arch/ive/ief (2000 - 2005)

>> "LAAT ONS REALISTISCH ZIJN EN HET ONMOGELIJKE EISEN"
Het Social Forum is voor mij een overweldigende ervaring geweest. Mijn hoofdopdracht hier was om, samen met Liesbet en Geert (cameraman bij Wereldmediatheek) te zorgen voor de campagnevideo. Met zo´n camera heb je een heel handig excuus om bij deelnemers en toeschouwers te peilen naar hun mening over het social forum zodat ik een goed beeld kreeg van wat hier leefde.
Eerste vaststelling: het enorm rijke aanbod aan thema´s is een schitterende illustratie dat onze beweging van sociale, democratische, ecologische,. globalisten alle aspecten van de samenleving onder de loupe nemen. De ánti-globalisten´zijn dus zeker geen ´ eenzijdige´, `naieve´...kritikasters zonder alternatieven. Wie mij niet gelooft, moet het programma van het forum maar eens doornemen: je kan het zo gek niet verzinnen of het kwam in porto Alegre aan bod. Dat maakte voor mij het hele gebeuren wel behoorlijk frustrerend: het aanbod aan seminaries, conferenties, workshops was zo groot dat ik- zoals een konijn s´nachts verlamd wordt door het licht- vaak niet wist welk thema ik moest kiezen.
Tweede vaststelling: de stemmem in het Zuiden zijn veel linkser, veel militanter, veel optimistischer dan de geluiden uit het Noorden. Ik heb de indruk dat de NGOmensen uit het noorden veel meer bezorgd zijn om de vraag of we wel genuanceerd genoeg zijn, `professioneel´genoeg zijn, .Hier in het Zuiden ervaren de mensen het onrecht op veel extremere wijze: neo-liberalisme betekent hier regelrechte barbarij. Voor of tegen een radicale herverdeling van de rijkdommen staat hier gelijk aan voor of tegen het recht van een mens om te mogen leven. Een vrouw die, met haar baby in haar armen stond te kijken naar de mars waarmee het Forum werd geopend zei: `Ik wou dat de hele wereld hier kwam demonstreren als dat zou leiden tot radicale sociale hervormingen.´ De overheersende kleur in Porto Alegre is rood en de meest populaire figuur is Che die hier is uitgegroeid tot een mytisch figuur: het symbool van een mens die zich totaal engageerde voor een andere wereld. Naïef? Misschien, maar de kracht van die overtuiging werkt in ieder geval heel aanstekelijk en het is een stevige pil om alle gevoelens van onmacht te bestrijden..
Derde vaststelling: we zijn een bontgekleurde beweging van organisaties die vanuit vele invalshoeken actief zijn. We delen dezelfde idealen ook al leggen we uiteenlopende accenten. Het belangrijkste objectief op dit ogenblik is dat we elkaar leren kennen en respecteren ook al zijn we het niet eens over alle punten en komma´s. Door samen te vechten voor concrete eisen zoals de kwijtschelding van de schulden, de Tobintaks, eerlijke handel, . zullen we inzake analyses en alternatieven verder naar elkaar toegroeien. Het andere belangrijk objectief is dat we de belangstelling van het brede publiek voor onze agenda doen toenemen. Porto Alegre is op dat vlak ongetwijfeld een groot succes. De pers was hier massaal aanwezig. Al publiceren we duizendmaal meer folders, pamfletten en brochures, dan nog zouden we niet zoveel mensen bereiken als we nu via de media bereikt hebben.
Vierde vaststelling: deze voormiddag hebben de duizenden deelnemers uit 150 landen samen zingend en dansend het Sociaal Forum afgesloten. Het was bloedheet maar ik liep er rond met kippenvel en vele deelnemers hadden de tranen in de ogen van ontroering. Voor de 60.000 deelnemers is dit Forum ongetwijfeld een enorme bron van inspiratie geweest. De overtuiging dat een andere wereld mogelijk is zal door de deelnemers in alle continenten uit gedragen worden. We zullen de hoop die in Porto Alegre gewekt is, vertalen in concrete akties zodat de honderden miljoenen die nu in mensonwaardige omstandigheden moeten leven, het perspectief krijgen op een menswaardig bestaan. Of, zoals Che ooit zei: "Laat ons realistisch zijn en het onmogelijke eisen."

