"Il pleut sur Caracas": Vlaamse versus Franstalige media over Venezuela & Chili

Vrijdag drukte ik in een commentaar onder een artikel van Christophe Callewaert mijn verwondering uit over het verschil tussen de 'officiële berichtgeving' (o.a. op VRT-journaal en in Terzake, waarin een medewerker van Broederlijk Delen kwam zeggen dat "Chavez er in geslaagd was wat niemand voor hem kon: vakbonden en patroons verenigen" ...) en de informatie die Christophe en anderen op de website plaatsen. Uit die stukken bleek o.a. de belangrijke rol van de media én de conservatieve vakbonden.

Het was een verschil van dag en nacht tussen de twee soorten berichtgevingen. Gelukkig had ik in Le Monde Diplomatique al wat over Chavez gelezen, want anders was het helemaal niet te volgen. En natuurlijk was er meteen de reflex van: dit is een tweede 1973, opnieuw een putch zoals die tegen Allende (waarvan ik me de films van begin jaren zeventig en de gesprekken toen met de gevluchte Chilenen nog goed herinner).

Zaterdag 13/4 dan maar de commerciële en staatsmedia eens wat beter gevolgd en ziehier een bundeling van de belangrijkste aspecten.

1) De Morgen: Geen herhaling van Chili 1973

a) Niets over Venezuela op de cover, waarboven wel een kraai prijkt en het verhaal van de ruiten van het Europees Parlement die door de vogels aan diggelen gegooid worden. Leuk verhaal, maar toen De Morgen nog De Morgen was zou een 'tweede Chili' wel voorpaginanieuws geweest zijn.

b) Binnenin volgt op pagina 17 (zeventien !) een halve pagina berichtgeving met twee artikels.

Eerst is er dat van Lode Delputte dat titelt: "Venezolaanse overgangsregering geleid door topman van verbond van privé-ondernemers; Militaire junta stuurt Chavez de laan uit."

Delputte stelt dat Chavez tijdens zijn bewind zowat elke andere macht had uitgeschakeld of naar zijn pijpen had doen dansen. "De spreekwoordelijke druppel kwam er enkele maanden geleden toen hij zowat de hele top van de Venezolaanse oliesector de laan uit wilde sturen en door eigen manschappen wou vervangen." Toen kwamen patronaat en de vakbond CVT tegen hem in het verzet. De betoging van donderdag was er te veel aan: "bij een massabetoging voor het presidentspaleis namen Chavez zogeheten 'circulos bolivarianos', op de leest van de Cubaanse Revolutionaire Verdedigingscomités geschoeide wijkmilities, de manifestanten onder vuur. Daarbij vielen tien doden en een negentigtal gewonden. Daarna werd Chavez door het leger "verzocht zijn overgave te ondertekenen."

Even verderop wordt de nieuwe president als volgt voorgesteld: "De militair Chavez wordt opgevolgd door de burger Pedro Carmona Estanga, voorzitter van de grootste werkgeversorgnisatie en leider van het burgerprotest tegen de weggeputschte president." Het stuk van Delputte eindigt met diplomatieke bronnen die aan De Morgen verklaarden dat "de rust in Venezuela is weergekeerd" en "dat er een democratisch overgangsproces zal worden voorzien."

Al met al een staaltje van "newspeak": een democratisch verkozen president wordt weggeputscht zoals Delputte zelf schrijft, maar toch wordt het zo voorgesteld - met "een democratisch overgangsproces" en de "militair" die door een "burger" wordt opgevolgd - alsof de democratie nu pas kan beginnen in Venezuela ...

Delputte schreef nog een tweede bijdrage: "De Verenigde Staten waren uit op het vertrek van de Venezolaanse president". Hier stelt de journalist de vraag of "het zou kunnen dat de VS een rol gespeeld hebben in de coup tegen Chavez ?" Jean-Michel Blanquer, directeur van het in Parijs gevestigde 'Institut des Hautes Etudes de l'Amérique Latine" mag daarop verklaren dat "het erg onwaarschijnlijk is dat de CIA de hand gehad heeft in de feiten van de jongste dagen. De situatie in Venezuela van 2002 is bijvoorbeeld helemaal anders dan in Chili in 1973. (...) Waarom zou Washington de CIA het beleid in Caracas doen ondermijnen als de straat de klus zo wel klaart ? Het is een feit dat Chavez de verwachtingen van de Venezolanen niet heeft ingelost en daar nu voor betaalt. In Chili was de situatie een stuk warriger en speelden de Koude Oorlog en de ideologische tegenstellingen een belangrijker rol."

