Vandana versus Verhofstadt

Een half jaar lang hebben de ngo's moeite gedaan om Verhofstadt zover te krijgen dat hij naar de slotzitting van het NGO Forum wou komen. De vraag is wie de man daar nodig had. De meerderheid van de zo'n 400 aanwezigen alleszins niet: die lieten hun ongenoegen over Verhofstadt en de Europese Unie blijken, maar het bleef beleefd: enig boegeroep en een schrijnend gebrek aan applaus vielen de man ten deel.
Verhofstadt was nog niet gearriveerd, toen Stefaan Declercq (Oxfam-Solidariteit) de oproep van het NGO Forum voorlas. Een oproep gezamenlijk uitgewerkt door de milieubeweging, de vredesbeweging, de Noord-Zuidbeweging en de vluchtelingenorganisaties. De oproep bevat zeker een aantal belangrijke kritieken en eisen: "Het Europees asielbeleid dreigt een uitsluitingsbeleid te worden." "Een verbod op fragmentatiebommen en wapens met verarmd uranium." "Wij verwerpen een anti-terrorismebeleid naar aanleiding van 11 september dat afbreuk zou doen aan de fundamentele rechten van de burger."
Maar mijn oren begonnen te tuiten tegen honderd per uur bij de zinssnede "Het Europees project is ontspoord", en bij de definiëring van dat Europees project als "het streven van het oude continent in een verenigd en vreedzaam Europa, dat een samenlevingsmodel zou ontwikkelen gebaseerd op het beste van wat Europeanen hebben voortgebracht in de geschiedenis van de mensheid". Nou moe! Het is alsof je Tindemans, Eyskens of Berlusconi hoort praten over "de Europese waarden" van "het Avondland". En waarom zou Europa het "oude continent" zijn, en niet Amerika, Azië of Afrika? En wat is dan wel het beste dat de Europeanen in de geschiedenis hebben voortgebracht? Kolonialisme, fascisme, oorlogen, multinationals,…? En ontspoort het Europees project alleen maar? Is het soms ooit iets anders geweest dan een project van het Europese grootkapitaal, dat zich de middelen wil geven om economisch, politiek en militair de wereld te overheersen, ten nadele van de andere grootmachten?
Maar goed, intussen had de grote-vedette-met-het-kleine-applaus Verhofstadt zijn blijde intrede gedaan. De man werd eerst verplicht te luisteren naar een krachtige stem uit het Zuiden, die van feministe/ecologiste Vandana Shiva. En die gaf er enkele goeie lappen op. Over de globalisering: "een handig mechanisme om nog méér rijkdom uit de armen te zuigen." Over het terrorisme: "het gevolg van een wereldorde van structureel geweld." Over de oorlog tegen Afghanistan: "De economische genocide die aan de gang is kan op geen enkele manier opgelost worden door er een militaire genocide aan toe te voegen." En over de recente Ministerconferentie van de Wereldhandelsorganisatie in Doha, Qatar: "Meneer de eerste minister, van Doha bent u afgereisd naar India, en daar hebt u geprobeerd om de nieuwe onderhandelingsronde afgesproken in Doha te verkopen als pro-ontwikkeling en pro-milieu. Welnu, hij is anti-ontwikkeling en anti-milieu." Vandana werd herhaaldelijk onderbroken door enthousiast applaus (een 10 op mijn ingebouwde applausmeter, tegenover 0,5 voor Verhofstadt).
Wat Verhofstadt vertelde, was angstaanjagend. Omdat hij probeerde de ngo's in te pakken ("Ik ben gekomen om te luisteren naar de ngo's, en zal hun boodschap met veel plezier meenemen naar de top van Laken", "Het is tijd om uit de loopgraven te komen en samen een nieuwe synthese te maken", en meer van dergelijke blabla), maar vooral omdat hijzelf een duidelijke boodschap meegaf van méér van hetzelfde, méér van dit Europa en méér… oorlogen!
