arch/ive/ief (2000 - 2005)

-1-
"De Club van Rome schreef niet zolang geleden een rapport met als titel: "Factor 4: Doubling Wealth, Halving Ressource Use". Die titel doelt op de mogelijkheid om door de inzet van 'duurzame' methoden en technologieën twee keer zo welvarend te leven, met verbruik va twee keer zo weinig natuurlijke hulpbronnen zodat er voor de volgende generaties ook nog iets overblijft ... Zou Boutmans dat rapport niet kennen ? " (JPE)

Boutmans kent dat rapport natuurlijk wél. De factor 4 staat zelfs in hun ‘visietekst op de 21e eeuw'. Het is naast de ‘tripple bottom line' en andere retorische spitstechnologie één van de paradepaardjes van het ‘duurzame ontwikkelingsdenken'. Maar de ambitie van die duurzame ontwikkeling is, zoals het Sidmar-management een paar maanden terug in haar bedrijfsblad ruiterlijk toegaf, vooral een kwestie van ‘duurzaam winst maken' (ik citéér hé !).

En dat is nu precies het fundamentele probleem van de groenen. En dat is ook meteen volgens mij het antwoord op je vraag, JPE. Waaróm is het ‘originele ecologische denken' van de groenen, zoals jij het noemt, ondergesneeuwd op zulke korte tijd ? Waarom is Agalev op recordtijd een ordinaire bourgeoispartij geworden die behalve gebakken lucht niets meer verkocht krijgt ? Omdat zij in de fond nooit afstand heeft genomen van de vrije markt ‘bij gebrek aan beter', van het kapitalisme ‘als minste kwaad', van ‘de minst slechte oplossing'.

Daarom zien de groenen, die toch zóóó tegen de multinationals zijn, niet dat die duurzame ontwikkeling eigenlijk vooral een strategie is van de meest ontwikkelde multinationals. Neem nu de staalsector. Wat is het probleem daar ? Lage prijzen voor afgewerkte staalproducten door de concurrentie uit goedkope Aziatische landen + hoge kosten, onder andere milieukosten (energie, grondstoffen). Daarom heeft de Europese staalindustrie het comet-principe van de electrische hoogoven ontwikkeld. Zonder in detail te treden komt het erop neer dat er rechtstreeks ijzer gereduceerd wordt uit ijzererts, zonder verhitting in een hoogoven, dus zonder het dure procédé waarbij steenkool omgezet in cokes moet toegevoegd worden. Pakken goedkoper (en schoner voor het milieu), en vooral : er is veel minder mankracht nodig per ton staal. Je kunt er ook massaal staal mee recycleren (staal is perfect recycleerbaar). En ook : je kunt er een ecologisch label op plakken. Met andere woorden, wat zijn de gevolgen : de productiviteit per ingezette arbeider stijgt gigantisch door dat ‘duurzaam ondernemen', de winsten ook ; bovendien ontwerpt de EU nu richtlijnen die zeggen dat x procent van het in Europa ingevoerde staal gerecycleerd moet zijn. Eco-labels voor staal passen dus perfect in een strategie om de eigen markten te beschermen tegen invoer van goedkoper Aziatisch staal. Waarom hamert de EU zo op ‘kennis-economie', op de dringende nood alle productieprocessen binnen Europa te ‘vertechnologiseren' ?

Nu kun je natuurlijk zeggen, dat die gasten daar meer winst mee maken, dat het een strategie is om met minder volk meer te produceren, so what, het is toch ook ecologischer. Néén, omdat je er het probleem van de overproductie niet mee oplost. Op micro-niveau lijkt het ‘rationeel omgaan met grondstoffen', maar op macro-niveau blijf je met de complete irrationele situatie zitten dat er massáál tevéél geproduceerd wordt, zij het dan wel meer en meer ecologisch. Er is een wereldwijde overcapaciteit van meer dan 300 miljoen ton in de staalsector. Lees dat eens traag opnieuw : 300 miljoen ton. Omdat al die multinationals het marktaandeel van hun buurman willen inpikken, en dus voor de zekerheid maar een beetje marge nemen.

