En toch was D14 een prachtige betoging

Jawel, vandaag heeft zich in het Brusselse centrum een zeer belangrijk incident afgespeeld tijdens de betoging van D14. Meer nog, de organisatoren zijn er heel fier over. En terecht, want ze zijn er in geslaagd om – ondanks de bijtende decemberkoude, ondanks het feit dat de vakbondstop het weer eens een keer liet afweten – maar liefst 15.000 tot 20.000 mensen te mobiliseren voor "Een ander Europa in een andere wereld".

10u45. Voor het Klein Kasteeltje, langs de Negende Linielaan, zijn her en der groepjes bezig zich klaar te maken voor de grote betoging straks. De hemel oogt helder en zelfs zonnig. Maar er waait een bijtend-koude wind langs het kanaal. Toch zit de sfeer er nu al flink in. De intussen welbekende ‘blauwe fanfare' van de jongens van 11.11.11 (een blauw geschilderde, veredelde sambaband) proberen hun aanstekelijke aanstekelijke ritmes alvast uit. Ondertussen tuigen hun collega's de metershoge wereldbol op die ze later in de betoging meerollen. Je voelt het gewoon: deze betoging wordt ‘very exciting'!

Als je doorheen deze bonte menigte loopt kan je er moeilijk naast kijken – zeker als je gisteren ook deelnam aan de syndicale betoging – deze manifestatie spreekt zich duidelijk niet uit voor "meer Europa". Integendeel, overal lees je slogans als "Het Europa van het kapitaal is zero sociaal" (APEIS, de Vereniging voor de Tewerkstelling, Informatie en Solidariteit onder Werklozen en Mensen met een Nepjob), "Neen aan het kapitalistisch en anti-sociaal Europa. Ja aan een socialistisch en solidair Europa" (Jongeren in Tegenstroom uit Luik).

En ook de Amerikaans-Europese oorlog tegen Afghanistan is een geliefd mikpunt van protest. Een eenling roept dringend op voor een "Anti-Bush Shield. "Neen aan de imperialistische oorlog" zegt ATIK, de Confederatie van Turkse Arbeiders in Europa. Ali is 23, woont in Duitsland, en is actief lid van ATIK: "ATIK is niet echt een revolutionaire partij of zo, het is eerder een soort migrantenorganisatie of een frontplatform als je wil. Het vertegenwoordigt verschillende politieke stromingen. Er zitten ook communisten in. We zijn in de eerste plaats anti-imperialisten, we willen meer democratie voor de gewone man. We overkoepelen op dit moment vijf federaties, in Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en Nederland." Ik vraag Ali waarom ze naar de betoging van D14 zijn gekomen. Ali: "Omdat we geloven in de boodschap "Een ander Europa in een andere wereld. Vandaag is er te veel verschil tussen verschillende groepen van mensen, tussen een arts bijvoorbeeld en een stratenlegger. En ook omdat we net als zovele anderen hier tegen de oorlog zijn. Nu bombarderen ze Irak, Joegoslavië en Afghanistan. En wat als die zogezegde terroristen zich morgen in Hamburg vestigen? Gaan ze Hamburg en zijn bevolking dan platgooien? De Amerikanen voeren deze oorlog enkel om hun profijt, om de controle over de oliepijpleidingen te verwerven, en om Israël te steunen tegen de Palestijnen. Die Verenigde Staten zijn zelf de grootste terroristen die er ooit bestonden. En die Bin Laden was twintig jaar lang hun marionet tegen de Sovjet-Unie. Neen, ‘this is not my war'.