11 september noemde Verhofstadt een "sleutelmoment". "Het terrorisme is geglobaliseerd, de strijd ertegen is uiterst urgent." De wereld weze gewaarschuwd, want, dixit Verhofstadt, "militair ingrijpen moeten we zoveel mogelijk vermijden, maar ik vrees dat we het nog zullen nodig hebben." Kosovo en Afghanistan vindt Verhofstadt goeie voorbeelden: "Je kan niet naast het feit zien dat in Kosovo en Afghanistan een machtswisseling heeft plaatsgehad nadat er acties zijn ondernomen." Het understatement van het jaar: die ‘acties' zijn in werkelijkheid maandenlange, nietsontziende bombardementen, o.a. met fragmentatiebommen en verarmd uranium, en het op de vlucht jagen en de facto uithongeren van miljoenen mensen! Irak daarentegen vindt Verhofstadt een slecht voorbeeld, want… de westerse oorlogsmachine is er niet ver genoeg gegaan: "Tien jaar geleden hebben we de Golfoorlog gestopt. Je kan je afvragen of daar toen geen fout is begaan." Verhofstadt schepte nog op over Europa's zogezegd erg vrijgevige houding op de WTO-top in Doha, waarbij de ontwikkelingslanden toegang tot de productie van geneesmiddelen zouden krijgen, en de Europese exportsubsidies aan de landbouw zouden worden afgebouwd. Als uitsmijter verklaarde hij dat Europa "niet meer het kleine broertje van de VS wil zijn, dat gekend is om zijn prachtige gebouwen maar om niet veel meer. Europa moet een grotere en belangrijkere rol spelen in de wereld." Europa als wereldmacht dus – en steek de ngo-illusies over een wereldpartner maar ver weg.
De panelleden van het NGO Forum mochten nog reageren op Verhofstadt. Bart Martens van de Bond Beter Leefmilieu kloeg de hypocrisie van de EU in Doha aan, en stelde dat akkoorden van de WTO of van Kyoto weinig vermogen tegen multinationals, "vrijbuiters die voor al hun activiteiten een schuilplaats vinden: sweatshops in derdewereldlanden om sociale normen te omzeilen, belastingparadijzen voor hun financiële activiteiten, en niet-Kyoto-landen voor hun vervuilende activiteiten".
Peer Baneke van de vluchtelingenorganisaties gaf mee dat het rijke Europa zich heel minder verantwoordelijk toont in de opvang van vluchtelingen dan arme landen als Pakistan, Irak of Tanzania, die veel meer vluchtelingen opvangen.
Maar het meeste weerwerk kreeg Verhofstadt opnieuw van Vandana Shiva, die de premier van paternalisme beschuldigde: "U spreekt over ‘de democratie opleggen', maar je kan alleen dictaturen opleggen. U zegt dat de Doha-verklaring ons geneesmiddelen zal geven. Dat is de zaken op zijn kop zetten: het is de WTO die onze geneesmiddelen steelt, via patenten. Ons toegang ‘geven' tot medicamenten wil niet meer zeggen dan het tijdelijk stopzetten van het grof stelen van onze rechten."
In zijn slotwoord probeerde Verhofstadt nogmaals uit te pakken met een zoveelste genereus EU-initiatief voor het Zuiden: de EU wil "everything but arms" uit de 50 armste landen zonder invoerbeperkingen toelaten op zijn markt. Maar moderator Dirk Barrez kwam fijntjes tussen met de melding dat de belangrijke sectoren suiker, bananen en rijst uit dit akkoord blijven. Zodat ook het laatste woord van Verhofstadt eindigde met het blootleggen van zijn hypocrisie.
Vragen of reacties vanuit de zaal waren niet voorzien, allicht om erger voor Verhofstadt te vermijden. Bij het buitengaan kreeg Verhofstadt van d14 dan maar een open brief onder de neus geduwd, om overheidshulp te eisen voor de opvang van de duizenden betogers die volgende week uit heel Europa toekomen. Een tiental d14-ers haalde bordjes boven om slaapplaatsen te eisen. Terwijl zenuwachtige ngo-kopstukken en flikken in burger (is het normaal dat die binnenmogen op een NGO Forum?!) hard hun best deden om de actie in te dijken en Verhofstadt uit de wind te zetten…
Ander en beter: op naar de manifestaties en meetings van 13, 14 en 15 december!

arch/ive/ief (2000 - 2005)