Welke weg het nu met Venezuela op gaat, wou Delputte van Blanquer nog even weten. Die ziet het land voor de keuze staan tussen het scenario van Peru waar Alejandro Toledo de gevluchte Fujimoro kon opvolgen of dat van Argentinië waar "nog steeds iemand van de traditionele politieke klasse aan het roer staat."

2) De Standaard: "Ontspoorde volksheld" opgevolgd door "patroonsbaas"

a) Op de cover enkel een klein kadertje met als titel: "Nieuwe president Venezuela" ...

b) Binnenin volgen 4 artikels op pagina 7:

* Het hoofdartikel is van Marjon Van Royen: "President Venezuela stapt op na verlies steun legerleiding - Messias Chavez struikelt over doden." Het inleidende stukje geeft de toon aan: "Het presidentschap van zelfbenoemd messias Hugo Chavez is gisteren voortijdig geëindigd. Hij was een man van beloften en is dat gebleven. Hij preekte de revolutie van de armen, maar hij struikelde uiteindelijk over de doden. Zeker twaalf, die vielen bij demonstraties tegen zijn bewind."

Dan volgt een artikel waarin over "ruzieschopper" Chavez geen goed woord gezegd wordt. Maar hij wordt wel vergeleken met Mussolini en Christus. En hetzelfde verhaal als vrijdag in Terzake: "hij kreeg het voor elkaar om te breken met iedereen die hem ooit steunde."

Wel wordt melding gemaakt van de pers die "hevig campagne" tegen hem voerde én van de Amerikaanse belangen. De doden op de betoging van donderdag zorgden zo schrijft Van Royen, "voor de omslag binnen het leger". Aldus dit stuk dat De Standaard uit het Nederlandse NRC Handelsblad overnam.

* Het artikel eronder is van eigen makelij, van Jan Bohets, een journalist die niet meteen als 'links' bekend staat. Titel: "Latijns-Amerika kan zijn demonen niet bedwingen". Zo in de stijl van: "vrouwen kunnen hun hormonen niet de baas" ... Met zo'n titel kondig je wel een heel rationele analyse aan ... En termen als "een continent dat steeds nieuwe catastrofen over zich ziet neerdalen", "el loco" (troetelnaampje voor een ander president), de "vloek van de petroleum" die op Venezuela rust, enzoverder zeggen dan wel iets over de gemoedsgesteltenis van Bohets, maar weinig over de Zuid-Amerikaanse realiteit. Maar Bohets weet het studiewerk van het IMF te waarderen en daar kan hij een rationeel lijkende analyse uit putten ...

* Artikel drie werd door Frans Vandeputte voorzien van de titel: "Ontspoorde volksheld". Een "portret van een populist die vergleed tot semi-despoot". Er worden vijf psychiaters bijgehaald die vorige maand waarschuwden voor een dreigende mentale instorting van Chavez "die gevoel voor proporties ontbreekt, wat onder momenten van grote druk tot geweldexplosies kan leiden." "De tientallen doden en gewonden bij de straatprotesten donderdagavond, bevestigden die analyse. Volksheld Chavez, die een karikatuur geworden was van zichzelf, bezondigde zich finaal aan het machtsmisbruik waarvoor hij eerder president Perez had verketterd." Aldus Frans Vandeputte.

* Tot slot artikel 4 (zonder auteur): "Patroonsbaas interimpresident". Hier wordt nog eens kort een overzicht van de 'feiten' gegeven, maar geen vragen gesteld hoe het komt dat niet de vice-president in de plaats van Chavez aan de macht komt, maar wel een 'patroonsbaas."

3) Le Soir: "Comme le putsch chilien de 1973"

a) Op de cover van Le Soir prijkt een grote foto van een soldaat op de rug gezien (met geweer) en een demonstrant. Daarboven: "Le président Chavez renversé par un coup d'Etat". Onderaan volgen enkele lijnen tekst, geplukt uit de pagina die de krant er binnenin aan besteedt.

b) Binnenin op p. 7 volgt opnieuw de duidelijke titel: "Chavez renversé par un coup détat." In de inleiding van het artikel van Véronique Kessel staat dat Chavez het slachtoffer werd van een militaire putch, opgezet door het Venezolaanse patronaat. Klare taal. Maar dat het nieuws op onverschilligheid (indifférence) zou onthaald zijn in de V.S. en de E.U. (voorgezeten nota bene door Spanje), dat valt moeilijk te geloven. Venezuela is de vierde producent van olie ter wereld en Chavez was voor de regering Bush al lang een doorn in het oog.

