arch/ive/ief (2000 - 2005)

Het was een staatsgreep volgens het boekje. Alle elementen waren aanwezig: corrupte vakbonden, privé-zenders in buitenlandse handen, dissidente generaals, economische sabotage door enkele grote kapitalisten en de VS die het gebrek aan respect voor de mensenrechten aanklagen. Gelukkig hebben we internet om snel de voorgekauwde boodschappen van de officiële media te doorprikken. Op Z-Net vind ik de getuigenis van Gregory Wilpert, een Amerikaanse ontwikkelingssocioloog. Hij was aanwezig op de betoging waar 12 mensen werden doodgeschoten. De oppositie die zichzelf de civiele maatschappij van Venezuela noemt en die bestaat uit de werkgeversorganisatie Fedecamaras en CTV, de grootste vakbond voerde een betoging aan van 100.000 tot 200.000 manifestanten. Zij trokken op naar het hoofdkwartier van de staatsoliemaatschappij PDVSA. Gedurende verschillende uren bezetten de betogers de grootste verkeersader van Caracas zonder dat de ordediensten ingrepen. Plots beslisten de verantwoordelijken van de manifestatie om naar het presidentieel paleis te trekken waar zich zo'n 5.000 pro-Chavezbetogers hebben verzameld. De spanning steeg wanneer de stadspolitie die onder controle staat van de oppositie-burgemeester van Caracas en de Civil Guard zich tussen de twee blokken plaatsten. Plots werd er geschoten. Getuigen beweren dat drie groepen betrokken zijn in het wapengeweld: de politie, de Chavezaanhangers en scherpschutters van op de daken. De meeste slachtoffers vallen in het pro-Chavezkamp. De vier privézenders tonen enkel een beeldmontage van schietende Chavezaanhangers. Chavez probeert het tij te keren door de vier zenders aan banden te leggen waardoor een nieuwe storm van protest uitbarst over de beperking van de persvrijheid. "Na de betreurenswaardige gebeurtenissen van de afgelopen dag hebben wij Chávez' aftreden geëist, en hij heeft dat geaccepteerd'', verklaart enkele uren later de chef van de strijdkrachten, generaal Lucas Rincón. Chavez wordt momenteel vastgehouden in een militaire kazerne. Hij wil vertrekken naar Cuba, maar de generaals laten hem niet gaan. Zij willen hem berechten voor de incidenten tijdens de betoging.
Deze getuigenis brengt gegevens aan die u wellicht niet in de traditionele media zal horen. Ze worden bevestigd door de getuigenis van de leider van de volksbeweging die hier in een eerder artikel werd geciteerd.

Wat u nog veel minder zal te weten komen is de algemene context die naar deze betoging leidde. Men vertelt u dat Chavez als de eerste de beste dictator de postjes in de raad van bestuur van de PDVSA aan zijn politieke vriendjes wilde uitdelen. De PDVSA is het staatsmonopolie dat de petroleumproductie controleert en meteen het grootste petroleumbedrijf ter wereld. Venezuela is de vierde grootste uitvoerder van olie. Het bedrijf staat in voor 80 % van de inkomsten uit export en 50 % van de belastingsinkomsten. Hugo Chavez benoemde onlangs inderdaad vijf nieuwe leden in de raad van bestuur van het bedrijf. Bovendien kreeg het bedrijf een nieuwe president: een linkse econoom die bekend staat om zijn kritische houding tegenover de top van het bedrijf. Chavez argumenteerde dat het de gewoonte is dat de top van een staatsbedrijf wordt aangesteld door de regering. Met de benoemingen wilde hij terug controle krijgen over het bedrijf. Onder de vroegere leiding was Venezuela altijd een onbetrouwbaar lid van de OPEC geweest. Zij hielden zich vaak niet aan de productiebeperkingen waardoor de prijs van ruwe petroleum sterk onderhevig was aan schommelingen. Chavez is een groot voorstander van discipline en trouw aan de afspraken van de club van olieproducerende landen. De andere OPEC-landen apprecieerden dit en benoemden Venezuela tot voorzitter.