Rob Van Vlierden, 05 februari

>> WEG MET DE WASHINGTON CONSENSUS
Het Forum is achter de rug en de eerste evaluaties dringen zich op. Uit de eerste reacties blijkt dat het massale karakter van het geheel een aantal evidente voor- en nadelen bracht. Zo was de keuze enorm, maar tegelijk lag de frustratie dat er tegelijk twee interessante workshops plaats vonden, steeds op de loer. Als je de vraag stelt wat nu het resultaat is? Er was gezegd dat het Forum alternatieven zou moeten bieden om die andere wereld te realiseren. Volgens Marc Maes hebben we massa's alternatieven: "Voor elke paragraaf van elk WTO akkoord hebben we een alternatief. Het blijkt ook uit vele workshops dat er overal grondig over nagedacht is." Of het nu gaat om de waterproblematiek, handel, inheemse volkeren etc, er zijn inderdaad weinig of geen pijnpunten waar niemand in de beweging zich nog niet over gebogen heeft, actie en onderzoek over gepleegd heeft enzovoort. Er is echter geen gehele blauwdruk opgesteld voor een soort deconstructie van de wereld en vervolgens een heropbouw, er wordt echt geen revolutie gepredikt. Het zou echter al een radikale ommekeer zijn moesten de internationale instellingenhet stuur omgooien en eindelijk de duurzame drie-eenheid 'mens-milieu-ontwikkeling' voorop stellen. Dat zou ons al een heel eind in de richting van die andere wereld brengen.
De vraag is dus niet of we alternatieven hebben, maar vooral hoe we het beleid kunnen veranderen. En daar blijkt slechts één manier effectief te zijn: tegenmacht vormen en druk uitoefenen, de beweging verder uitbouwen, nog meer samenwerken, ook op lokaal vlak sterkere netwerken vormen. In die zin was Porto Alegre een Forum om te overleggen, gedachten uit te wisselen en strategieën af te spreken. Met als doel eigenlijk vooral de internationale ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties:
- Halvering van de honger
- Halvering van de armoede
- Toegang tot basisonderwijs en gezondheidszorg
Deze doelstellingen zouden tegen 2015 moeten bereikt worden. Het mag ieder mens met gezond verstand duidelijk zijn, dat we, zonder een ommezwaai in het internationaal neo-liberaal beleid, nooit oftenimmer die doelstellingen kunnen halen. En dat het beleid liberaal blijft en niet luistert dat bleek onlangs weer maar eens toen onverwacht een ontwerptekst werd uitgebracht voor de slotverklaring van de VN conferentie 'Financing For Development.' Het commentaar van Rudy De Meyer bij deze ontwerptekst is kort: "slappe koffie."
Dus de industrielanden zijn totaal niet bereid om iets te veranderen. We moeten ze dus dwingen.
Leonard Gentle uit Zuid-Africa formuleert het zo: "we don't want the Washington Consensus anymore!" Met andere woorden: het neo-liberale en anti-democratische beleid waarvan Washington de speerpunt is en dat door weinige landen wordt aangevochten moet doorbroken worden.
Voor Leonard (Lenny voor de vrienden) was dit Sociaal Forum een baken van hoop. Hij zag tienduizenden nieuwe activisten aantreden die allemaal het vuur van de tegenbeweging verder zullen aanwakkeren. Leonard: "Er is nog heel veel werk nodig maar de beweging is er en zal groeien en groeien tot ze 'incontournable' is en ze wel moeten luisteren." Maar ook hij onderstreept het belang van lokaal werk. "Je mag ook nooit vergeten dat iedereen die intensief met alternatieven en actie bezig is, nog steeds maar een klein percentage van de bevolking zijn. De basis moet drastisch uitgebreid worden."
Stappen om dat te doen: (1) ontmaskeren van het beleid, (2) sensibilisering, (3) actievoeren, (4) politieke macht beïnvloeden en democratisering van instellingen afdwingen.

