arch/ive/ief (2000 - 2005)

Un voyage pas comme les autres

In het oude hospitaal van Elsene loopt een prachtige tentoonstelling 'un voyage pas comme les autres'. Het is een 'andere reis' die het proces beschrijft dat vluchtelingen afleggen tijdens hun tocht naar België. Het is een interactieve tentoonstelling waarin je gedurende één uur in de huid van een vluchteling kruipt. Acteurs spelen de rol van lastige flik, intimiderende ondervrager en onmenselijke ambtenaar. De decors zijn mooi uitgewerkt en de acteurs spelen hun rol op een overtuigende manier waardoor het een levensechte belevenis is.

Ik krijg de identiteit van Jack Livingstone, een twintigjarige jongen uit Sierra Leone wiens familie uitgemoord werd tijdens de burgeroorlog in dat land. Ik kreeg een paspoort en enkele dollars voor mijn grote reis naar het westen. Nu is het aan mij om te bewijzen dat de situatie in mijn land onhoudbaaar is en dat ik in geen geval kan terugkeren.
In het begin was ik even mijn weg kwijt, waardoor ik op een verkeerd bureau belandde. Daar werd ik al meteen uitgescholden voor al het vuil van de straat door een vrouwmens dat niet zou misstaan in het naziregime. Ik moest tegen de muur gaan staan, werd gefouilleerd en beledigd. Daarna begon mijn echte reis. Ik vluchtte vanuit Sierra Leone naar buurland Liberia alwaar ik in een vluchtelingenkamp terechtkwam. Een vriendelijke mevrouw toonde mij de erbarmelijke leefomstandigheden in dat kamp en stelde mij gerust. Ik zou in België, het beloofde land, geraken. Ze vroeg me geld om de vliegtuigreis naar België te bekostigen. Daar gaan mijn dollars. Eenzaam en met lege zakken kroop ik op het vliegtuig.

Ik landde in België en werd er opgevangen door een vrouw in politiekledij die iets vriendelijker was dan het Hitlermens van zoëven. Er werd een formulier voor mijn neus geschoven dat ik moest invullen. Ik legde mijn situatie uit aan de vrouw. De burgeroorlog is begonnen in 1991 en heeft een spoor van bloed achtergelaten. Mijn familie is uitgemoord; ik kon niet langer in een land blijven waar ik zelf bedreigd werd. Mijn uiteenzetting wekte echter weinig emoties op bij de vrouw. Ik had een gevoel van onmacht, wat meestal het geval is als je tegen een muur praat. De vrouw vertelde mij dat ik moest bewijzen dat ik bedreigd werd in Sierra Leone. Bewijzen had ik niet dus werd ik in een kamer gestopt, samen met een tiental andere hopeloze mensen die hun geluk in België willen beproeven.

Later staken ze mij met de andere vluchtelingen in een gesloten centrum. Hier sloeg de verveling snel toe. Gelukkig mocht ik na een tijdje het centrum verlaten.
Ondanks de risico's die ik liep, besloot ik om hier te blijven. Alles is beter dan terug te keren naar de hel van Sierra Leone. Ik heb het geluk gehad een vriendelijke sociaal-assistente te ontmoeten. Zij heeft mij geholpen bij het indien van een regularisatievraag op basis van humanitaire redenen. Na één jaar werd die regularisatie ingewilligd aangezien de Belgische staat oordeelde dat een terugkeer naar mijn land onmogelijk was voor mij omwille van de burgeroorlog. Nu is België mijn land; mijn leven is hier.

Mijn verhaal kent een goede afloop, maar dat is niet voor alle vluchtelingen het geval. Aan de ingang van de tentoonstelling zijn er 7 identiteiten te verkrijgen. Elke identiteit zorgt voor een ander af te leggen traject. Zo kan je de reis naar België ook per boot of vrachtwagen beleven. Qua intimidatie en geweldpleging viel het voor mij nogal mee. Bij andere trajecten zijn de ondervragingen aggressiever, wordt er geschreeuwd tot je oren beginnen suizen of kan je in de cel belanden.

Boodschap van deze tentoonstelling is het sensibiliseren van de Belgische bevolking voor de vluchtelingenproblematiek. Het werkt wonderwel en het liet een sterke indruk na op mij.