De buitenlandse politiek van Chavez
Zo komen we meteen op het punt van de controversiële buitenlandse politiek van Chavez. Hij leek er wel een sport van te maken om de VS uit te dagen. Bekend zijn zijn goede relaties met Fidel Castro waarmee hij graag een spelletje baseball speelt. Minder bekend is dat hij de traditionele gezamenlijke manoeuvres met het Amerikaanse leger afblies. Chavez toonde zich een grote criticus van het Plan Colombia. Hij liet het niet bij woorden en verbood de VS nog langer gebruik te maken van het Venezolaanse luchtruim voor spionagevluchten over buurland Colombia. Anti-drug tsaar Barre McCaffrey noemde Venezuela de "weak link" in de Amerikaanse "war on drugs".
Venezuela stemde in de VN-commissie van de mensenrechten consequent tegen de berispingen van Cuba, China en Iran. Chavez was ook de eerste Westerse president die een officieel staatsbezoek bracht aan Irak. Woordvoerder van het Amerikaanse State Department Richard Boucher noemde het bezoek "irriterend" en "een slecht idee". In een televisietoespraak raadde Chavez Boucher een goede body cream aan om de irritatie te verzachten. Boucher is niet de enige die openlijk zijn ongenoegen uitte. Under Secretary of State for Western Hemisphere Affairs Peter Romero zei ooit in een interview met Spaanse journalisten: "In Venezuela, you don't see a government in charge—only plebiscites, referendums and more elections. They tell us ‘wait,' but we gringos are not exactly known for our patience." Dit heet een bedreiging. Het einde van Chavez komt dus niet uit de lucht vallen, maar is het resultaat van een goed voorbereidde staatsgreep.

