arch/ive/ief (2000 - 2005)

Dieter Lesage sympathiseert met de antiglobaliseringsbeweging én Indymedia. Laat dat van meetafaan duidelijk zijn. Toch stelt hij pertinente vragen bij zowel de beweging als bij 'haar medium'.

In de inleiding van zijn bijdrage in 'Andere Sinema' schrijft hij dat hij "zal proberen aan te tonen dat de antiglobaliseringsbeweging, met de keuze voor Seattle - en niet voor Londen - als referentiepunt, misschien wel een ernstige strategische vergissing heeft begaan."

Vooreerst kan je van een historische vergissing spreken. Zoals elke beweging kent de antiglo baliseringsbeweging haar aanloop, haar 'prehistorie'. De vraag is ook hier: wanneer ga je over van 'prehistorie' naar 'historie'. Er zijn goede redenen om van alle voorafgaande protesten dat van 18 juni 1999 in Londen als startpunt te nemen. Die dag organiseerde 'Reclaim the Streets' het 'Global Carnival Against Capital'. Het kwam tot demonstraties in de 'Londense City' en er werd nogal wat schade aangericht.

Wat op 18 juni 1999 in Londen gebeurde, zou later vrij atypisch blijken voor de antiglobalise ringsbeweging, stelt Lesage. Samengevat komt het hierop neer: er zou bijna niet meer betoogd worden in de centra van belangrijke steden. De beweging zou zich laten weglokken naar minder belangrijke plaatsen, naar 'non-metropolen'. Dat het om een bewust weglokken gaat, leidt Lesage af uit het feit dat de organisatoren van Europese en andere politieke toppen, steeds goed rekening hielden met alle mogelijke veiligheidsproblemen.

Als er toch eens in een belangrijke stad vergaderd en betoogd werd - in Brussel dat volgens diverse studies, anders dan Genua of Seattle wel een 'major world city' is - dan nog liet de beweging naar de randplaats Laken weglokken, weg van het centrum, waar het Beursgebouw geen antiglobalisten zag passeren. (Voor de volledigheid moet wel opgemerkt worden dat er toch ook in hartje Sint-Gillis, midden in een volkse buurt, betoogd werd.)

Lesage is van mening dat de antiglobalisten in de 'global cities', in de belangrijkste steden van de wereld moeten betogen: daar waar de beslissingen genomen worden, waar veel mensen wonen, waar de problemen van de grote steden zich manifesteren en ze een bondgenoot in het volk kunnen vinden. Om dat te kunnen, moeten de antiglobalisten wel niet langer het rondreizend circus van de politieke toppen volgen ('summit hopping'). Ze moeten niet langer proberen om van de media-aandacht die de toppen meebrengen, te profiteren, want dan laten ze zich naar onbelangrijke plekken afleiden (eventueel zelfs naar de woestijn van Qatar of de bergen van Canada).

Maar er is beterschap op komst: de Europese Unie heeft besloten al haar toppen in Brussel te laten doorgaan ... Lesage doet daar niet optimistisch over. Na 11/9 in Brussel betogen tegen de instellingen en locaties die echt meetellen, ligt moeilijk. "Als gevolg van 11 september 2001 is de piste die thans zou suggeren dat de antiglobaliseringsbeweging zich moet toeleggen op de infrastructuren - en niet op de vergaderingen - compleet geblokkeerd. Men kan zijn acties niet toespitsen op de infrastructuren van de globalisering zonder van terrorisme verdacht te worden."

Lesage vraagt zich overigens ook af of de antiglobalisten wel "structureel verzet willen breng en". Hier komt hij tot een fundamentele kritiek op zowel de beweging als Indymedia.

Lesage: "In hun tactische keuzes zijn de antiglobalisten kinderen van de spektakelmaatschap pij. Hun verzet lijkt immers meer evenementieel dan structureel: het creëert 'events', maar laat de structuren ongemoeid."

Er gaat volgens Lesage veel te veel aandacht naar de confrontaties met de politie tijdens allerlei toppen, maar te weinig naar de inhoud. Dat is natuurlijk de schuld van de 'officiële' media, maar ook de alternatieve media, zo stelt Lesage, doen daar aan mee.

"Zo is het Indymedia-netwerk onder meer gegroeid uit een terechte ergernis om de represen tatie van de antiglobalistische betoger in de gevestigde media. Van de weeromstuit echter zijn de verschillende afdelingen van Indymedia al te zeer gaan inzoomen op het politionele ge weld. Hun videografie van de antiglobalistische geschiedenis sinds Seattle is dan ook vooral een aanklacht van excessieve politie-optredens. Zij gebruiken daarbij zelfs dezelfde trucs als de klassieke media. Zo wordt in een videotape die Indymedia Seattle maakte van de betoging en aldaar, het politiegeweld door keikharde begeleidende muziek nog eens extra dik aang ezet. (...) Het eisenplatform van de antiglobalisten, waar de antiglobalistische media-activisten graag meer aandacht voor hadden gezien, is ook bij hen naar de achtergrond verschoven. Het spektakel van de matrak en het waterkannon heeft de overhand gekregen op de informatie over antiglobalistische standpunten. Intussen komen die standpunten in de klassieke media zelf vrij geregeld aan bod. Misschien is het moment gekomen waarop Indymedia zich moet gaan toeleggen op antikapitalistische onderzoeksjournalistiek, eerder dan niets anders te willen zijn dan de spiegel van de antiglobalistische beweging. Als journalisten kunnen zij een belangrijke bijdrage leveren tot het onderbouwen en argumenteren van antikapitalistische standpunten door middel van het uitspitten van dossiers die de beweging dan weer als argumenten in haar strijd kan aangrijpen."

