arch/ive/ief (2000 - 2005)

* 'Centristen' versus extremisten

In beschouwingen over de toenemende verrechtsing van Europa (zie de verkiezingsresultaten van extreem- annex crimineel-rechts in Oostenrijk, Italië, Denemarken, Nederland, Frankrijk, Nederlandstalig België ...) werd ook door tal van commentatoren gewezen op de uitvlakking van de verschillen tussen socialisten en liberalen, die beiden naar het centrum opschoven en de flanken aan de extremisten overlieten.

Bij die extremisten heb je aan de ene kant het succesvolle extreem-rechts: variërend van onverholen 'fascisme' tot 'gewoon ouderwets of nieuwerwets autoritarisme' à la Berlusconi. Aan de andere kant staat extreem-links: variërend van libertaire anarchisten tot orthodoxe communisten. Bij die laatsten heb je zoveel varianten als er historische leidersfiguren waren: marxisten, marxist-leninisten, stalinisten, maoïsten, aanhangers van Fidel & Che, trotskisten ook. Gehandicapt door het ineenstorten van haast alle communistische experimenten tot nu toe (Cuba lijkt een uitzondering) en botsend met de vrijheidsidealen van grote delen van de wereldbevolking lijkt het communisme een voetnoot in de geschiedenis te worden. Een extreem dat niet blijvend gerealiseerd kan worden zonder in de dictatuur van een minderheid (partijtop, 'nomenclatura') te vervallen.

Als communisme (en het nog nooit langdurig gerealiseerde) anarchisme geen tegengewicht bieden voor extreem-rechts, wie dan wel ?

* De fictie van een centrumpolitiek

Zetten we de vijf diverse politieke strekkingen die er mogelijk zijn op de sociaal-economische as (de dominante as die de andere samenlevingsvraagstukken - culturele, ecologische en educatieve bv. - bepaalt), even op een lijn:

Extreem-rechts Extreem-links
Liberalen Socialisten

Sociaal-liberalen/christen-dem./sociaal-dem.

(centrumpartijen met slechts nuanceverschillen)

Ziedaar de theorie. De fictie nu is dat ons wijsgemaakt wordt dat de centrumpartijen een 'centrumpolitiek' voeren. Dat ze zowel voor werkgevers als werknemers zorgen, dat beiden democratisch aan hun trekken komen. Sommige bedrijfsleiders schijnen dat nog echt te geloven ook: zij kunnen niet alles doen wat ze willen en zien daarin het bewijs dat de regering veel meer met de bevolking dan met hen rekening houdt.

Nu zal iedere 'democratische' regering gezien de macht van het getal de belangen van de bevolking in sommige belangrijke aspecten moeten laten voorgaan of doen alsof. Denk bv. aan de voedselveiligheid.

Maar macht is niet altijd zichtbaar, treedt niet altijd op de voorgrond én is (oorlogssituaties uitgezonderd) bovenal economisch van aard. Zo komt het dat in veel schijnbaar 'democratische landen' de economische elite het voor het zeggen heeft. De wereldwijde schaalvergroting heeft de economische elite zo sterk gemaakt dat ze op tal van vlakken de politieke elite te sterk af is. De antiglobaliseringsbeweging heeft dat begrepen: de neoliberale globalisering betekent een uitverkoop van heel de samenleving. En de centristen - sociaal-liberalen, christen-democraten en sociaal-democraten - laten die uitverkoop goed- dan wel kwaadschiks gebeuren. Zij willen en/of kunnen de economische macht niet in vraag stellen omdat ze zelf een onderdeel vormen van het economisch/politiek establishment.

Zie Patrick Janssens, een man uit de reclamesector (deskundig dus in het manipule ren/bedriegen van mensen) die bij zijn aantreden als SP-voorzitter een ministerwedde vroeg. Zie voorganger Karel van Miert, beheerder nu bij een internationale mijngroep ... Als zulke figuren (over Agusta-corrpute partijgenoten zwijgen we nog) de belangen van de werkende bevolking moeten behartigen, ken je het resultaat op voorhand.

