arch/ive/ief (2000 - 2005)

[Porto Alegre] Verslagen van Oxfam Wereldwinkels
by Ofxam Wereldwinkels Monday February 04, 2002 at 11:56 AM

Verslagen van Oxfam Wereldwinkels uit Porto Alegre over hun workshop,duurzame ontwikkeling, water en internationale handel.


Workshop van Oxfam-Wereldwinkels
Deze namiddag kwam onze delegatie zelf ook in actie. Samen met onze Italiaanse collega's van CTM-Altromercato verzorgden we een workshop over eerlijke handel, als bijdrage aan een andere wereld. De workshop was een echt succes te noemen. De zaal zat vol (ongeveer 100 mensen) met deelnemers uit alle hoeken van de wereld. En blijkbaar vonden zij de workshop ook goed, want in tegenstelling tot de gangbare praktijk, verlieten slechts weinig mensen de workshop voor het eind. In een eerste deel van de workshop gaf Wendel Trio, onze medewerker van de studiedienst, een inleiding tot eerlijke handel, de principes, actoren en haar verwezenlijkingen. Giorgio del Fume, voorzitter van CTM, gaf daarna een overzicht van de uitdagingen voor de eerlijke handelsbewegingen, zoals de relatie tussen eerlijke handel en ethische handel, en de uitbreiding van eerlijke handel buiten het wereldwinkelnetwerk (naar de supermarkten). Na deze korte inleidingen kwamen de deelnemers met heel wat vragen, onder meer over hoe producenten in het eerlijke handelscircuit kunnen terechtkomen en hoe het principe van de eerlijke handel beter bekend gemaakt kan worden in het zuiden, meer bepaald in Brazilië. Naarmate de workshop vorderde werden de vragen wat moeilijker onder meer omdat er steeds meer verschillende talen gebruikt werden (Engels, Spaans, Portugees, Italiaans, Frans). Al bij al een geslaagd initiatief dat eerlijke handel toch wat op de voorgrond plaatste op het Wereld Sociaal Forum waar voor het overige eerlijke handel nauwelijks ter sprake komt en niet echt als een alternatief beschouwd wordt.

Gezamenlijke tekst van sociale bewegingen
Het is nooit de bedoeling geweest van de organisatoren van de bijeenkomst hier om met een gezamenlijk besluit, een gezamenlijke tekst naar buiten te komen. Een aantal organisaties zoals Attac, Cut, Via Campesina en Focus on the Global South werkten wel een eigen gezamenlijke tekst uit waaraan men op dit ogenblik de laatste hand probeert te leggen. Ook Oxfam-Wereldwinkels leverde haar bijdrage aan deze tekst. Gisteren stelde wereldwinkelmedewerker Wendel Trio voor om ook de grondstoffencrisis te vermelden als symbool van de almacht van de multinationale ondernemingen en de onmacht van de politieke om MNOs en handel te reguleren. Morgen (4 februari) hopen deze organisaties 4.000 mensen bij mekaar te brengen in het centrum van de stad om hun slotverklaring goed te keuren. Als dat lukt zal dat een belangrijk signaal zijn naar de buitenwereld, al is het maar omdat de indruk zal gewekt worden dat dit de besluiten van Porto Alegre zullen zijn. In de tekst komt de strijd tegen het neoliberalisme en de oorlog centraal. Belangrijke aandacht wordt ook gegeven aan de gebeurtenissen in Argentinië en Palestina, de strijd voor de Tobintax, voedselsoevereiniteit en de arbeidsrechten. U hoort er wel van.

Duurzame ontwikkeling
Gisterenmorgen vond een zeer opgemerkte conferentie plaats rond duurzaam leefmilieu met als opgemerkte sprekers wereldwinkelpartner Vandana Shiva en Wolfgang Sachs van het Wuppertal instituut. "Dit was zowat het beste wat Porto Alegre tot nu toe geboden heeft" aldus wereldwinkelier Peter Buelens. "Bevlogen toespraken, sterke figuren en een onderbouwde argumentatie, het is hier niet altijd aanwezig."
In een zeer militante toespraak trok Vandana Shiva van leer tegen de politieke corruptie, zonder dewelke het huidig economisch systeem en de instellingen die het systeem voeden niet kunnen standhouden. Zo stelde Shiva dat de wereldbank Monsanto financiert om genetisch gemodificeerde mechanismen in India te verspreiden. Daarmee overtreedt de Wereldbank de principes van de afspraken gemaakt in Rio de Janeiro in 1992. Het is niet de vervuiler die betaalt, hier wordt de vervuiler betaald. Shiva stelde kort en krachtig voor dat we ons leven niet moeten geven aan dat economisch systeem, niet aan de WTO en niet aan het IMF en om dat te realiseren roept ze op voor een "Living Democracy' , een politiek systeem waarbij het volk zijn rol opnieuw opeist. "Another world is necesarry and we will make it."
Wolfgang Sachs sloot zich hierbij aan. In zijn toespraak getiteld "No Justice without Ecology" stelde hij dat 20% van de wereldbevolking (in noord en zuid) meer dan 80% van de natuurlijke hulpbronnen gebruikt. Als we willen komen tot een global consumer –class, dan moet dat gebeuren op basis van het principe dat iedere wereldburger een gelijk toegangsrecht heeft tot de natuurlijke hulpbronnen.
In die zin gaan convergentie en contractie hand in hand. : daar waar overgebruik gemaakt wordt van de hulpbronnen moet aan een reductie gewerkt worden (contractie), en dat tot op een niveau dat kan gelden voor iedere wereldburger (convergentie). Ecologie is dus een voorwaarde om te komen tot een world-citizenship dat volwaardig is voor elke wereldburger en daarom rechtvaardig is.