Even over elven. De betoging zet zich in gang. Het is een ongelofelijk divers zicht. Na de Turkse Communistische Partij-ML met hun "Weg met de imperialistische oorlog, leve het socialisme", bots ik op het Vlaams Agrarisch Centrum met "Boer en burger solidair voor een (h)eerlijke landbouw". Even verder een uitgebreide groep Kristenen voor het Socialisme die, getooid met grote kruisen, pleiten voor een "Globalisering van de solidariteit". Tussenin ook talloze individuele betogers. Een oudere dame laveert in haar eentje moedig tussen de grote blokken door met een lieflijk klein plakkaatje met daarop toch een ernstig "Boycot de Israëlische producten tot de VN-resoluties worden gerespecteerd". Na de anti-globalistische postmannen die ik ook gisteren op de syndicale betoging al ontmoette, kom ik langs een honderdtal mensen van de Turkse DHKC-partij. Die dragen een metersbreed spandoek met "Geen oorlog, brood en gerechtigheid voor iedereen" in maar liefst twaalf talen. Bahar is een van de verantwoordelijken. "Wij betogen hier vandaag mee omdat de beruchte type F-gevangenissen in Turkije waarin ze onze politieke gevangenen in eenzame opsluiting opsluiten, van Europese makelijk zijn. En omdat het Internationaal Muntfonds er voor gezorgd heeft dat in Turkije al 30.000 mensen op korte tijd hun baan verloren. En weldra volgen nog 150.000 anderen. Weet je dat een Turkse arbeider in februari gemiddeld zestien minuten moest werken om voldoende te verdienen om 250 gram brood te kopen? Allemaal te danken aan dat IMF!" Het DHKC-blok is ondertussen al een eind verder gestapt, ondertussen "Turkije, moordenaarsstaat, Europa medeplichtig!" roepend.

13 uur. Gelukkig hebben niet alle syndicalisten zich vandaag zomaar neergelegd bij de beslissing van hun leiding om enkel voor de vakbondsbetoging van gisteren op te roepen. Marc is een LBC-secretaris uit het Antwerpse, en stapt vandaag samen met tientallen collega-LBC'ers op in de betoging. Of het dan niet vreemd aanvoelt om na gisteren – "Meer Europa" – nu op te komen voor "Een ander Europa"? Marc: "Ik kan mij gerust in het motto van deze betoging vinden. Het is een andere invalshoek, dat wel. Gisteren was het ook een specifiekere vakbondsbetoging. Spijtig blijft natuurlijk dat er twee betogingen moesten zijn. En dat onze leidingen niet hebben gemobiliseerd voor de betoging van vandaag. Hoewel de datum van de vakbondsbetoging wel al lang vastlag hoor. Maar er zijn nog pogingen geweest om toch tot een eengemaakt initiatief te komen maar dat is uiteindelijk niet gelukt. Maar het belangrijkst is misschien dat er wederzijds toch meer begrip is gekomen. Sinds Gent (het Manifeest van 19 oktober, nvda) is er binnen de vakbond toch een debat ontstaan rond de antiglobaliseringsbeweging. Dat is goed want vooral onze top had in het begin de neiging nogal kregelig te reageren over die antiglobalisten die ‘ons' terrein kwamen inpikken."

De LBC'ers zijn trouwens niet de enige bekenden van gisteren. Verderop opnieuw ook een afvaardiging van Ethyl-Feluy en een zeer uitgebreide groep syndicalisten van de Franse Sud-bond, afkomstig uit diverse sectoren als de post, het spoor en de luchtvaart. Verderop het blok van de Italiaanse basisvakbond Cobas. Zij eisen betere lonen en meer rechten voor de arbeiders in plaats van oorlog.

Langs de Bockstaellaan loopt dokter Geert Van Moorter uit Erpe-Mere, bekend van zijn protesten tegen de Orde van Geneesheren. Vandaag maakt hij deel uit van een Medical Team en verkoopt hij op een ludieke manier pakketjes "Globalivax", hét vaccin voor de antiglobalist tegen globalitis – en meteen ook een financiële steun voor de Medical Teams. "Ja", prijst dokter van Moorter zijn waren aan, "we hebben nog enkele Europese staatsleiders met een ernstige globalitis-besmetting aangetroffen. Maar wees niet bang, we hebben hen opgesloten in het Paleis van Laken en er duizend agenten rondgezet. Koop dus nu u vaccin tegen globalitis!"