Dinsdagmiddag na de afluisting kwamen we een laatste keer samen met de 11.11.11-ploeg, samen met de mensen van Broederlijk Delen en ook Jef van Hecken van Wereldsolidariteit. Het café op de hoek heeft een groot terras en is erg sympathiek. Jef wijst op de unieke stap die de vakbonden hebben genomen door allemaal samen te komen met vertegenwoordigers van de hele wereld. Ook de link die daarbij onmiddellijk gelegd werd met de NGO's ziet hij als zeer positief. Ook de conferentie mensenrechten ervaarde hij als zeer positief. Er werden diverse concrete afspraken gemaakt om regionale initiatieven op te zetten. Voor Paula Broeders was het belangrijkste de versterking van de beweging, die in typisch latijns-Amerikaanse context met veel warmbloedig feestgedruis gepaard ging, maar dat kan nu net versterkend werken, aldus Paula. Als binnen twee jaar het Forum in India plaats vind dan zal de culturele context daar ongetwijfeld andere voordelen met zich meebrengen. Marc Maes vond het nog bijzonder positief dat de coalitie rond handel grote vooruitgang boekte door o.m. met de Noord-Amerikaanse vakbonden stevige stappen te zetten naar verdere stucturering (zie stukken van Marc verder). Bogdan van BD toonde zich verheugd over het besluit dat genomen was naar regionale (continentale) fora toe. Zo komt er een Europees Forum in Italië eind van dit jaar.

Op praktisch vlak valt te zeggen dat, gezien de enormiteit van het gebeuren, alles goed georganiseerd was. Alleen zijn er nog wel haal wat suggesties te geven bij die organisatie: zo zouden officiële in aankondigingsborden de zaak vergemakkelijkt hebben; hierop had men bijvoorbeeld nieuwe regionale vegaderingen kunnen aankondigen. En verder een veel duidelijker programmaschema met een aanduiding van wat je kon vewachten. Marc had alvast de volgende suggestie: "ze hadden een onderscheid kunnen maken tussen drie soorten workshops: (1) strategische debatten, speciaal voor specialisten, waar men niet telkens van nul moet beginnen en waar constructief en strategisch kan gewerkt worden aan het vooropgestelde doel. (2) Teach-inns, voor wie de problematiek nieuw is, en specialisten de zaak van naaldje tot draadje uit de doeken kunnen doen. En tenslotte (3) Participatieve workshops, een tussencategorie waar kan gediscussieerd worden over onderwerpen die discussie en eventueel brainstorming vereisen. Al deze workshops zouden per dag en per thema moeten geordend worden. Op de website stond alles per thema maar niet per dag." Myriam vond vooral dat er meer duidelijkheid had moeten zijn over de finalisteit van elke workshop. Met andere woorden: wat willen ze telkens bereiken.

Koen Stuyck, 5 februari

>> MIGRATIE EN VLUCHTELINGEN OP HET WSF
Er is opvallend weinig te doen rond vluchtelingen en migranten op dit World Social Forum. Welgeteld één workshop (in het Portugees) en één 'conferentie' (een panelgesprek rond een centraal thema). Nochtans is migratie een thema dat heel direct te linken valt met de 'globalisering', het centrale thema in Porto Alegre.

Bovendien vond ik de conferentie eerder teleurstellend. Het panel bestond uit twee Fransen en een Braziliaanse, die waarschijnlijk wel goed op de hoogte waren van de situatie in hun eigen land. Ze slaagden er echter niet in om hun informatie op een gestructureerde of boeiende manier over te brengen, en geen van hen kon echt een globale visie op het vluchtelingenprobleem brengen. Op de vraag hoe 11 september de situatie van de vluchtelingen in de wereld heeft veranderd, kon bijvoorbeeld niemand een zinnig antwoord geven.