De binnenlandse politiek van Chavez
De traditionele media zullen ook vertellen dat Chavez heel wat van zijn populariteit verloren was. Uiteindelijk kregen CTV en de werkgevers toch 100.000 betogers op straat. Hoe komt het trouwens dat een vakbond tegen een linkse president op straat komt? Chavez haalde zich de woede van de CTV-top op de hals toen hij zijn twijfels uitte over het correcte verloop van de syndicale verkiezingen en de nieuwe top niet erkende. De CTV reageerde furieus en weigerde de kiesformulieren aan de regering te overhandigen. Uiteindelijk riep de CTV op voor een algemene nationale staking. De staking werd een succes door de gretige deelname van de werkgevers. Voor de betoging van donderdag die in geweld uitmondde was er op de vier privé-zenders om de tien minuten een oproep te zien. De controle op de media was één van de zwakke punten van Chavez. Toen hij aan de macht kwam moest hij opboksen tegen vier vijandige privé-zenders die in buitenlandse handen zijn en een staatszenders die gecontroleerd werd door de oppositie. Via een aantal wetten kreeg hij gedaan dat de staatstelevisie ruimte maakte voor zijn speeches en regeringsmededelingen. Op de privé-zenders kreeg hij nooit greep. Van de tien grote kranten was er maar één pro-Chavez.
Toch behaalde Chavez in de verkiezingen van 1999 57 %. Bij latere verkiezingen ging dat cijfer iedere keer omhoog. Zijn populariteit piekte op een bepaald moment op 80 %. De sociale maatregelen die hij doorvoerde, zijn daar niet vreemd aan. Het lijstje is indrukwekkend.
Hij introduceerde een belangrijke landhervorming. Hij financierde ontelbare kleinshcalige ecologische projecten. Hij bond de strijd aan met de corruptie. Hij hervormde het onderwijs en verdubbelde het onderwijsbudget waardoor 1 miljoen arme jongeren voor het eerst naar school konden. Hij reguleerde de informele economie. Hij bracht de werkweek terug tot 44 uur. Hij liet de werkloosheid dalen van 18 % naar 13 % zonder de cijfers te manipuleren zoals onze regeringen doen. Hij introduceerde een systeem van microkrediet voor armen en vrouwen. De kindersterfte daalde van 21 naar 17 %. Het aanbod van alfabetiseringslessen werd verdrievoudigd. De belastingshervorming verhoogde de staatsinkomsten gevoelig. Enzovoort.
Belangrijk was ook zijn constitutionele hervorming waardoor Venezuela nu de meeste progressieve grondwet heeft van Zuid-Amerika, aldus de Amerikaanse socioloog Gregory Wilpert. De nieuwe grondwet brak de macht van de twee grote partijen die in Venezuela sinds meer dan veertig jaar de lakens uitdelen naar Amerikaans model. Chavez brak ook met de machotradities van zijn land en nam meer vrouwen op in zijn regering dan ooit te voren.
De omstandigheden waarin Chavez deze opmerkelijke hervormingen doorvoerde, waren niet gunstig. De moeilijke relatie met de CTV en de VS werd al vermeld. De afkeer van de werkgevers is gezien deze sociale maatregelen begrijpelijk. Zij saboteerden zijn beleid waar en wanneer ze maar konden. Toen hij in 1999 aan de macht kwam vluchtten vele rijken naar Miami. Naar verluidt zitten zij daar op een berg vluchtkapitaal van 90 miljard dollar wat overeenkomt met ongeveer drie keer de Venezolaanse buitenlandse schuld. El Pais meldde op 30 juli 2000 dat de kapitaalvlucht in die maand groter was dan de petroleumverkoop. Toen hij de werkweek verkorte en een salarisverhoging van 20 % decreteerde, reageerden de patroons met massaontslagen. De Venezolaanse munt kreeg ook af te rekenen met speculanten. In februari ging de munt 9 % lager ten opzichte van de dollar. De prijzen gingen totaal kunstmatig 100 % omhoog. Chavez reageerde in een televisietoespraak: "Speculators are putting the prices up on most of the first hand articles like foods and medicines. We cannot allow a small group that controls commerce to take advantage of these necessary, just and opportune measures to try to enrich themselves." Hij las telefoonnummers van gratis lijnen voor waar consumenten onrechtmatige prijsverhogingen konden aanklagen. "Denounce them. Visit corner stores, supermarkets, warehouses, watch for those who are adjusting prices, take notes, call us ... I call on the country ... to wage a war on speculators."

Het einde
Venezuela heeft nu opnieuw een typische Zuid-Amerikaanse regering met werkgevers en militairen. Het valt af te wachten wat er met Chavez zal gebeuren. Zal hij ooit nog kunnen terugkeren? Maakt hij bij nieuwe verkiezingen een kans? Zal hij iets aanvangen met de vele aanhangers die hij nog altijd heeft en die voor hem door het vuur willen gaan? Hopelijk krijgt hij in Cuba tijd om zich daar eens over te bezinnen.
Voor links in België is het ook tijd voor een bezinning. Mochten onze media wat meer aandacht besteed hebben aan Chavez dan zouden velen Chavez hier op Indymedia een onverdedigbare dictator genoemd hebben. Zij zouden steigeren bij het vernemen van zijn pogingen om de vier privé-zenders aan banden te leggen.
Uiteindelijk maakte Chavez dezelfde fouten als Allende. Hij hervormde het kiesstelsel, maar raakte niet aan de macht van de media, de corrupte vakbonden, de kerk en het leger. Hij regeerde met de steun van de verpauperde massa's in de barrios van Caracas en de boeren op het platteland, maar slaagde er niet in hen te organiseren in brede en sterke volksorganisaties.
De staatsgreep is een zware klap voor het anti-imperialistische front in Zuid-Amerika. De Farc en de ELN verliezen een bondgenoot. Fidel Castro verliest een bevriend staatshoofd. Het zou kunnen dat deze staatsgreep een voorbode is van een nieuw contrarevolutionair offensief in Zuid-Amerika. Waarnemers voorspellen de Vietnamisering van de oorlog in Colombia en een militaire coup in Argentinië waar een zwakke president er niet in slaagt het straatprotest klein te krijgen. Laten we hopen dat de guerrillero's in Colombia en de manifestanten in Argentinië sterk genoeg zijn om hun strategieën te dwarsbomen.