* Naar een radikaal democratisch socialisme

Een centrumpolitiek is onmogelijk en is hypocriet omdat ze de klassentegenstellingen verhult, de tegenstellingen tussen de grote werkende massa en de economische, politieke, sociale ... toplagen. Een extremistische politiek is nefast omdat men met geweld de klassentegenstel lingen niet kan opheffen. Extreem-rechts doet alsof 'werknemers' en 'werkgevers' geen tegen strijdige belangen hebben: alleen de natie telt. Wie die natie leidt, dat wordt niet in vraag gesteld. Extreem-links brengt zogezegd de arbeidersklasse aan de macht maar creëert via de bureaucratie die de communistische staat (die eigenlijk zou moeten afsterven, maar dat niet doet) een nieuwe toplaag waartegen de werkende klasse geen ideologisch verhaal meer heeft (beroofd als ze bv. is van vrije vakbonden).

Tegenover de beide extreme uitersten, tegenover het schijnheilige centrum, tegenover het radikale liberalisme ook (zie Reagan en Thatcher) is er echter een vijfde weg mogelijk: die van een radikaal democratisch socialisme.

Zulk een socialisme erkent het bestaan van tegengestelde klassen. Er zal altijd een leidende klasse zijn zoals er ook altijd mensen zullen zijn die economisch, politiek, cultureel 'vooruit' zijn. Het komt er niet op aan de leidende 'klassen' 'te vernietigen' (zoals Stalin deed met de rijke Russische boeren, de 'koelakken) maar hun inzet en talenten aan te wenden voor het algemeen belang en dat onder controle van de hele bevolking. Door een zo groot mogelijke democratische inspraak (en 'rotatiesystemen') moet die bevolking bv. kunnen zorgen voor regelmatige veranderingen in de leidende klassen, zodat je geen partijdictators krijgt die twintig of dertig jaar de boel naar hun hand kunnen zetten.

Een echt democratisch socialisme moet ervoor zorgen dat de belangen van de werkende klasse altijd voorgaan op die van de 'leidende' klasse(n). Dat de belastingen bv. goed geïnd worden ipv van een torenhoge belastingsontduiking toe te staan. De door de werkende bevolking gecrëerde rijkdom mag niet langer afgeleid wroden naar belastingsparadijzen, maar moet zorgen voor voldoende middelen voor opvoeding, onderwijs, cultuur, stabiele tewerkstel ling, veilige wegen, sociale huisvesting, sociale media, ontwikkelingssamenwerking ... Dan zouden we ook eindelijk verlost raken van de 'onveiligheidsproblematiek' die nu de kapitalis tische politieke en media-agenda bepaalt en de samenleving verder verdeelt.

Het spreekt voor zich dat om een democratisch socialisme te ontwikkelen - een systeem dat we in de geschiedenis alleen in kleine stamverbanden gekend hebben - we allerlei nieuwe democratische inspraaksystemen (ook en vooral economisch !) moeten ontwikkelen die de formele inspraak van verkiezingen om de zoveel jaar, ver overstijgen.

* Een reformistisch revolutionair democratisch en ecologisch socialisme

Om te voorkomen dat het met het nieuwe socialisme weer de weg op gaat die de traditionele socialistische partijen in Europa gevolgd hebben - die van het steeds verder verwateren van het socialistisch basisprogramma - moet het nieuwe socialisme zowel democratisch, reformistisch als revolutionair zijn.

Samengevat komt het hierop neer:

* Socialisme in plaats van kapitalisme, omdat al de belangrijke politieke, economische, ecologische, culturele ... beslissingen gemeenschappelijk moeten genomen worden en de belangen van individuen of bedrijven geen voorrang mogen krijgen boven het algemeen belang.

* Democratisch socialisme in plaats van communisme omdat ook de persoonlijke vrijheid belangrijk is en omdat een te ver doorgedreven 'collectivisering' in botsing komt met de 'menselijke natuur' en ons verlangen naar vrijheid.

* Reformistisch omdat binnen het kapitalisme wel degelijk 'vooruitgang' te boeken is zonder dat - zoals het bij de traditionele socialistische partijen gebeurde - het einddoel uit het oog verloren wordt.

* Revolutionair omdat het socialisme finaal de kapitalistische chaos moet vervangen en dat zal niet kunnen gebeuren zonder het inzetten van een mix aan machtsmiddelen (vreedzame en minder vreedzame). Denk aan wat Salvator Allende in Chili overkwam.

* Het echte socialisme is per definitie ook ecologisch. Wanneer de ecologische voorwaarden voor het leven op deze planeet in gedrang komen (zoals nu al op tal van plaatsen al het geval is), is niet zozeer de rijke bovenlaag maar de brede bevolking daar het slachtoffer van. Ecologisch moet het echte socialisme echter ook zijn om de verwording tot een 'biefstukkensocialisme' te voorkomen.