Maar ze waren het wel allemaal eens over een paar basisstellingen. Ten eerste: het is de globalisering die de kloof tussen rijk en arm wereldwijd groter maakt. Steeds meer mensen geraken in een erg kwetsbare situatie die ze proberen te ontvluchten en het alsmaar rijker wordende Noorden werkt daarbij als een magneet. Ten tweede: alhoewel er alles aan gedaan wordt om goederen vrij tussen landen te laten circuleren, sluiten voor mensen de grenzen zich steeds meer. Rijke landen worden steeds meer versterkte forten. Maar al hun moeite is tevergeefs. Je kan mensen niet verhinderen van het ene land naar het andere te verhuizen, als ze daar eenmaal hun zinnen op hebben gezet. Het enige resultaat dat de strengere regels wel hebben, is dat het aantal clandestiene migranten - of noem ze liever 'mensen zonder papieren' - toeneemt. En omdat het veel moeilijker is om legaal het rijke Noorden binnen te geraken, doen migranten steeds meer beroep op de diensten van malafide mensensmokkelaars.

Wat vraagt de vluchtelingenbeweging dan? Haal de mensen uit de illegaliteit, het is tegen de mensenrechten om vreemdelingen een legale status te onthouden. Het klopt niet dat een koelkast of een Mitshubishi meer rechten heeft dan een mens. Probeer uit te vinden waarom mensen hun hebben en houden ervoor over hebben, en soms zelfs hun leven riskeren, om naar het rijke Noorden te geraken. En als je mensen het recht toekent om te migreren, geef iedereen dan gelijke kansen: niet alleen de ingenieurs uit India die we dringend nodig hebben, maar ook de arme Afrikaan die in Europa op zoek gaat naar een betere toekomst.

Terecht werd afgesloten met een vraag naar de organisatoren van het forum: in een volgende editie moet er absoluut meer aandacht besteed worden aan de kwestie van de vluchtelingen!

Sabine Craenen, 3 februari

>> GLOBALISERING ONDERMIJNT REGIONALE SAMENWERKING
Zondag 3 februari organiseerde het Transnational Institute (TNI) in samenwerking met 11.11.11 een workshop over "alternatieve regionalisering". De Europese Unie is het voorbeeld bij uitstek van een succesvolle regionale samenwerking en integratie. Het voorbeeld werkte aanstekelijk op vele andere regio's in de wereld. Regionale samenwerking laat landen toe om de eigen zwakten te overkomen door schaarse middelen samen te brengen, en zaken gezamenlijk op grotere schaal aan te pakken. Maar de vraag is of andere regio's het Europese voorbeeld nog wel mogen volgen.

Voorstanders van de neo-liberale globalisering zien regio's vooral als opstapjes naar de wereldmarkt, ze spreken van "open regionalisering". Regio's moeten zich zo snel mogelijk openstellen voor die ene vrij wereldmarkt. De regionale markt afschermen om de lidstaten toe te laten hun economieën op elkaar af te stemmen en steun geven aan minder ontwikkelde lidstaten om bij te benen, lijken er niet meer bij. De globalisering (of beter de industrielanden) is (zijn) bezig zowat alle bestaande regionale formaties open te breken en te herleiden tot vrijhandelszones en douane-unies: éénmaal binnen in één land ben je ook binnen in een ander land, meer moet dat niet zijn.

Spijtig genoeg is de Europese Unie tegenwoordig ook tot "open regionalisering" bekeerd en doet ze vlijtig mee om regio's open te breken. De USA en de EU wedijveren met elkaar om met deze regio's akkoorden af te sluiten die verder gaan dan de WTO-regels en om dan nadien deze vergaande liberaliseringen ook in de WTO binnen te loodsen. Zo gaat het NAFTA-akkoord tussen de de VSA, Canada en Mexico zeer ver op het vlak van de liberalisering van de investeringen en wil de VSA het Nafta-akkoord uitbreiden tot geheel Latijns-Amerika (Free Trade Agreement of the Americas, FTAA). De EU rept zich dus om een soortgelijke overeenkomst te bereiken met de Mercosur (landen uit Zuid-Amerika). Maar de EU wil ook de ACP-groep (78 landen uit de Cariben en de Stille Oceaan maar vooral uit Afrika) opdelen in kleinere regio's om dan met elk afzonderlijk vrijhandelsakkoorden af te sluiten.