Petrella over water
Normaal gezien gaat Riccardo Petrella op 23 maart in discussie met onze eerste minister Guy Verhofstadt op de wereldwinkeldag in Brugge. Gisteren was Petrella alvast een opmerkelijke gast op een conferentie over water. De aftrap werd gegeven door Medha Patkar, een Indische activiste die zeer gekend werd vanwege haar verzet tegen de stuwdammen op de Narmada rivier die o.m. door de Wereldbank gefinancierd werden. Een zeer gedreven Medha Patkar wees op het feit dat water voldoet aan basisbehoeften en geen koopwaar is. "Een interessante stelling van Medha betreft de kolossale investeringen m.b.t. water (bvb. in stuwdammen). Deze investeringen komen voornamelijk de westerse investeerders (bv. ondernemingen die deze dammen bouwen) ten goede ondanks het feit dat de resultaten van de projecten soms zeer bedenkelijk zijn." stelde Peter Buelens.

Riccardo Petrella beschreef de Oligarchie die ontstaat rond Water. Deze oligarchie vindt zijn oorsprong in:


De Wereldbank (Water council) zorgt via leningen voor de privatisering voor een ondersteuning van deze commercialisatie van water. De economische waarde van Water is zo belangrijk dat er rond dit thema belangrijke strategieën ontwikkeld worden door de multinationals. Centraal hierbij staan:


Inzake aanpak van de problematiek legt Riccardo Petrella de nadruk op:


Andere sprekers vestigden de aandacht op het feit dat uit studies zou blijken dat tussen nu en 15 jaar 1/3 van de wereldbevolking geen toegang meer zou hebben tot water (mede door het betalend karakter), en dat de Amerikaanse watermarkt voor minder dan 20 % geprivatiseerd is en dat privatisering ook binnen de VS een strijdpunt zou zijn
Aan het einde van de conferentie werd het woord gevraagd door een vertegenwoordiger van de werknemers van VIVENDI-SUEZ (Internationaal) die - in naam van de werknemers – de volgende eis voorlegde aan de bedrijfsleiding van VIVENDI: wereldwijd dient VIVENDI minimaal 40 liter water per dag gratis te verspreiden aan clienten. Het verbruik daarboven dient bovendien gedifferentieerd geprijsd te worden in functie van de aard van het verbruik.

Internationale handel
De eerste dag in Porto Alegre stond internationale handel centraal. Vooral de uiteenzetting van de Maleisische activist en WTO-expert Martin Kho r was uitermate klaar en transparant. Hij wees op de verschuiving van de reële economische macht van het IMF naar de WTO (omwille van het minder democratisch karakter van deze laatste organisatie) zodat we komen tot een globale economische dominantie door de "sterkere" landen.

Volgens Khor leidt de WTO tot een situatie van open markten in de arme landen en protectionisme voor de "rijkere" landen. Dit protectionisme voor de "rijkere" landen vinden we terug in de bescherming van eigen producten als voedsel en Textiel maar evenzeer in de "Intellectuele eigendomsrechten" (patenten) waardoor transfers van technologie zeer bemoeilijkt worden. Na de Uruguay-ronde is vooral langs de zijde van de ontwikkelingslanden een grote ontgoocheling ontstaan omwille van het feit dat de "sterkere" landen een aantal thema's en beloftes niet verder hebben opgenomen. Deze onvrede heeft zich tevens maximaal gemanifesteerd in de commotie omtrent de teksten van Doha. Hierbij wordt – ondermeer door de Europese Unie – gerefereerd naar een tekst die niet de goedkeuring wegdraagt van de ontwikkelingslanden. Er is hierbij sprake van een "manipulating process" bij de redactie en de mediaverspreiding van de resultaten van de conferentie. Het is bovendien zeer duidelijk dat een aantal zwakkere landen enorm onder druk werden gezet.

Paul Nicholson van Via Campesina verduidelijkte de eisen van zijn beweging: verbod op dumping, geen – gedwongen – verkoop van produkten beneden kostprijs, recht op voedsel-souvereniteit, gewaarborgde toegang tot natuurlijke rijkdommen, geen transgene manipulaties, de "landbouw"-aspecten out of de WTO …

Bij het einde van de zitting werden een aantal vragen beantwoord waarbij 1 vraag toch vrij interessant was voor de Wereldwinkeliers: wat is de waarde van FAIR TRADE in dit globale kader van Internationale Handel? Het antwoord van de Zuid-Afrikaanse activiste Dot Keet terzake is ongetwijfeld voer voor een discussie onder de Vlaamse wereldwinkeliers. Zij wijst op 2 dingen:

a) de huidige WTO-afspraken bemoeilijken de realisatie van FAIR TRADE of maken deze onmogelijk (wat eerder een vaststelling is en geen afbreuk doet aan de zin van Fair Trade)

b) in de mate dat FAIR TRADE zich hoofdzakelijk richt naar een verhoogde markttoegang (grotere afzetmarkten) voor producten, gaat men voorbij aan een onderliggend structureel probleem. Met name dat een aantal regio's (vnl. Afrika maar ook Azië) te kampen heeft met een structureel productieproces waarbij er een gebrek is aan diversificatie. Het uitsluitend stimuleren van handel in een (niet gediversifieerd en massaal aanwezig) product lost dit onderliggend probleem niet op.