Het moet nu zowat twee of halfdrie zijn. Binnen het D14-blok valt ook een uitgebreide Nederlandse D14-delegatie op. De D14-delegatie uit de streek van Bergen en Henegouwen heeft voor de gelegenheid een immense reproductie van het bekende schilderij Guernica gemaakt, met daarboven als waarschuwing: "Europa kan uw gezondheid ernstig schaden – privatiseringen, repressie en oorlog".

Na D14 volgen de sabeniens met hun zelfgemaakt vliegtuig. Ze zijn vandaag met een kleinere groep, maar daarom niet minder strijdvaardig: "Zij zijn met 15, wij met 300 miljoen, het is aan ons om de beslissingen te nemen. " De kreet echoot na bij de studenten van D14-ULB die in hun kielzog volgen. Veelzeggend, deze scène. En vooral mooi.

We naderen het Bockstaelplein. Ik loop langs het indrukwekkend lange blok van de PVDA. In het achterste deel dansen en springen talloze jongeren – jawel, in hun ondertussen zowat tot logo geworden Che-vestjes achter een soundsystem aan. Bovenop de vrachtwagen improviseren twee jongeren op opzwepende muziek: "Globaal, frontaal tegen het Europa van het kapitaal", "Neen, neen, die top die gaat niet door" en "Er zijn een paar ministers die alles willen beslissen, wij zijn niet akkoord, en willen daar tegen vechten. We zweren jullie, de zaken gaan hier veranderen! Drie passen naar voor, drie passen naar links,..." De jongeren volgen enthousiast het ritme.

Toegegeven, je kan het spreken voor eigen winkel noemen, maar het blok werkt wel aanstekelijk. Ook langs de kant van de weg beginnen sommige omstaanders trouwens vrolijk mee te huppelen.

Vooraan in het blok van de PVDA alweer een imposante groep betogers met vlaggen, mooie gele vaandels en voor hen de Red Dragon, een 20-meterlange draak, begeleid door vuurspuwers, dansers en percussionisten. Sinds de Red Dragon op 19 oktober in Gent al tegen Europa brieste, en de grote leiders daar sindsdien niet naar luisterden, is de Dragon nu helemaal ‘pissed of', vertelt Wouter van de PVDA-jongeren.

Bij het Bockstaelplein kijkt de ordedienst van de PVDA geconcentreerd toe. Achteraan komt een uigebreid blok anarchisten langszij naar voor geschoven. In de buurt van het plein zou volgens sommigen een uitgebreide troepenmacht van de politie opgesteld staan. De ordedienst vertrouwt het niet en stelt zich in een lange sliert langs het PVDA-blok om dat – en de rest van de betoging – even af te schermen van de anarcho's. Die staan even verweesd te kijken nu ze plots buiten de betoging staan. Hoewel verweesd. Sommigen lijken steeds minder geïnteresseerd in de betoging en doen elkaar teken om in een andere richting te trekken. Ik sla het zwarte schouwspel minutenlang gade. Ondertussen trekt de betoging gelukkig onverstoorbaar verder. Ik laat de Blacks voor wat ze zijn en trek ook verder.

Een half uur later. Op de Koninginnelaan vertelt iemand van de Legal Teams me dat achter ons enkele gemaskerde anarchisten intussen de ramen van een oud politiekantoor hebben ingeslagen, net als de ramen van een of twee bankkantoren. Ik vertraag een beetje langs de Groendreef en kijk achterom. De laatste ‘gewone' groepen trekken langs. De Filipijnengroepen België, de Internationale Liga voor de Filipijnse Strijd met alweer een oproep voor de globalisering van de solidariteit. Het soundsystem van Indymedia, met daarachter dansende jongeren van de Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubehoud en blits uitgedoste ‘pinks'. Verderop het blok van Internationaal Verzet en daarna de SAP.