* Naar een toekomstgericht, visionair socialisme

Een ideologie die de wereld wil verbeteren moet ook vooruit kijken.

Ter illustratie van wat ons mogelijk te wachten staat vermeldt ik hier wat ene Hans Moravec van plan is. In zijn 'tomorrowland' wil deze robot-specialist en ontwikkelaar van "artificiële intelligen tie', het lichaam overbodig maken door menselijke breinen over te laden in een breincomputer. Moravec voorspelt een 'postbiologisch universum'. Als we over enkel decennia nog veel krachtiger computers zullen hebben, dan wordt het volgens Moravec mogelijk dat de mens als brein naar de cyberspace kan emigreren. Daar kan die mens als ontlichaamde geest, onsterfe lijk leven.

Wat zal er gebeuren met de rest van de mensheid nadat de elite naar cyberspace zal zijn uitgeweken ? "Het doet er niet toe wat er met de mensen gebeurt, omdat ze zullen worden achtergelaten als de tweede trap van een raket", stelt Moravec, die verwijst naar tal van verdwenen menselijke culturen. Voor Moravec doet niet het individu of een groep van mensen er toe; enkel het 'verhaal' van de mensheid telt en dat verhaal mag niet worden afgeremd door achterblijvers ... 'The survival of the fittest' op zijn scherpst ...

In eigen land treedt reclamemaker Gino Delmotte, Moravec bij door in zijn boek 'De kus van de cybervrouw' te schrijven, dat we dankzij de digitale technologie "mens-machine-symbioten worden: wezens van vlees, vezels, bloed, bytes en dataverbindingen - als we al niet uit het bestaan worden weggeëvolueerd door transhumane, intelligente robots".

Om zulke scenario's te vermijden wordt er bij het uitbroeden en realiseren van het 'reformistisch revolutionair democratisch socialisme' best rekening gehouden met de inzichten en de ervaringen van alle stromingen ter linkerzijde: 'sociaal-democraten', anarchisten, ecologisten,communisten, 'basisdemocraten' ... Na al de 'lukkingen' maar ook al de mislukkingen uit het verleden, kan geen enkele linkse stroming nog beweren, zomaar over de toverformule voor een 'vrije en rechtvaardige samenleving' te beschikken. Door studiewerk, open discussies en nieuwe praktijkervaringen, moeten we zoeken naar een echt alternatieve vijfde weg waarvan deze tekst uiteraard alleen maar enkele algemene lijnen kon aangeven.

Jan-Pieter Everaerts

Vraagje aan JPE.

Is het dan zo dat je zegt dat het beter is niet te gaan stemmen op 5 mei in Frankrijk?
Of moeten de Fransen op Chirac gaan stemmen?

Moeten we voor de volgende gemeenteraads verkiezingen voor de demokraat Patrick Jansnsens stemmen om De Winter geen kans te geven.

...

------>(
Je vertrekt in je analyse (die geen analyse is maar een opinie) veel te veel van apriorismen die je op geen enekele manier staaft.

Je werpt zo maar enkel eeuwen verzet en pogingen om alternatieven op te bouwen op de schroothoop, zonder daar eigenlijk enige argumenten voor aan te brengen

Laat ons een beginnnen bij de Parijse commune.

Die duurde enkel weken en werd in het bloed gesmoord.
Toch valt er veel te leren uit die enkele weken,....
Maar neen .... niets daarvan terig te vinden in je tekst.

Laat ons dan een kijken naar de Sovjetunie.
Vogens de ene was die ervaring slechts enkel jjaren waardevol, volgens anderen een tiental jaar, volgens nog anderen ennkele tientallen jaren en nog weer volgens anderen nagenoeg 70 jaar.
Maar .... de hele ervaring op de schroothoop zeg je.

Of laat eens gaan kijken naar Cuba of wat te denken van Venezuela waar zopas het volk een staatsgreep verijdelde, en wat van de ervaring van honderduizenden landloze boeren in Brazillië, Zimbabwe, ....
Maar .... de hele ervaring op de vuilbak.

ALs ik één ding leer uit de verkiezingen in Frankrijk dan is het dat deze maatschappij aan het wankelen is.

+/- 30% ging gewoon niet stemmen.
+/- 15% stemde voor radikaal links
+/- 20% gaf een protest stem aan Le Pen.

+/- 65% van de mensen in Frankrijk stelde dus dat ze het niet meer pikken.