De vrijmaking van de handel en de investeringen komt dus niet alleen via de WTO, of via IMF en Wereldbank, maar ook via regionale akkoorden. Het is een veelkoppige slang, zei Mahau Pheku van het Southern African People's Solidarity Network (SAPSN), die op de ene plaats terug opduikt als je ze op een andere plaats verdreven hebt.

Mahu lichtte tijdens de workshop de SADC toe (Zuidelijk Afrika) en Yash Tandon (SEATINI, Zimbabwe) de akkoorden die de EU met de ACP-landen wil afsluiten. Daniel Olesker (Instituto Cuesta y Duarte; Uruguay) sprak over de Mercosur (zuiden van Zuid-Amerika), en Manuel Pérez Rocha (RMALC, Mexico) over het EU-Mexico akkoord.

Dot Keet van het African Trade Network, Alberto Arroyo (RMALC), Caroline Lucas (Britse Groenen), en Walden Bello (Focus on the Global South, Thailand) hadden het over strategieën voor een andere "regionalisme": regio's opgebouwd van onderuit om elkaars ontwikkeling te versterken, in de plaats van doorgeefluiken te zijn van de globalisering. Maar welke strategie men ook bedenkt: alles begint met meer openheid in de besluitvorming, meer inspraak van de burgers en het opbouwen van tegenmacht om verandering af te dwingen. En dat is precies waar het in Porto Alegre allemaal om te doen is.

SEATINI: Southern and Eastern African Trade Information and Negotiations Institute
RMALC: Red Mexicana de accion frente al libre comercio

Marc Maes, 5 februari

>> "ONZE WERLD IN NIET TE KOOP"-COALITIE KOMT VERRUIMD EN VERSTERKT UIT P.A.II
In 1999, in de aanloop naar Seattle, circuleerde een platformtekst tegen het opstarten van een nieuwe onderhandelingsronde in de WTO. "No round, turn around" was toen de titel. De tekst werd ondertekend door meer dan 2000 organisaties uit meer dan 150 landen. Na Seatlle werd de tekst tweemaal geactualiseerd, eerste als "Shrink or Shink" (de WTO moet zich inperken of verdwijnen"), dan als "Our world is not for sale" (Onze wereld is niet te koop). De drie teksten worden door een groot aantal organisaties onderschreven en dien als platform voor actie tegen het beleid dat in de WTO wordt uitgestippeld.

In Porto Alegre hield de "Our World Is Not For Sale"- coalitie een aantal bijeenkomsten. Tot ieders voldoening bleek dat nu ook de eerste vakbondsgroepen uit het Noorden tot de coalitie zijn toegetreden: de Public Service International (PSI ; http://www.world-psi.org), die de wereldfederatie is van de vakbonden van de openbare diensten (aangesloten bij ICFTU-IVVV), en het samenwerkingsverband Save the Welfare State uit Noorwegen. Beide organisaties waren vertegenwoordigd in Porto Alegre. PSI concentreert zich vooral op het WTO-GATS-akkoord dat gaat over de liberalisering van de dienstensector, met inbegrip van de openbare diensten. PSI zet zich ook actief in om het globaliseringsdebat aan te zwengelen in de andere vakbondsfederaties. PSI heeft daarvoor een aantal discussiematerialen voor uitgewerkt, waaronder een strip "We can do it. Putting globalisation on the union agenda". De actieve inzet van PSI is ongetwijfeld een belangrijke stap om vakbonden en WTO-activisten dichter bij elkaar te brengen in de moeilijk discussie over de plaats van arbeidsrechten in de WTO (zie het verslag over handel van de eerste dag).

De "Our World Is Not For Sale"-coalitie hield ook een strategievergadering in Porto Alegre, waar beslist werd om de coalitie organisatorisch te versterken, met de oprichting van een stuurgroep en een aantal formele afspreken voor verder actie. Belangrijkste actiepunt op dit moment: proberen te verhinderen dat de WTO in 2003 onderhandelingen opstarten over investeringen, overheidsaanbestedingen en concurrentieregels!

Marc Maes, 6 februari