arch/ive/ief (2000 - 2005)

De metafysica van de markt: wat is de geloofsbelijdenis van een goede neoliberaal?

1. 'There is no such thing as society' (M. Thatcher).
Het enige relevante is het individu. De maatschappij is niet meer dan een groep individuen die zich vrij bewegen op de 'markt' en vrijwiligge relaties en transacties aangaan. Machtsverhoudingen, autoriteit en afhankelijkheid wordt 'vergeten'. De mens is een 'rational actor', een 'homo economicus' (homo capitalisticus)

2. 'Just stick around, it'll trickle down' (lied van de Amerikaanse syndicalisten uit de jaren dertig).
Het individuele winststreven zorgt steeds voor het gemeenschappelijke goed. Als de rijken rijker worden, is dat geen probleem, want via het 'trickle down effect' zal uiteindelijk iedereen daarvan profiteren.

3. 'Ik geloof in één eengemaakte wereldmarkt en de Wereldbank is haar profeet' (George W. Bush die Argentinië op de vingers tikt)
De vrije markt is absoluut en goed. Als ze faalt is dat nooit haar eigen schuld, maar wel die van de regeringen, bureaucratieën, van 'mismanagement', 'irrationeel gedrag op de beurzen', een vaste wisselkoers van de munt, of een corrupt 'crony capitalism'. Dat wordt vreemd genoeg altijd pas achteraf vastgesteld. Staten zijn slecht, behalve als ze de verliezen van bedrijven recupereren (SABENA) of als ze zorgen voor een 'gunstig investeringsklimaat' (lage belastingen, weinig of geen vakbondsrechten, milieunormen, sociale voorzieningen). Een beperkte parlementaire democratie is OK, zolang dat de winsten niet in gevaar brengt of er geen al te socialistische regeringen worden verkozen.

4. 'There is No Alternative' (TINA - M. Thatcher)
Het kapitalisme is een natuurlijk proces. Het is onvermijdelijk en in overeenstemming met een veronderstelde eeuwige en onveranderlijke 'menselijke natuur' ('de mens is van nature uit op winst en concurreert met de ander'). Resistance is futile. Het falen van één mogelijk alternatief, namelijk het bureaucratisch-centralistische staatscommunisme, zou bewijzen dat ook alle andere alternatieven onmogelijk zijn.

5. 'Het einde van de geschiedenis is nabij' (F. Fukuyama)
De geschiedenis heeft een doel, een richting. We evolueren naar een wereld waarin alle tegenstellingen zijn opgehgeven en waarin 'free market' en 'democracy' iedereen gelukkig zullen maken. Dat is 'de bedoeling van de markt' (dixit prof. Bouckaert). De gefetisjiseerde markt zal alles reguleren en alle ineficiënte bedrijven vernietigen. Op de Dag des Oordeels zal de Markt haar vonnis vellen over allerlei kostelijke en overbodige sociale voorzieningen. De mensen zullen misschien niet direct begrijpen dat dit in hun eigen voordeel is, maar het paradijs komt nu eenmaal later.

Waarde parochianen, volgende week zet ik mijn preek verder. Ik zegen u en uw speculatieve operaties. Mogen uw swaps, options en futures winstgevend zijn. Gaat nu allen heen, privatiseert, dereguleert, dereglementeert, delokaliseert, flexibiliseert en verheft aldus de wereld tot het goede.

Amen.

Jouw tekst :

1. 'There is no such thing as society' (M. Thatcher).
Het enige relevante is het individu. De maatschappij is niet meer dan een groep individuen die zich vrij bewegen op de 'markt' en vrijwiligge relaties en transacties aangaan. Machtsverhoudingen, autoriteit en afhankelijkheid wordt 'vergeten'. De mens is een 'rational actor', een 'homo economicus' (homo capitalisticus)

Ooops, je bent "klassen" "vergeten" of vergeten...

Victor

Wat zijn klassen anders dan machtsverhoudingen gebaseerd op de onteigening van het meerproduct? Klassen zijn geen 'dingen', het zijn processen en relaties (althans volgens Marx, iemand waar jij je toch meent op te beroepen).
En er zijn ook andere machtsverhoudingen zoals het sex-gender-systeem, de machtsverhoudingen tussen de landen van het industriële centrum en van de kapitalistische periferie, de machtsverhoudingen gebaseerd op de staat etc. Al die machtsverhoudingen staan weer in een fundamentele relatie tot het klassensysteem.

Welk punt wilde je eigenlijk maken? Als je spijkers op laag water zoekt, denk er dan eens wat beter over na.

Als je je kritiek op de neoliberalen wil systematiseren en er iedereen van wil laten genieten (dat is toch je opzet, of vergis ik mij ?) dan lijkt het mij aanbevelenswaardig de klassen en de klassenstrijd niet te vergeten noemen.
Is het niet precies die machtsverhouding die de kapitalisten zoveel als kan wegmoffelen ? Afhankelijkheid, autoriteit dat is veel te vaag. Dat is ongewild in hun kaart spelen.

Victor