Veel vrienden van mij panikeerden omwille van die uitslag. Wel ik vind dat die uitslag weergeeft hoe rot deze samenleving wel niet is, en bovendien bewijst dat de meerderheid van de bevolking dat ook vind (althans in Frankrijk).

Vandaag vroeg iemand me mijn leeftijd en hij was jaloers.
"Ik ben te oud om nog heel actief te zijn, maar jullie gaan de komenden jaren historische momenten meemaken."

Je oproep tot studie werk is terecht.

Maar dat zal allen iets opleveren als je jezelf bevrijdt van alle apriorisme (axiomas of dogmas) waar je je artikel mee begint.

Groeten

-------->) han

Jpe, een schitterende, heldere analyse. Ik zou het willen aanvullen met een ander begrip, namelijk 'noodzakelijke onzuiverheden' (necessary impurities; term is van Geoffrey
Hodgson, een van de meest vooraanstaande institutionalistische economen van dit moment).

Het idee komt erop neer dat de best mogelijke samenleving er een is waar onzuiverheden toegestaan worden.

Een aantal voorbeelden:

* een centralistische planeconomie waar de volledige economie centraal gepland is, is gedoemd te mislukken.
Een economie is te complex om zomaar door een groepje superbureaucraten gerund te worden. De markt is een zelf-organiserend systeem dat sowieso opduikt. Geen enkel communistisch land is in staat geweest de markt 'uit te roeien'. (Dit sluit uiteraard niet uit dat de meeste markten voor een aanzienlijk deel bewust geconstrueerd worden en dat oa. de staat er in de randvoorwaarden voor voorziet).

Het komt er dus op aan zelf te bepalen waar we de markt laten spelen, tot op welke hoogte en op welke manier. Dat is perfect combineerbaar met een sterke publieke sector. Die publieke sector moet alle basisbehoeften bevatten plus de financiele sector. Het publiek maken van de financiele sector is cruciaal, maar moet zoveel mogelijk gedecentraliseerd gebeuren om al te grote machtsconcentraties te vermijden. Concreet komt het erop neer dat er verschillende publiek bestuurde financiele organen zijn wiens taken elkaar gedeeltelijk overlappen.
Zo krijg je een vorm van concurrentie die tegelijkertijd machtsconcentratie afblokt en meer dynamisme toelaat dan bij een gecentraliseerd orgaan het geval is. De financiele organen dienen om de zoveel tijd verslag uitbrengen aan democratische organen (parlement, ...).

* een volledig (!) basisdemocratische economie brengt inertie met zich mee. Natuurlijk is basisdemocratie een nuttig instrument, maar het is naief te denken dat we een grootschalige, complexe economie als de onze volledig op die manier kan bestuurd worden. Nemen we de spoorwegen als voorbeeld. Bij de spoorwegen komt heel wat cenrale organisatie kijken. Een aantal seconden te laat handelen of een klein stukje informatie missen kan verstrekkende gevolgen hebben (ongelukken). In een dergelijke situatie is de ruimte voor basisdemocratie kleiner als bv. in het onderwijs. Dat betekent uiteraard niet dat basisdemocratie bij het spoor onmogelijk is, integendeel, alleen dat het soms (!) moeilijker of zelfs onmogelijk is.

Ik zou nog wat meer voorbeelden kunnen geven, maar ik denk dat mijn punt duidelijk is. Enkel door duizend bloemen te laten groeien en verschillende systemen te combineren en uit te testen met als ultieme leidraad een economie ten dienste van de mens, zullen we die andere wereld benaderen.
En daarmee wordt geen driehonderd jaar ervaring op de schroothoop, integendeel er worden lessen uit getrokken
(de noodzaak van noodzakelijke onzuiverheden, of zeg maar sociale diversiteit cfr biodiversiteit).

Die andere wereld is nooit af en is geen zaak van het uitvoeren van een vooraf uitgeschreven plan. De maatschappelijke realiteit is immers bijzonder weerbarstig.
Het enige alternatief is opbouwen van onderuit en verschillende groepen hun ding te laten doen.

(Ik weet dat dit voor sommige lezers een bijzonder confronterend stuk is. Als je het niet begrijpt of denkt dat ik hier gewoon de welvaartstaat of de sociaal-democratie zit te verdedigen (wat NIET het geval is), vraag dan om een verduidelijking en begin er niet op los te schelden en te insinueren. Ik hoop dat hier een CONSTRUCTIEVE discussie uit kan volgen. Voor alle duidelijkheid: constructief is zelf met een alternatief afkomen en zeggen waar het afwijkt van het bovenstaande en waarom je dat nodig acht).

