arch/ive/ief (2000 - 2005)

SP.A en Agalev zijn het er met ons over eens dat de kernwapens de wereld uit moeten, maar verschillen duidelijk van mening met de vredesbeweging over de haalbaarheid ervan, want… de wiskunde zit tegen, het optelsommetje van de krachtsverhoudingen in regering en parlement. Daarom ook staat in de regeringsverklaring maar één mager zinnetje over kernwapens: "de kernmachten aanzetten tot onderhandelen over een verdere reductie". "Maar vroeger stond er helemaal niéts over in", probeerde Vanhoutte vergoelijkend.

Op de vraag van Hans Lammerant (Forum voor Vredesactie) of de heren politici een veiligheidsbeleid zonder kernwapens mogelijk achten, kwam Van der Maelen met een driestappenplan van de (toen nog) SP uit 1999 voor de pinnen: 1) terugtrekking van de VS-kernwapens uit Europa; 2) uitbreiding van de kernwapenvrije zone in Centraal- en Oost-Europa; en 3) een veiligheidsakkoord tussen de drie Europese kernmachten Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland. De man had de vraag blijkbaar niet goed begrepen: die ging dus echt wel over een beleid ZONDER kernwapens, niet mét Europése kernwapens. Van der Maelen toonde zich een hete minnaar van Europa, hij sprak zich vierkant vóór een Europese defensie en een Europees leger uit.

Tegelijk blijft hij, zoals zijn partijgenoot Tobback destijds zei, een koele Navo-minnaar. Hij vergat te vermelden, laat staan te kritikeren, dat de Navo weigert het no first use-principe te onderschrijven (niet als eerste kernwapens gebruiken). En hij ziet voor de Navo, naast een militaire, vooral een politieke rol weggelegd: "Ik ben vóór de uitbreiding van de Navo, ik heb in '97 al voorgesteld om ook Rusland in de Navo op te nemen. Zo wordt de Navo gedenatureerd, wordt ze van een militair instrument eerder een politiek instrument." Wat heeft dit nog te maken met wat we destijds op school leerden, namelijk dat de Navo een defensieve militaire alliantie is tegen externe vijanden? Na de val van de Muur en met een rist socialisten aan het hoofd van de Navo en van vele Navo-regeringen, blijkt de Navo nu plots ook een politiek instrument te zijn, ter verovering van het Oosten.

Peter Vanhoutte begon zijn meeste interventies met "ik heb hieraan (aan de SP.A dus) eigenlijk niets toe te voegen" of "ik herken me volledig in wat Dirk zegt". Vanhoutte verdedigde, net als Van der Maelen, dat België na 11 september Artikel 5 van het Navo-Handvest onderschreef, dat stelt dat als één Navo-land wordt aangevallen, alle Navo-landen solidair zijn. Door eerst even tegen te pruttelen zou België zowaar voor een "trendbreuk" gezorgd hebben en bij de VS "aan de noodrem hebben getrokken". Die noodrem heeft in elk geval niet verhinderd dat in Afghanistan, met Europese deelname en solidariteit, duizenden mensen werden dood- en een miljoen anderen op de vlucht gebombardeerd…

Interessanter werd de discussie over de kwestie van de nieuwe rol van kernwapens. De VS overwegen openlijk het gebruik van kernwapens tegen Irak, Iran, Noord-Korea, Syrië, Libië, China en Rusland, en ontwikkelen nieuwe, kleinere kernwapens. Van der Maelen sprak zich uit tegen deze sluipende herziening van de kernwapenstrategie, waarbij de drempel voor het gebruik ervan serieus wordt verlaagd, en ze zelfs offensief kunnen worden ingezet. Hij vreest dat de VS de huidige tactische kernwapens (B-61) op Kleine Brogel wel eens zouden willen vervangen door vernieuwde kernwapens.

Vanhoutte kwam over deze kwestie met interessante gegevens voor de pinnen. De idee van kleinere, handigere kernwapens ontstond vlak na de Golfoorlog van 1991. In de VS werd in het geheim aan mini-nukes gewerkt. Om te doen alsof het geen nieuwe wapens betrof, werden ze B-61-11 genoemd. En… al in 1997 zouden die in het geheim zijn overgevlogen naar Kleine Brogel! Vanhoutte benadrukte dat de kans groot is dat die wapens ook effectief zullen gebruikt worden, want dat de grens tussen conventionele en nucleaire wapens vervaagt.

En dan kwam de duidelijkste uitspraak van heel het debat: als er een militaire interventie komt tegen Irak, en België is daar op een of andere wijze bij betrokken, dan is dat voor Agalev een breekpunt. "En dat is een van de weinige keren dat wij dat zeggen", voegde hij eraan toe – maar dat hadden we zelf al wel begrepen. Moderator Georges Spriet (Vrede) vroeg, voor de zekerheid (met politici weet je maar nooit), of Agalev dan uit de regering stapt, en het antwoord was een kort en bondig "ja". Oef.

Het enige applaus in het mat debat kwam er na een tussenkomst van Pol De Vos (Anti-Imperialistische Bond) uit de zaal. Hij vond dat er aan de tafel eerder in electorale dan in beleidstermen werd gesproken, want als je naar de praktijk kijkt, naar het regeringsbeleid waar SP.A en Agalev mee verantwoordelijk voor zijn, dan zie je: goedkeuring van Artikel 5, solidariteit met de oorlog tegen Afghanistan, akkoord met de uitbreiding van de Navo en met het Europees leger. In de jaren '80 maakte de SP al haar fameuze rakettenbocht waardoor we nu met de kernwapens op Kleine Brogel zitten, en vorig weekend stemden de Duitse Groenen het principe van pacifisme weg uit hun programma.

Deed me denken aan de guitige misser van Georges Spriet bij de voorstelling van Van der Maelen: "Van de SP.A, maar plots ontsnapt me waar de A voor staat." En ook aan de Duitse Mariana, in de workshop internationaal vredesactivisme eerder die namiddag: "Laten we eindelijk eens ophouden te denken dat de Groenen ‘anders' zouden zijn."