Bronnen:
Steve Ellner, Venezuela's Foreign Policy, Defiance south of the border. (nov. 2000)
Gregory Wilpert, http://www.zmag.org/content/LatinAmerica/wilpertcoup.cfm
BBC, 17 februari 2002.

Kleine opmerking. Het is niet omdat je de goede vriend bent van Fidel Castro dat je opeens een communist bent ... (laat staan dan Fidel een communist is, maar soit ik wil daar geen discussies meer over voeren) Verder vind ik Chavez ook "iets" hebben, maar ik wil wel eens de bewijzen zien of hij een communist(of in het minste geval een anti-kapitalist) is, want voor sommigen is elke vijand van het imperialisme van de VS al snel een vriend van het anti-kapitalisme. Ik roep allen dan ook op om niet te leven volgens het credo: de vijand van mijn vijand is mijn vriend...

Van wie kwam dat ook alweer? :-)

Enige bedenkingen na de lectuur van de artikels van Christophe, Raf en Pol De Vos

Uit Pols stuk onthou ik alvast dat "De nationale en internationale massamedia het belangrijkste instrument geweest zijn van deze staatsgreep, die werd georchestreerd door de rijke elites met directe steun van de Verenigde Staten."

Bij Christophe viel me o.a. op dat hij schrijft: "Mochten onze media wat meer aandacht besteed hebben aan Chavez dan zouden velen Chavez hier op Indymedia een onverdedigbare dictator genoemd hebben."

Wel: we hebben met Indymedia zelf ook te weinig bericht over Chavez. Op een eigen schuchtere poging tot een bericht over Chavez contra Bush na, herinner ik me zelfs niets meer van artikels over Venezuela op deze site. Ik hoop dat ik me nu zwaar vergis, maar veel was het toch niet.

Hetzelfde geldt voor Argentinië: wekenlang stond de site er bol van. Nu horen we er hier niets meer over. Terwijl er nochtans verder betoogd wordt. Maar ja, Indy wordt gerund door vrijwilligers, dus geen kwaad woord. Alleen de vraag of we niet met groepen moeten gaan werken die bepaalde werelddelen opvolgen. Om te vermijden dat de gaten te groot worden, dat we net als de klassieke media van het ene hot item naar het andere springen, dat dan overbelichten en de rest in de vergeetput laten rotten.

Christophe schrijft ook: "Voor links in België is het tijd voor een bezinning." Inderdaad, want

1) dit is een zware klap voor links in Zuid-Amerika (Een niet onbelangrijk detail daarbij: Cuba bv. gaat nu een hoger oliefactuur moeten betalen.)

2) de media berichten er hier weer compleet anti-links over. Vanavond daarin bijgestaan door mensen van Broederlijk Delen (in Terzake), die wellicht terechte kritiek op de wat megalomane Chavez hadden, maar verder geheel niet doordrongen tot de economische machtsproblematiek én de betrokkenheid van de V.S.

Noteer dat de VRT (radio en tv) journaals het vandaag volop over "vandalen" hadden die een veld met GGO's vernielden. Het VRT-avondjournaal titelde zelfs: "BIO-TERREUR" ... Terwijl het natuurlijk gaat om gerechtvaardigd verzet tegen de BIOMANIPULATIE door de industrie.