Wat me stoort Stijn, is dat ook jij als jonge Socioloog uitgaat van een aantal dogmas, axiomas,...

enkele voorbeelden :
# een centralistische planeconomie waar de volledige economie centraal gepland is, is gedoemd te mislukken

Bewijs dat eens.
Lees daarover eens het boek van Marc Vande Pitte : De gok van Fidel.
Bestudeer eens de Sovjet economie tussen 1917 & 1930.
Of bestudeer eens de plannen van Renault, GM, OPEL, Bertelsman, AOL-Time Warner,.... en zeg eens waar die planeconomieën faalden??

Of nog:
Een volledig (!) basisdemocratische economie brengt inertie met zich mee.

Bewijs dat eens.

Je overtuigd me alles behalve met het voorbeeld van de NMBS.
Bovendien.
Waarom zou een plan niet kunnen gebaseerd zijn op basis democratie.
Ik dacht dat de Parijse comunne, de Sovjetunie, Cuba, MST, .... daarvoor inspiratie konden geven.

Ik bergijp jullie niet goed.

Zeggen jullie (JPE & Stijn) nu dat jullie kiezen voor het democratisch centralisme??
Weet je wel een soort mengeling van basisdemocratie en centralisme.
Is het dat dat jullie de 5° weg noemen?

Daar is niets nieuws aan hoor.

1) Lien: ik zou toch op Chirac stemmen, alhoewel het een gangster is. Maar stel je voor wat er in Frankrijk zou gebeuren als de extreem-rechterkant van het establishment vrij spel krijgt. Zoals Solidair vandaag meldt, zou Le Pen alle communistische partijen verbieden. En wat er met de Fransen van buitenlandse origine zou gebeuren ... De haatcampagnes die hij dan zou kunnen lanceren. Dus ja: voor de builenpest stemmen om AIDS buiten te houden.

2) Han

a) als ik elk woord moet 'staven', wordt het een boek.

b) ik verwerp helemaal niet enkele eeuwen verzet en ... Hoe kom je daar nu bij ? Maar ik kan het in zo'n algemene tekst toch niet over de Parijse Commune in 18.. gaan hebben.

c) Over de Sovjetunie staat er één en ander te lezen in DIOGENE(S) nr 5 (oa op basis van een recensie van het boek van Parenti door J. Pauwels). Ik verlies dat niet uit het oog. Ik schrijf op het eind van de tekst hierboven ook dat we moeten leren van de inzichten en ERVARINGEN van alle linksen (dus nietske schrootho pen - leg me geen dingen in de pen die ik niet schreef aub). Beter kon ik het niet samenvatten. En samenvatten was wel de bedoeling want mensen hebben niet altijd tijd voor boeken.

d) Je leert dat Frankrijk wankelt ... Wil ik aan twijfelen; na verkiezingen gaat leventje in grootste deel van la douce France gewoon door; blijven mensen verder consumeren en milieu om zeep helpen; verder zich afjakkeren om al dat geconsumeer te betalen. Weet je Han: het verschil tussen mij en jou is dat jij blijkbaar denkt dat er snel een revolutionaire ommekeer zal komen. Als 18 jarige dacht ik dat ook. Als 44-jarige besef ik hoe 'resistent' het systeem is. Kijk ook naar Argentinië; kan een systeem nog meer wankelen dan daar ? Er verschenen hier enthousiaste berichten over het protest van de Argentijnen. Maar wat leverde dat op ? Het kapitalisme stuikt er in elkaar en dan nog slaagt niemand er in een alternatief uit te werken. Als je anderzijds ziet hoe de communistische landen op bepaalde gebieden ontspoor den (niet op alle !) en het dictaturen van een partijtop werden, dan kan je niet anders dan pleiten voor de hier uiteengezette 5de weg.

e) Bevrijd jezelf ook maar eens van heel wat axioma's en dogma's (foei zulke intello-termen, heb ik hekel aan want wat is een ax en een dog ?) Doen we samen een 'onttermingskuur' ? Waar ?

3) Stijn. Ik wist dat je dit goed zou vinden. En dat van die onzuiverheden: compleet mee akkoord. Zie ook het boek 'L'homme révolté' van Camus: die stelt ook dat links niet moet proberen de mens perfect te maken want dan loopt het catastrofaal af. Of zijn we de Goelag al vergeten ?
Wat je schrijft over combi planeconomie en markt, treed ik bij. En inderdaad, het is niet door de communistische experimenten te bekritiseren dat je ze op de schroothoop gooit. Je moet er echt wel de lessen uit trekken.

