NGO-Forum: Oproep aan de Europese staats -en regeringsleiders verzameld te Laken

Oproep aan de Europese staats -en regeringsleiders verzameld te Laken in het kader van het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie

Wij willen daden, niet enkel mooie woorden

Milieubeweging, vredesbeweging, Noord-Zuidbeweging en vluchtelingenorganisaties, verenigd in het "NGO Forum", delen een zelfde gemeenschappelijke wens : een Europa dat ijvert voor duurzame en rechtvaardige ontwikkeling, zowel binnen als buiten haar grenzen.

Wij stellen vast dat de kloof tussen Noord en Zuid nog nooit zo groot is geweest als aan het begin van deze 21ste eeuw : de rijkdom van het Noorden is nog steeds schatplichtig aan de uitbuiting van mensen en in het bijzonder vrouwen, uit het Zuiden en de exploitatie van hun grondstoffen. Wij constateren de geleidelijke ontmanteling van beleid dat typerend was voor de 20ste eeuw : nationale onafhankelijkheid; inspanningen om rijkdom te herverdelen via sociale bescherming en de verzekering van openbare diensten; internationale normen rond de fundamentele rechten op politieke, economische, sociale en culturele vlak. Zelfs de nog jonge milieuregelgeving dreigt ondermijnd te worden door de verzwakking van de overheid ten voordele van een zelfregulerende markt. Er is een kloof tussen Noord en Zuid, rijk en arm, de positie van man en vrouw. Het begin van een nieuwe eeuw wordt nogmaals getekend door ongelijkheid.

Het Europees project is ontspoord : het streven van het oude continent in een verenigd en vreedzaam Europa, dat een samenlevingsmodel zou ontwikkelen gebaseerd op het beste van wat Europeanen hebben voortgebracht in de geschiedenis van de mensheid, mag niet worden afgeleid ten voordele van een model dat meer en meer gebaseerd is op individualistische en egoïstische waarden. Europa verbergt haar intenties achter een humanistisch en vrijgevig discours, maar stelt zich op als een grootmacht die zich inzet om de belangen te vervullen van prive-ondernemingen die hun wil opleggen aan de Europese regeringen en instellingen. De regeringen van de 15 lidstaten van de EU zijn verantwoordelijk voor deze ontsporing. De tijd is gekomen om een Europees project te herformuleren dat het algemeen belang doet voorgaan op privé belangen.

Het omdraaien van een onaanvaardbare evolutie betekent allereerst anders denken over de Noord-Zuidrelaties. Er moet een coherente politiek komen die de strijd tegen de onrechtvaardigheid en de armoede als uitgangspunt neemt. Elke man en vrouw heeft recht op ontwikkeling. Er moeten mechanismen in het leven worden geroepen die een herverdeling van de geproduceerde rijkdommen met zich meebrengen, tussen Noord en Zuid, arm en rijk, man en vrouw. Wij ijveren voor maatregelen zoals het inbouwen van een internationale belasting op muntspeculatie (type Tobintaks), het tot stand brengen van een rechtvaardige handel, de verhoging van kwantiteit en de kwaliteit van de ontwikkelingshulp en het kwijtschelden van schulden, die trouwens al meer dan terugbetaald zijn. Deze noodzakelijke maatregelen moeten samengaan met de effectieve bevordering van de economische, sociale en culturele rechten voor mannen en vrouwen zodat deze voorrang krijgen op privé-, commerciële en financiële belangen. Europa moet ijveren voor een nieuwe constellatie van transparante en democratische internationale instellingen die deze voorrang concretiseren en garanderen.

Bij een beleid gericht op duurzame ontwikkeling moet de EU veel meer rekening gaan houden met de ecologische draagkracht van de aarde en met sociale randvoorwaarden. Een verhoging van het welzijn kan worden bereikt met vier tot tienmaal minder beslag te leggen op de milieugebruiksruimte, en dit wereldwijd. De EU moet haar beslag op natuurlijke hulpbronnen dus niet enkel binnen de eigen grenzen verminderen, maar haar ecologische voetafdruk op de rest van de wereld ook verkleinen. Bovendien dient actief werk worden gemaakt van schone technologie-overdracht naar de landen in het zuiden. Conform met de Europese duurzaamheidsstrategie aangenomen in Göteburg moeten alle belangrijke Europese beleidsvoorstellen worden onderworpen aan een duurzaamheidseffectbeoordeling die ook betrekking heeft op sociale en milieuconsequenties. Het voorstel van de Europese Commissie om externe (maatschappelijke) kosten van productie en consumptie te internaliseren, dient opnieuw te worden opgenomen. Zo dient ondermeer ook dringend werk te worden gemaakt van de invoering van een energietaks. Europa moet ook op internationaal niveau haar nek uitsteken en streven naar een betere afdwingbaarheid van multilaterale milieu-akkoorden.