We naderen het eindpunt Thur en Taxis en stappen over de brug over het Beco kanaal. Intussen trekt nu een zeer bonte –zwarte – groep langs me heen. Ik snap het niet. Waar zitten die robocops dan? Hoe kunnen een paar tientallen gemaskerde kerels doodleuk twee banken en een politiekantoor in elkaar rammen en ongehinderd verder achter de betoging aansjokken, terwijl nota bene de betogers hen zelf eerst afgezonderd hebben? Wat voeren die robocops eigenlijk in het schild?

Wanneer de laatste betogers de hoek omslaan naar Thur en Taxis stelt zich in de verte plots een uitgebreide troepenmacht op, gedekt door een waterkanon. Maar ze zetten de achtervolging toch niet in. Achteraan in de betoging volgen een paar agenten, druk overleggend via hun radio's. Ik stap door, snap niet goed wat dit moet voorstellen.

Even over vier. Op de terreinen van Thur en Taxis is het een gezellige drukte. Op de oude laadkaaien staan stands opgesteld en kan je je opwarmen aan een beker warme soep. Andere zoeken wat warmte op in een gigantische verwamde tent. Hier sliepen vanacht trouwens al zo'n duizend activisten. Een staaltje organisatietalent van D14, nadat burgemeester Thielemans eerder had duidelijk gemaakt dat het hem geen lor kon schelen waar deze mensen terecht moesten. Voor het groot podium buiten warmt een muziekgroep het publiek alvast op voor de internationale meeting straks.

16u24. Ik krijg telefoon dat de politie alle straten rond het terrein hermetisch heeft afgesloten. Het is zelfs nodig de situatie zelf te gaan uitchecken want onderweg kom ik PVDA-woordvoerder Peter Mertens tegen die me het nieuws bevestigt.

Je ziet de sfeer op het terrein nu van minuut tot minuut omslaan. Steeds meer mensen realiseren zich dat ze hier straks als ratten in de val zitten. Er is maar één uitgang. Samen met Riet Dhont van D14 loop ik de barricade in de Havenlaan tegemoet. Daar protesteert Ivo Flachet van de Legal Teams ondertussen tegen de politieverantwoordelijke. Zijn troepen laten selectief mensen door maar fouilleren daarbij grondig. Verschillende vrouwen vertellen achteraf geschandaliseerd hoe ze tot zelfs tussen de benen werden afgetast. "Dit is volledig onwettelijk", verklaart advocaat Flachet. Naast hem windt een oudere man zich verschrikkelijk op: "Het is gewoon een schande hoe jullie de mensen behandelen! Ooit gaan jullie eens een serieuze massa's tegen jullie krijgen!"

Ik ga opnieuw polshoogte nemen van de toestand op het terrein wanneer de politie plots met haar troepen en waterkanonnen oprukt. Alles gaat nu heel snel. Een aantal jongeren duwen de hekkens van Thurn en Taxi dicht. De meeste jongeren lopen verschrikt achteruit. Een aantal black-blockers dringen naar voor en beginnen met stenen te gooien. Net wanneer D14-verantwoordelijke Riet Dhont, samen met Eric Goeman van Attac-Vlaanderen (gevolgd door ondergetekende) in de richting van het hek willen stappen om daar te gaan onderhandelen met de politie, spuit het waterkanon een eerst keer in onze richting. Het is ijskoud. Binnen een minuut staat er ijs op onze jassen en haren. Nu heeft de politie pas echt olie op het vuur gegooid. Enkele black-blockers beginnen nog meer met stenen te gooien. De anderen trekken verschrikt achteruit.

Het ziet er even naar uit dat de situatie heel slecht gaat aflopen. Pas nadat Oxfam-man Stefaan De Clerck telefonisch weet te onderhandelen met Binnenlandse Zaken, trekken de troepen zich uiteindelijk terug. Het gros van de jongeren vertrekken opgelucht. Dit soort provocatie hadden ze vandaag niet verwacht.

arch/ive/ief (2000 - 2005)