4) Lien pakt dan ook weer uit met het verwijt dat we (Stijn en mezelf) uitgaan van axen en dogs ... (ik kort ze af om de termen zelf onderuit te halen).

Maar dat van die central. planeconomie: dat is nu toch vaak genoeg bewezen. En tegenover jouw bedrijven die je als voorbeeld van planeconomieën stelt die niet faalden (goed opgemerkt dat grote bedrijven planeconomieën zijn), daar tegenover kan je een pak bedrijven plaatsen die wel faalden: zie de telecomsector nu, zie ineengestuikte imperium van Duitse mediabaas Kirch. Neen, plannen is niet zomaar dé sleutel tot succes. Omdat het leven, de wereld niet zomaar te plannen zijn.

Over hoeveel er moet gepland worden in onze toekomstige socialistische economie, over hoeveel aan individuele initiatieven overlaten, daar kan over gediscussieerd worden. Maar zoals met alles in het leven: het moet een verstandige mix zijn van één én twee. Dat is geen ax of dog maar een levenswijsheid.

Tot slot nog twee algemene bedenkingen:

1) Laten we niet doen alsof deze discussie een puur rationele is. Onze gevoelens spelen hier ook mee en als ik bv. aan het Stalinisme denk dan denk ik meteen ook aan mijn vader-metser en diens baas die om de hoek woonde. Baas verdrukte vader. Vader gaf zoon er van langs. Dat schema. Heb ik me niet tegen verzet om dan een nieuwe baas (Stalin, Che of welk ander genie dan ook) te volgen. Ik denk dat ik daar mijn anti-autoritaire karakter vandaan heb. Daarom pleit ik er zo sterk voor dat het echte socialisme democratisch moet zijn en dus geen dictatuur van het proletariaat wat toch weer een dictatuur van de Partij wordt.

2) Na het aanwijzen van waar we het met elkaar oneens zijn, zouden we er beter aan doen ook aan te wijzen waar we het wel met elkaar kunnen vinden (oa in studiewerk zoals Han al aangeeft, maar ook in acties, media-activisme enz.). Want linkse samenwerking is meer nodig dan linkse verdeeldheid. Gegroet.

Een axioma of een dogma is een stelling die je niet echt kan bewijzen.

Wel JPE je kan je stellingen niet bewijzen.
Ik daag je echt uit om dat te doen.

Ik zag Han in een debat met Fonds Verplaetse, hij vroeg aan die ere gouverneur van de nationale bank hetzelfde : bewijs dat eens.

En die wist gewoon te zeggen dat hij dat niet eens wenste te te doen : dat was een dogma.

En nu nog beter, je gaat nu de wetten van kapitalisme gebruiken om te zeggen dat een planeconomie niet zou werken.

Bovendien JPE maken de faillisementen van grote bedrijven dikwijls ook deel uit van hun plan : Renault, Sabena, Enron, .... niet iedereen werd daar slechter van, sommigen hadden het zo gepland.

Natuurlijk werp je wel een hele ervaring op de schroothoop, je doet dat zelfs in één zinnetje :

"Maar dat van die centrale planeconomie: dat is nu toch vaak genoeg bewezen."

Wie, hoe, wat, waar ....

Ik vraag dat altijd in een debat aan de aanhagers van de markt, nog niemand gaf een een antwoord : "Maar is toch al voldoenden bewezen" 'Dat hoef ik niet te bewijzen" "Iedereen weet toch dat dat zo is"

En zij die het probeerden te bewijzen deden dat op zo'n manier dat het geen bewijs was : Rusland 2001 vergelijken met de VS, dat is wat bijvoorbeeld Verplaetse deed.

Chirac :
Wel ik zou niet gaan stemmen, en ik zou er ook voor oproepen om dat niet te doen.
Ik zou vooral duidelijk maken dat we helemaal niet in een democratie leven.

Kijk JPE.
Ik wil dat wereld verandert.
Ik kijk rond mij en steeds meer tekenen dat het rotter en rotter en rotter wordt.
Dogmatisch dat is de situatie vandaag vergelijken met die 20 a 30 geleden. Er is op de 30 jaar heel wat verandert we staan weldegelijk voor een keerpunt.

In Frankrijk is zo goed als 40% van de mensen niet gaan stemmen.
Moeten we nu tegen deze die mensen gaan zeggen : jullie hadden ongelijk. Moeten we hen nu zeggen je moet voor de leugenaar, bedrieger, .... Chirac gaan stemmen?

