zoals Dirupo, Michel, Stevaert of Freya Vandenbossche overal stemmen te ronselen. Door op TV en radio oneliners te spuien. Dat is enerzijds een manier om de inhoud van debatten uit te hollen en de werkelijke verzuchtingen van de mensen onder tafel te vegen. Maar het is ook een teken van zwakte. Zonder die media-clowns hebben ze geen aantrekkingskracht. Mits een goede organisatie van haar campagne heeft de PVDA bewezen wel overtuigingskracht te beschikken. Ook kan zij arbeid(st)ers als Dirk Goemare of Nadia Moscufo met veel aanhang bij de werkende mensen, in heel de provincie campagne laten voeren. Niettemin ligt deze hervorming in de lijn van eerder doorgevoerde ondemocratische hervormingen. Zoals de onmogelijkheid om het parlement vervroegd naar huis te sturen (legislatuurparlement), en bijgevolg ook de moeilijkheid om de regering te doen vallen. Zo kan het dat bij de ontsnapping van Dutroux, de moord op asielzoekster Semira of de dioxinecrisis enkele ministers aftreden, maar de regering in het zadel blijft.

Welk alternatief?

De kiesdrempel moet hoe dan ook ingetrokken worden. En de PVDA zal zich zeker kandidaat stellen bij de komende verkiezingen. De 5%-drempel zal ons niet verhinderen om met nog meer overtuiging de baan op te trekken om aan de mensen uit te leggen dat de parlementaire democratie enkel maar dient om de vier jaar vertegenwoordigers van het kapitaal te verkiezen die de werkers uitbuiten. Het wordt steeds duidelijker dat het parlement een bedrieglijke façade is van de macht van het kapitaal. Het is helemaal niet gemaakt om de werkelijke belangen van de werkende mensen te verdedigen. De vorming van enkele grote burgerlijke partijen, of die zich ?sociaal?, ?roodgroen?, ?liberaal? of ?nationalistisch? (lees maar fascistisch) noemen, zal het makkelijker maken om uit te leggen dat ze spreekbuizen zijn van de miljardairs achter de Europese multinationals. Het wordt in zekere zin nog makkelijker om aan te tonen dat we het burgerlijk verkiezingsysteem radicaal aan de kant moeten schuiven en vervangen door een werkelijke vertegenwoordiging van de werkers op Europees niveau.

en de macht van de grootste traditionle partijen blijft zo verzekerd, dus de geen die nu in regering zitten en CD&V, weer een staaltje van hoe de Belgische democratie werkt...

Om die kiesdrempels in te voeren is nog altijd een grondwetsherziening nodig, wat een 2/3den meerderheid vereist van de leden in de Kamer èn in de Senaat. Iets wat volgens mij dus niet te rap door paars zal bereikt worden.

Alsof de PVDA geen vedetten heeft (Merckx et al.) en zij geen show opvoeren (je kan geen betoging bijwonen of ze leuren je oren af met hun sloganesk blaadje solidairà). Neen pvda weren is even democratisch als de fascisten weren,is er overigens verschil tussen die twee ???

De PVDA weren of niet doet niet tere zake. Er mag geen enkele partij geweerd worden.

Volgens de info die ik vandaag in de krant las zou er GEEN
2/3 meerderheid nodig zijn voor de kiesdrempel van 5 %.
Ik wordt gewoon kotsmisselijk van het feit dat geen enkele partij hier bezwaar tegen heeft.
Van de grotere partijen had ik geen protest verwacht maar van het pseudo - progressieve Agalev, ooit als klein partijtje begonnen had ik toch wel bedenkingen verwacht.

En beste criticaster, als je geen verschil ziet tussen PVDA en VB, kijk dan eens naar hun daden en beoordeel dan.
En nee , ik ben geen sympatisant van hen.

Inderdaad: er is geen 2/3 meerderheid nodig om de kiesdrempel van 5 % op te leggen. Die is er wel om de senaat volgens Verhofstadts wensen te hervormen (denk ik).

Enne, niet dat ik iets tegen Yves Desmet heb, echt niet, maar al gelezen hoe hij in De Morgen van zaterdag heel de kieshervorming verdedigt ? De kritiek van bv. het ACV enkele dagen eerder op een binnenpagina (onderaan) in de Morgen, daar heeft hij niets van onthouden.

In essentie leidt de kieshervorming tot een veramerikanisering, een verrechtsing van het systeem. En er wordt hier wel gesproken over de PVDA, maar wat met de linkse partij die uit de antiglobalisten zou ontstaan ? Dat de oproepen daartoe in de kranten (van ondergetekende én Noël Slangen) ook door politici gelezen worden, bleek een dezer dagen nog in een professoraal opiniestukje in De Standaard, waarin dat idee de grond werd ingeboord ...

Ging Geert Bourgeois van de NVA dit niet aanvechten?
Ik vond het heel raar toen ik een kop zag op TV van iemand wiens partij bij de vorige verkiezingen niet eens bestond, deze wet nu gaat aanvechten.

Ik vind bovenstaand artikel zeer eenzijdig.

1. Plots is men vergeten dat er oorspronkelijk een dubbele kiesdrempel zou ingevoerd worden. Dit is van de baan! Als alle burgerlijke partijen in de regering toch de macht zoveel mogelijk voor zich willen houden en de kleintjes geen kans gunnen, waarom dan staat die dubbele kiesdrempel niet in het akkoord?

2. In het artikel wordt verwezen naar de situatie in Antwerpen waar de feitelijke kiesdrempel nu omhoog gaat. Maar over West Vlaanderen waar de kiesdrempel nu van 8 naar 5 gaat, wordt niets geschreven.

3. Het is niet omdat er een kiesdrempel wordt ingevoerd dat er nu direct een twee partijensysteem zal ontstaan. Nochthans wordt er alsmaar de link naar Amerika gelegd, het zal hier nu worden zoals in Amerika.

4. Een ander voorstel(van de CD&V en NCD) wat niet in het akkoord staat was dat van het meerderheidsstelsel. Dit is er ook niet doorgekomen en was nochthans wél een stap in de richting van Amerika.

En nog een laatste beschouwing: vorige week stond deze site bol van de analyses nav de presidentsverkiezingen in Frankrijk. Eén ervan was dat de linkerzijde meer moet gaan samenwerken. Is het zo onnozel van mij om te denken dat die kiesdrempel ook een kans kan zijn voor de linkerzijde? Want daardoor zullen een aantal mensen MOETEN samenwerken, spijtig dat het van moeten is, maar anders komt het er toch niet van.

Het artikel is niet alleen eenzijdig maar gaat eigenlijk ook niet over de kiesdrempel waar de titel naar verwijst. Eigenlijk zou de titel moeten zijn 'waarom de PVDA de volgende verkiezingen zal winnen' of zoiets.