Europa moet consequent blijven met zichzelf. Het is verheugend om vast te stellen dat de EU zich opwerpt als de kampioen van de mensenrechten in de rest van de wereld. Helaas blijft diezelfde EU de andere kant opkijken als de bescherming van vluchtelingen op het Europese grondgebied aan de orde is. Het Europees asielbeleid dat momenteel in de steigers staat dreigt een uitsluitingsbeleid te worden. Een Europees asielbeleid die naam waardig moet het Vluchtelingenverdrag van 1951 niet alleen herbevestigen, maar ook in de praktijk toepassen. Ronkende verklaringen volstaan niet meer. Naast een correcte interpretatie van de vluchtelingendefinitie moet het Europees asielbeleid garant staan voor een efficiënte procedure die in staat is bescherming te bieden aan zij die het nodig hebben en een opvangsysteem dat een menswaardig bestaan garandeert aan vluchtelingen. Het beleid moet adequate antwoorden bieden op de bijzondere noden van vrouwelijke vluchtelingen. Europa moet resoluut komaf maken met een restrictief beleid dat er vooral op gericht is de toegang tot het grondgebied te vermijden. Bescherming bieden aan vluchtelingen is geen gunst, het is onze verdomde plicht.

De bombardementen op Afghanistan tonen nog maar eens dat onze politieke leiders veiligheidsproblemen hoofdzakelijk militair benaderen. Binnen de Europese Unie gaat zeer veel aandacht en middelen naar de ontwikkeling van een militair interventiebeleid en de eenmaking van de wapenindustrie, terwijl de uitwerking van een preventiepolitiek sterk ondermaats blijft. Veiligheid is geen kwestie van militairen. Een veiligheidsbeleid moet inwerken op de wortels van geweld, zoals armoede, milieuvernietiging, economische roofbouw, schuldenlast?Daarvoor moeten dringend middelen worden vrijgemaakt. Het EU-veiligheidsbeleid zal bovendien geloofwaardiger worden door het gebruik van verkrachting als oorlogswapen op strenge wijze te veroordelen, door de wapenhandel naar conflictgebieden aan banden te leggen, door de Europese Gedragscode bindend te maken en door een verbod op fragmentatiebommen en wapens met verarmd uranium.

De kloof tussen de burgers en hun politieke vertegenwoordigers vergroot. Het democratisch deficit is overduidelijk. De legitimiteit die voortvloeit uit electorale procedures moet worden versterkt door een grote rol voor parlementen in de formulering van het Europese beleid, en door het vergroten van de doorzichtigheid van de besluitvorming en de participatie van mannen en vrouwen uit alle lagen van de bevolking. De democratische controle door de burger mag niet worden ingepalmd door kleine groepjes van politieke, bureaucratische of economische actoren, die steunen op legers van lobbyisten en de plaats in nemen van de burgers in de bepaling van de grote Europese oriëntaties.

Hiervoor heeft Europa democratische structuren en werkwijzen nodig. Mensen moeten het recht hebben om kennis te nemen van beleidsvoorstellen en de motivaties die er aan ten gronde liggen vanaf het begin van het besluitvormingsproces. Het kan dus in ieder geval niet dat hele categoriën van documenten a-priori ontoegankelijk zijn zoals het geval is bij het Europese veiligheids- en defensiebeleid.

Organisaties van burgers moeten toegang krijgen tot het Europese Hof in geval van niet-naleving van Europese Richtlijnen, of bij laattijdige of onvolledige omzettingen ervan.

Tenslotte verwerpen wij een anti-terrorismebeleid naar aanleiding van 11 september dat afbreuk zou doen aan de fundamentele rechten van de burger.

Samen met onze Spaanse vrienden die zich opmaken voor het volgende Europese voorzitterschap, zullen wij ons inzetten om de voorstellen te blijven verdedigen die we gelanceerd hebben tijdens het Belgisch voorzitterschap.

arch/ive/ief (2000 - 2005)