** Enkele bedenkingen hierbij.

Vooreerst is het toe te juichen dat iemand die zelf geen actief deel uitmaakt van de beweging maar er wel kritisch mee sympathiseert - zo bevestigde Lesage me in een gesprek eind maart - een poging doet om opbouwende kritiek op beweging en Indymedia te uiten.

Wat zijn stelling betreft dat de beweging meer moet protesteren in de steden die echt tellen, daar heeft hij grotendeels gelijk in. Alleen moet je wel degelijk met de media rekening houden en noodgedwongen ook zelf voor spektakel zorgen. Zie het schitterende voorbeeld van de antiglobo's die zich in Barca aan doelpalen vastbonden waardoor ze even het brede voetbalkijkend publiek bereikten. Zie hoe Greenpeace de media met 'events' bespeelt en zo zijn ledenaantal en fondsen op peil weet te houden waardoor ook fundamenteel onderzoeks werk verricht kan worden.

Wat Indymedia betreft, heeft de kritiek van Lesage vooral betrekking op videoreportages en documentaires van de beweging. Wie de websites (de Belgische en nu en dan ook de buiten landse) volgt - die wereldwijd de kern uitmaken van de werking van Indymedia - krijgt een breder en genuanceerder beeld.

Als Lesage denkt dat "intussen die standpunten in de klassieke media zelf vrij geregeld aan bod komen", dan zou hij toch eens grondig ons dossier in DIOGENE(S) nr 4 inzake de 'officiële' berichtgeving over het antiglobalistisch protest in België, moeten lezen.

Verder stelt hij voor dat Indymedia "zich moet toeleggen op antikapitalistische onderzoeksjournalistiek, eerder dan niets anders te willen zijn dan de spiegel van de antiglobalistische beweging". Maar Indymedia is nu al meer dan zo'n spiegel. Er komen ook 'zichzelf bevragende' artikels op de websites (zij het nog te weinig) en het gaat - zeker op de Belgische site - vaak breder dan alleen maar de antiglobalistische beweging.

Maar de site moet zeker ook die spiegel- en vooral 'expressie'-functie behouden. Want waar kom je anders al het nieuws over en de standpunten van het antglobalistisch verzet te weten ? Echt niet in de 'gewone' media hoor.

Bovendien is Indymedia niet alleen een journalistiek gebeuren, maar ook een vorm van 'media-activisme'.

Dat houdt o.a. in dat ook mensen die geen journalist zijn er kunnen aan deelnemen. Dat ze hun standpunten kunnen 'posten' op de site. En ook dat is uniek. Heel veel antikapitalisti sche/linkse standpunten raak je immers in de 'mainstream'-media niet kwijt.

Verder houdt het media-activisme in dat de 'mainstream'-media nauwlettend gevolgd en bekritiseerd worden. Maar net als de 'mainstream-media' is ook voor de alternatieve media de door Lesage gewenste 'onderzoeksjournalistiek' financieel meestal gewoon niet haalbaar. Zich daartoe beperken is niet realiseerbaar en - zo blijkt uit het bovenstaande - ook niet wenselijk.

Ik denk dat Dieter voor een groot stuk gelijk heeft.

Ik weet niet of we moeten wegblijven van de toppen,...
Maar men kan zich terecht afvrageb wat voor zin het heeft in Laeken te gaan betogen, als men niet eens naar de "rode " zone trektnof van plan is om de top e t bokkeren.

Met de kritiek op indymedia van Dieter ben ik het voor 100% eens.

Barcelona bijvoorbeeld : 300.000 mensen op straat, en ook de indymedia camera's richten zich voornamelijk op die enkelen die in confrontatie gaan met de politie.

Niet dat men niet moet berichten over het politie geweld, maar juist op indymedia zouden we dat in de juist context moeten plaatsen :300.000 mensen op straat.

Maar het feit dat velen binnen indymedia zich daarvan bewust zijn maakt het mischien ook wel mogelijk dat we daar in de toekomst van af kunnen.

Ik heb de video over Seattle onlangs bij Amerikaanse vrienden gezien. Zij waren er heel enthousiast over, maar ik was -ondanks dat ik onder de indruk was van de beelden- zeer teleurgesteld. Je komt echt niets te weten over wat de standpunten zijn of wat er nou precies gebeurt die dagen en waarom dat zo is gebeurd... Gemiste kans.
Onderzoeksjournalistiek is het antwoord.