3) weer gaat het om een populaire linkse 'icoon' die onderuit wordt gehaald. Maar die - dat moeten we ook toegeven - zelf ook fouten maakte. Door bv. een gebrek aan kennis (hij was een militair van vorming) van de economische problemen (iets wat linkse leiders wel vaker kenmerkt; zie ook de kritiek van Dirk Barrez op de antiglobaliseringsbeweging dat ze wel veel aandacht heeft voor het herverdelingsvraagstuk, maar niet genoeg voor de productiezijde). Chavez moet ook door linksen op een 'waarheidszoekende' manier beoordeeld worden.

En dan nog even naar Argentinië: daar is het kapitalistisch financieel systeem nu gedeeltelijk ingestort. Maar wat komt er in de plaats ? Waarom blijft een links antwoord uit ? Wie kan daar wat zinnigs over melden ?

Ik dacht dat ik toch enkele punten van kritiek opsom over Chavez. Probleem is wel dat sommigen daar zeer dubbelzinnig over doen. Voor hen zijn die zwakke punten al genoeg om heimelijk te gniffelen als zo iemand door de Amerikanen onderuit wordt gehaald.
Ik denk niet dat de economische kennis van Chavez problematisch was. Hij liet zich naar verluid goed omringen. Zijn probleem was vooral economische sabotage. Wat doe je daar trouwens mee? Castro en de Cubanen zijn daar zeer duidelijk in. Iedereen die zoiets doet, vliegt de gevangenis in. Met veel lawaai over schending van de mensenrechten als gevolg natuurlijk.
Het zelfde geldt voor de media. In Cuba kunnen buitenlandse tv-zenders geen campagne voeren tegen de regering. Chavez durfde/kon de media niet aan banden leggen. Vinden jullie dat hij dat recht had of zijn er andere oplossingen?

En Fréderic, waarom wil je bewijzen zien dat Chavez een communist was? Ik kan die niet geven, want ik denk niet dat hij dat was...

Ik vind dit een prachtig artikel van cc. Ik heb het dan ook afgeprint om zo verder te verspreiden. Wat Fréderic bedoelt ontgaat me volledig. Chavez een communist? Wie zou zoiets ooit durven beweren (buiten fascisten die alles en iedereen die naar links nijgt voor communist uitschelden, voor zover communist als scheldwoord gebruikt kan worden).

Zeer akkoord met Christophe. Alleen : in zijn plaats had ik niet eens die toegeving aan JPE gedaan door te zeggen "ja ook Hugo Chavez had fouten".
Want dan zijt ge u alweer in nuanceringen aan het vermeien em verliest ge de kern van de zaak uit het oog. En die is dat er alweer een nationalistisch president wordt "gewipt" zoals dat zo schoon heet, ter meerdere eer en glorie van Uncle Sam die olie nodig heeft om zijn globalistische oorlog te kunnen voeren, tegen de linkse guerilla in Colombia, tegen Irak binnenkort en tegen iedereen die onder zijn definitie van de Internationale van de Terreur valt.

Ik denk dat we wel wat beters te doen hebben dan te zoeken naar alles wat Chavez mogelijk op zijn kerfstok heeft. Ik heb datzelfde standpunt ingenomen vele maanden geleden toen de internationale campagne tegen president Mugabe van Zimbabwe volop begon te draaien.

En natuurlijk weten we dat Mugabe dit...en natuurlijk weten we dat Chavez dat...Maar als ge de zaken over langere termijn analyseert en vanuit het perspectief van de nationale souvereiniteit en het zelfbeschikkingsrecht van de volkeren (een basiseis temidden van de kapitalistische globalisering) dan moet ge onverbiddelijk anders piepen en stelt ge de solidariteit met de Venezolanen en hun vermetele president voorop. Want wat Chavez geprobeerd heeft, in Uncle Sam's achtertuin een eigen nationale koers uitzetten, was echt wel vermetel.

Dat heeft niks met geschiedvervalsing of slechte journalistiek te maken : ik zou zelfs zeggen Helemaal het Tegendeel.