Kessel schrijft ook dat Chavez twee keer verkozen was (op korte tijd dan nog) en dat hij zich zo van voldoende volkssteun verzekerd dacht om het tegen een coup beveiligd te zijn.

Kessel merkt ook op dat volgens de regels van de democratie niet de ex-voorzitter van het patronaat Chavez zou mogen opvolgen, maar zijn vice-president. Nog een bewijs dat het om een patronale staatsgreep gaat die net als in Chili goed was voorbereid door het patronaat, met maandenlange protestacties. En de schietpartij waarbij 14 mensen stierven: hier wordt vermeld dat die zou kunnen zijn uitgegaan van een tegenstander van Chavez. Kessel eindigt haar stuk met te vermelden dat de prijs van de petroleum daalde (daar hoorden of laze we elders niets van) omdat verwacht wordt dat Venezuela's productie zal stijgen. Handig meegenomen in deze tijden van spanning in het Midden-Oosten ...

Verder schreef Kessel nog een portret van "Hugo Chavez, le provocateur paradoxal" waarin ze stelt dat hij een eerder voorzichtig beleid voerde, eerder een 'derde weg' à la Blair nastreefde ... Eén grote fout heeft hij gemaakt: de militair Chavez heeft zijn tegenstanders onderschat.

En hij had beter kunnen weten ... Allende was hem al vooraf gegaan. Ook in Le Soir wordt daarnaar verwezen in een interview met Thierry Deronne die al 8 jaar in Venezuela woont. Titel: "Comme le putsch chilien de 1973".

4) VRT-Journaal: 'beangstigend' ...

Het VRT-journaal van 19.00 u op zaterdag 13/4 was heel kort over Venezuela: een minuutje of iets langer.

Daarin kregen we te horen dat het niet duidelijk is of Chavez nu zelf is opgestapt of tot aftreden gedwongen. Je zou je nog afvragen wanneer de VRT-journalisten vandaag zelf zijn opgestaan ... dat ze die vraag nog niet konden beantwoorden.

Verder zien we de nieuwe 'president' de eed afleggen maar er wordt niet bij verteld dat dit onwettig is.

Wel zien we beelden van tegenstanders van Chavez die aan de Cubaanse ambassade auto's vernielen omdat ze niet willen dat Cuba aan Chavez asiel zou verlenen.

Sterk staaltje desinformatie dus weer. Manager Bert De Graeve en heel de Vlaamse rechterzijde kan content zijn over zo'n 'openbare' omroep.

Met een beetje verbeelding kan je een soortgelijk journaal samenstellen als extreem-rechts ooit aan de macht zou komen in het autonome Vlaanderen ...

O.K. Ik overdrijf, maar het is toch ergens beangstigend wat een 'berichtgeving' de VRT kan uitzenden zonder dat daar protest tegen komt.

5) RTBF: Een rechtse staatsgreep zoals in Chili in 1973

De RTBF die zaterdag ook (weer) langer op Palestina doorging, bracht ook meer informatie over Venezuela dan de VRT.

Ook hier werd de vraag gesteld of Chavez nu opgestapt is of gedwongen werd. Ook hier de nieuwe president zonder dat bij hem vragen gesteld werden. Hier echter geen beelden van geweld, maar berichtgeving over internationale reacties: Cuba veroordeelt putch, Witte Huis is tevreden. En dan krijgen we een Belg die in Venezuela woont en die duidelijk stelt dat dit een rechtse staatsgreep is, van hetzelfde soort als die in Chili. Voila, hadden ze dat op de VRT niet kunnen vermelden of herinneren ze zich daar Allende al niet meer ?

Conclusie: als Vlaming doe je er goed aan om ook de Franstalige media te raadplegen. En Indymedia natuurlijk !

P.S. Titel van dit artikel is gebaseerd op de code-oproep voor het Chileens leger om tot de putch destijds over te gaan: "Il pleut sur Santiago" (de Chile)".

arch/ive/ief (2000 - 2005)