arch/ive/ief (2000 - 2005)

Is de democratie in gevaar?
by Marc Vandepitte Wednesday January 30, 2002 at 05:33 PM

Verslag van het Internationaal Colloquium: 11-12 januari 2002, Universiteit Stendahl te Grenoble. Deel 2

2. Is de democratie in gevaar?


Michael Parenti: [auteur van o.a. het uitstekend boek: Zwarthemden en Roden. Epo, Berchem, 2001.]

Democratie is een schitterende uitvinding, bedoeld om zich te verdedigen tegen de macht van de rijken. Dat was zo al in Athene waar de democratie diende om zich te beschermen tegen de tirannen, daar waar Sparta beheerst werd door tirannen. Geheel de geschiedenis door was democratie een poging om zich te beschermen tegen machtsmisbruik van de machtigen. Democratie is m.a.w. onderdeel van de klassenstrijd.
Het kapitalisme was een vooruitgang t.o.v. de feodaliteit. Maar de rechten werden niet uitgebreid tot de werkende bevolking. De kapitalistische elites hebben zich integendeel altijd verzet tegen de democratie. Ze wilden bijvoorbeeld geen algemeen stemrecht. Ze hebben zich verzet tegen vrije meningsuiting, tegen veralgemening van het onderwijs, tegen het stemrecht van vrouwen. In 1830 was het in GB een misdaad om mensen [arbeiders] te leren lezen. De werkende bevolking (working class) daarentegen wilde een fatsoenlijk loon, wilde zich organiseren. Dat was illegaal. Dus wilden ze de wetten wijzigen zo dat dat niet langer illegaal zou zijn. Democratie gebeurde niet in het parlement maar op straat. [Er is ondertussen heel wat veranderd en er zijn heel wat rechten afgedwongen. Maar in grote lijnen over fundamentele zaken blijft deze bewering overeind.] De mensen die ijverden voor die rechten werden als anarchisten, communisten, onverantwoordelijken, enz. bestempeld. De burgerlijke democratie die we vandaag kennen is het resultaat van de klassenstrijd. Tot op vandaag proberen de kapitalisten de sociale verworvenheden terug te schroeven.
De WTO en andere instellingen zijn allesbehalve intern democratisch. Maar ook extern heersen ze letterlijk over bestaand wetten van soevereine staten. Zo bijvoorbeeld was er in Denemarken een wet die de invoer op genetisch gemanipuleerde producten verbood. De WTO heeft die wet doen schrappen. Het effect is dus niet alleen dat een goede wet verdwijnt, maar ook dat de soevereiniteit van dat land, van die bevolking wordt aangetast.

Je moet een onderscheid maken tussen formele en substantiële democratie. [Formele democratie, dat zijn de spelregels, bvb de vertegenwoordiging van de bevolking, de verkiezingen] Formele democratie is niet veel waard als er geen substantiële resultaten zijn. Het doel van democratie is uiteindelijk een substantiële verbetering van het leven. Democratie is vooreerst een praktische zaak. Democratie is het recht om te vechten voor een samenleving die we willen. Dat alles wil niet zeggen dat je daarom het parlement of het gerecht moet afschaffen.

Susan George: Democracy is not what you have but what you do. Democratie is dus altijd in gevaar, is altijd een gevecht. Als we democratie niet meer ‘doen' dan is ze er niet meer. De grootste dreiging van de neoliberale globalisering is de volledige atomisering van de mensen. Blair spreekt van de persoon als ‘responsable risktaker'. Dat komt neer op de wet van de jungle.
Jean Pierre Jouis (?) : Wat betekent democratie in Argentinië voor de meerderheid van de bevolking die onder de armoededrempel leeft. Welke democratie is dat voor de werklozen, de mensen uit de krottenwijken? Neem Afrika, als gevolg van de koers van de Wereldbank, het IMF, de WTO worden die landen verpletterd. Die instituties zijn gecontroleerd en gestuurd door onze ‘democratieën'.

Michael Parenti: We zitten momenteel in een fase van ‘Low Intensity Freedom'. Je hebt het recht om vrijuit te spreken zoals hier voor 200 personen. Maar in de massamedia komt de dissidente stem nauwelijks aan bod.

Douglas Dowd: Aan de universiteiten wordt het heel subtiel gespeeld. Bepaalde proffen durven of kunnen niet vrijuit spreken omdat ze dan hun job zouden verliezen. Dat is veel minder zichtbaar dan dat ze met een geweer op je gericht staan, maar het is even efficiënt.

Deelnemer: De fundemantele vraag is of we aan de politiek (politici) opnieuw meer macht moeten geven dan wel of we een tegenmacht (van onderuit) moeten opbouwen. De politieke wereld is volledig versmolten met de economische. Ze vormen samen de elite en zoeken ook samen uit welke richting het uitmoet om hun belangen het best te verdedigen. Je ziet dat bijvoorbeeld heel goed in het European Policy Center (EPC): daar zitten toppolitici samen met de grote bedrijfsleiders. Idem in Davos, enz. Het heeft dus niet veel zin te ijveren voor een versterking van de politiek (politici) gezien die toch onder hoedje spelen met de MNO's.
Susan George: Het is niet zo dat de MNO's ernaar streven om de politiek te ontmantelen. MNO's willen niet zelf regeren. Ze hebben ook regels nodig en die komen van de politieke wereld. Ze hebben de politiek dus nodig.