Overigens erger ik me opnieuw aan het opgestoken vingertje van JPE : als die maar van aan de zijlijn punten kan uitdelen, is hij content. Moet die mijnheer zich niet eens gaan afvragen of zijn omnipresente belering soms niet sommige iets schuwere IndyMedia-publicisten afschrikt ?

Christophe: dat ik die vragen stel komt omdat ik hier ook naar de journaals kijk en de dagbladen lees enzoverder. En daar hoor je totaal andere geluiden in.

Gisteren in Terzake kwam er iemand van Broederlijk Delen vertellen dat Chavez er in geslaagd is wat niemand voor mogelijk hield: "de vakbonden en de patroons verenigen in het protest tegen hem".

Ja, dan slik je toch even als je hier op de site en vandaag ook in Le Soir bv. heel ander verhalen hoort.

En het is toch logisch dat als er iets (wat dan ook) mislukt, dat een mens zich afvraagt: wat is er mis gegaan ? Heeft Chavez fouten gemaakt ? Is hij te snel gegaan ?

Het is niet altijd gewoon de schuld van de tegenpartij hé. Als die het kan halen scheelt er ook iets met het eigen kamp.

Zo'n vragen stellen heeft niets met vingertje opsteken te maken Raf. Dat zijn vragen die elk journalist en ook ander mensen zich stellen; behalve jij natuurlijk want je hebt het 'rode licht' gezien. Maar als ik de vraag stel naar hoe het komt dat in Argentinië het systeem in elkaar stuikt zonder dat links daar iets mee aanvangen kan, dan sta ook jij met je mond vol tanden. Dat doet zeer. Ik voel met je mee.

En van mensen afschrikken gesproken: juist de commentatoren die geen onderscheid wilden maken tussen verzet en terrorisme, die schrikken de bezoekers van de site af. Praat daar maar eens wat over met 'gewone' mensen die nog van het leven houden.

Ik weet wel dat ik met onderstaande opmerking even afwijk van de discussie, maar ik moet het toch wel even kwijt.

Ik vind Raf's uithaal naar Jpe als zou hij aan de zijlijn punten staan uitdelen nogal bedenkelijk. Ik vind, en velen met mij, Jpe's degelijk onderbouwde en genuanceerde artikelen van het beste dat op Indymedia verschijnt. Dat hij op Indymedia wel eens een dissidente positie inneemt, zou hem ten goede aangeschreven moeten worden, maar nee, Raf vindt het nodig hem daarom schoolmeesterachtig te noemen. Dat die opmerking nogmaals aantoont dat diegenen die beweren de pensee unique te willen doorbreken vreemd genoeg zelf ook nogal snel vervallen in een andere pensee unique wordt blijkbaar niet ingezien.

Jammer is dat, het grootste gevaar voor onze beweging is volgens sommigen blijkbaar de nuance en de twijfel. Ik zie dat juist andersom, wanneer de nuance en de twijfel opgeofferd worden op het altaar van 'het enige mogelijke politieke alternatief', heeft onze beweging gefaald. Want onze beweging is pas geslaagd als we zowel een stevige tegenkracht geworden zijn EN tegelijkertijd de discussie niet verstikt hebben, met andere woorden de twijfel en de nuance nog steeds de basisconditie van ons bestaan is.
Want zonder twijfel en nuance geen democratie.

Laat ons deze beweging alsjeblieft niet verzieken door er op autoritaire wijze een politieke lijn aan op te leggen.
We kunnen ons geen mislukking permitteren.

Zoals enkele voor mij al hebben gezegd: chavez is niet de perfecte linkse rakker, maar heeft ook slechte kantjes. Zo bedoelt hij het allemaal wel goed (tenminste dat hoop ik), maar hij houdt toch iets teveel van de macht. Vorig jaar kon hij door een handige zet zijn positie uitbreiden en anderhalf jaar geleden, geloof ik, heeft hij zich laten herverkiezen voor zes jaar ipv vier jaar.