Nog eens 13% stemde voor radicaal links. Moeten die mensen nu gaan stemmen voor een extreem rechts "democraat"?

Zij die dat vandaag zeggen, ja die mensen die willen inderdaad deze nepdemocratie redden.
Zij die dat zeggen die staan een omwenteling in de weg.

Dat is wat ik erover denk.

Niets is voor altijd, eeuwig en overal bewezen. Als je over abstracte zaken als 'de' markt, 'de' planeconomie, 'de' basisdemocratie, enz gaat redeneren, kun je nooit honderd procent zekerheid iets zeggen.

Toch betekent dit niet dat je er niets kan over zeggen. Je neemt een stelling in en probeert die zo goed mogelijk te argumenteren, ook al blijft die altijd zwakke plekken hebben. Een voorwaarde is dat je open blijft voor kritiek en ten allen tijde bereid bent je stelling te herzien.
Bovendien dien je je er bewust van te zijn dat je gebruik maakt van abstracte categorieen die in realiteit niet bestaan. 'De' planeconomie bestaat niet, je hebt enkel een hele hoop fenomenen in de realiteit die in minder of meerdere mate de kenmerken ervan dragen.

Wat ik doe is nagaan hoe zo'n planeconomie in abstracto
werkt. Dat is geen volledige empirisch bewijs, aangezien
zo'n pure planeconomie niet bestaat. Het is een poging consequent door te redeneren en kijken of er in de ealiteit elementen zijn die jouw stelling ondersteunen. (Voor de ingewijden: ik ben geen positivist, maar baseer mij hier op het kritisch realisme; zie bv. Andrew Sayer: 'Methods in Social Science: a realist approach' of Roy Bhaskar: 'The possibility of naturalism').

De argumenten van Lien en Han zijn een zwaktebod. Hetgeen ik hierboven schreef bewijst dat ik me bewust ben van de assumpties die ik maak. Waar zijn dan die dogma's en axioma's, wetende dat je niet anders kan dan bepaalde assumpties maken?

Ok, dan toch een antwoord op de andere kritieken:
(Weet dat ik hier bibliotheken lectuur samenvat, en noodzakelijkerwijs enorm simplificeer - het zou me verbazen moesten Lien en Han ook maar een pagina van die literatuur gelezen hebben).

1) Multinationals zijn inderdaad planeconomieen, maar ze functioneren nog altijd op een markt. Dat is dus niet vergelijkbaar met Cuba, USSR,.. die de markt probeerden uit te roeien. Lees de neoliberale filosoof Hayek eens (onderscheid catallaxy - economie*), die man ontkent dat helemaal niet. Ten andere: de trend naar outsourcing, is een stap weg van de planeconomie, naar meer marktgerichte
vormen van coordinatie.

2) In ieder communistisch land floreren de zwarte markten.
Ook in Cuba. Ik zie dat als een bewijs dat de planeconomie
niet flexibel genoeg op schommelingen in de vraag kan inspelen. (Merk op: dat dit niet noodzakelijk een pleidooi is voor de markt, ik kan bv. van mening zijn dat flexibel inspelen op vraagwijzigingen niet belangrijk is; alleen .. iedereen weet dat heel wat medeburgers dat wel belangrijk vinden, dat vormt dus een moeilijk probleem voor de communisten).

3) Redenering in abstracto: de planeconomie coordineert een gigantische input-outputmatrix (de miljoenen producten die geproduceerd worden -input- en de miljoenen produkten die nodig zijn voor produktie of consumptie -output) a priori.
Een centrale instantie bepaalt de input en output alvorens er geproduceerd wordt.

De markt doet dat a posteriori. Iets wordt geproduceerd
en daarna volgt de feedback van de markt (vraag). De producent doet een gok (wat en de hoeveelheid die hij produceert) en 'de markt' geeft feedback (geen/te weinig/teveel vraag). De producent krijgt ook informatie via prijsmechanisme over de schaarste van wat hij gebruikt om te produceren en van wat hij plant te produceren.
Dit alles maakt voor een relatief flexibel systeem.

Nogmaals: dit is in abstracto. In wezen is er geen zo'n markt, enkel een hele hoop reele markten wiens werking minder of meer gelijkt op bovenstaande redenering.
En om critici voor te zijn: inderdaad, marktrelaties zijn ook machtsrelaties (zoals de liberale socioloog Weber ook al wist). Dat is precies de stevigste kritiek op Hayek en consoorten (en voor alle duidelijkheid: ik onderschrijf die kritiek volledig). Deze kritiek bewijst ook dat neoliberalen
fout zitten met hun lofzang op de markt (wat uiteraard nog niet wil zeggen dat er geen elementen in hun theorie zitten die bruikbaar zijn).

Trouwens: Marx heeft bijzonder weinig geschreven over de marktsfeer, hij had het vooral over de produktie. Dat is volgens mij een van de redenen waarom marxisten een dergelijk onderontwikkeld begrip hebben van markten. Onorthodoxe of pluralistisch marxisten (waartoe ik mezelf reken) hebben dit begrepen en proberen met succes bepaalde inzichten van Weber, Polanyi, Schumpeter en ja zelfs Hayek (schande, o schande!) op te nemen in een sterk marxistisch geinspireerd kader (zie bv. de diverse neo-marxistische regulatiescholen).

Tot slot, een antwoord op "Zeggen jullie (JPE & Stijn) nu dat jullie kiezen voor het democratisch centralisme??
Weet je wel een soort mengeling van basisdemocratie en centralisme."

Nee, helemaal niet. Zo simpel zit het niet. Ik kies helemaal niet voor een van te voren uitgeschreven plan (dat moest toch al duidelijk zijn). Waar ik voor kies is, zoals Marcos dat zegt, de macht decentraliseren (in plaats van ze zelf in te nemen en een dictatuur van de meerderheid te installeren) zodat mensen de macht hebben zelf aan hun eigen systeem te werken. We zien wel wat eruit komt. Waarschijnlijk een ongelooflijk brede varieteit van mechanismen en systemen. Met vallen en opstaan, en vooral veel militante strijd (want macht heeft de neiging te centraliseren), een andere wereld tegemoet.

Beste Han en Lien , doe echt eens een poging de voorgekauwde theorieen en categorieen te herdenken en de twijfel in jullie hoofden binnen te laten. Het zal jullie strijd niet verzwakken (mijn enthousiasme, overtuiging en militantie heeft er helemaal niet onder geleden, integendeel), maar jullie alleszins als geengageerde mens (en dus ook de samenleving) ten goede komen. Op die manier wordt deze site misschien minder een plek van geschreew en gebrul, maar eindelijk een plaats waar er over die andere wereld en de strijd ervoor nagedacht en bericht kan worden.

Groetjes,
Stijn

Boeiende discussie nietwaar ? En ze gaat offline (via email) ook nog verder.

Ik heb er alvast uit geleerd dat ik binnen de beperkte ruimte (3 p.) waarin ik me voorgenomen had een alternatief te schetsen, veel toch nog beter moet formuleren. Minder afbreken ook. Meer ruimte openlaten.

Herwerkte versie zal later in een nieuwsbrief gebruikt worden. Bedankt alvast voor de bedenkingen.

En zoals Stijn al zei: "Met vallen en opstaan, en vooral veel militante strijd (want macht heeft de neiging te centraliseren), een andere wereld tegemoet."

Ik ben toch wel benieuwd wat Lien en Han denken van mijn verduidelijking. Liefst online dan, dan leren we er allemaal nog iets van.

Wanneer komt iemand eens naar voren met een duidelijke uitleg over het verschil tussen "links" en "rechts"?
En tussen "socialist", "sociaal-demokraat", "liberaal", "conservatief", "communist", "fascist", "populist", "reformist", "ecologist", en weet ik veel nog wat allemaal...?
En misschien moeten we het direct ook nog maar eens hebben over "democratie" en "politiek"... Er wordt tegenwoordig zoveel gesmeten met die woorden, dat ze hun inhoud verloren zijn.

(en liefst zonder direct in welles-nietes-spelletjes te vervallen!)
(en om nog maar te zwijgen over de verschillen tussen "stalinist", "trotskist", "maoïst" en andere scheldnamen waarmee op Indy kwistig wordt gesmeten...)

Wat ik merk, als ik spreek met de mensen om me heen (en dat zijn er van alle soorten), is dat niemand nog weet wat politiek is, wat het doel ervan is, waar de partijen voor staan, ...

Het is goed dat er mensen bezig zijn met het zoeken naar een alternatief op het huidige systeem. Maar zolang niemand kan uitleggen wat dat systeem inhoudt en waarom er een alternatief moet komen, komen we geen stap verder...

(allez, dat is mijn bescheiden mening)