Dus, JPE, misschien moet je het ecologische bilan van de socialistische landen niet te vlug maken. Het is op zijn minst een iets ernstiger discussie waard denk ik. In de socialistische landen, neem het Oostblok, was er een continue en ook dwingende bekommernis om duurzaam te produceren. Die landen konden het zich niet veroorloven om veel energie en grondstoffen te verspillen. Wij in kapitalistisch Europa ook niet, maar de multinationals kunnen het zich nog minder veroorloven om minder winst te maken, anders krijgen ze de aandeelhouders op hun dak.

Neem nu de electriciteitscentrales in Oost-Duitsland. Die hebben al in de jaren '50 een systeem ontwikkeld om de warmte voor 90% te recupereren (voor verwarming van woonblokken bijvoorbeeld). Maar bij ons gaat veel warmte verloren door de waterkoelingssystemen die de centrales hier gebruiken. Stom voorbeeld, maar wel typisch.

-2-
De Groenen gaan uit van een fundamentele stelling dat we het beste iets kunnen veranderen door méé te besturen, door in de regering tegengas te geven (in het beste geval), of constructief mee te werken (in het slechtste geval). Demagogisch argument dat dan altijd uit de kast gehaald wordt : ‘Anders wordt onze plaats in de regering wel ingenomen door figuren als Mark Eyskens, is het dat wat jullie willen ?' Natuurlijk niet, maar misschien leggen we ons er niet langer bij neer dat we moeten kiezen tussen een Boutmans en een Mark Eyskens, als in beide gevallen Verhofstadt de oorlog in Afghanistan ‘onvoorwaardelijk blijft steunen', zonder dat er een haan naar kraait.

Toch even illustreren met een interessante Agalev-tekst, een actualiteitsmotie goedgekeurd op het Agalev-congres van 1 december 2001. Kwestie van te onderlijnen dat het niet alleen de groene gangsters aan de Agalev-top zijn die boter op het hoofd hebben. De Agalev-basis heeft natuurlijk de leiders die ze verdient, om het enigszins provocatorisch uit te drukken.

Het Agalev-congres zegt : "Als vredespartij hebben we geprobeerd onze rol in de regering volwaardig te spelen. Doel was de politieke bewegingsruimte van de Belgische regering zo te beïnvloeden dat maximale aandacht ging naar het versterken van de politieke en niet-militaire kanalen om het internationaal terrorisme in het algemeen en de verantwoordelijken voor de verschrikkelijke aanslagen van 11 september in het bijzonder aan te pakken. (…) De Groenen hebben de houding van de Belgische regering in dit dossier in grote mate mee kunnen beïnvloeden. De regering heeft de voorbije weken verschillende keren bevestigd dat zij zich humanitair en niet militair wil engageren in Afghanistan."

Ont-newspeak-t klinkt dat dan : "Als vredespartij zagen we het niet zitten om onze ministerpostjes te verliezen, want vanuit de oppositie kun je helemaal niets realiseren. Bovendien had kameraad Joschka in Duitsland al de oorlog gesteund, dus konden we moeilijk tegen zijn. Gelukkig zei Bush ‘er is voor elk wat wils' en konden wij de politieke en humanitaire verlengkanalen van de militaire agressie steunen, zo kon Verhofstadt aan de pers zeggen dat hele regering resoluut de oorlogsinspanningen van de VS steunden, en konden wij aan onze achterban uitleggen dat wij vooral voor een humanitaire en politieke aanpak kozen."

Overigens, het is niet omdat die mijnenvegers die de regering gestuurd heeft in de tunnels van Bin Laden weinig kunnen uitrichten, dat het plots geen militaire steun aan de VS-campagne meer zou zijn. En de Amerikaanse troepen die in haven van Antwerpen worden verscheept naar oorlogsgebied, lijkt ook niet direct humanitair.

Ik zou nog kunnen ingaan op de stelling van het Agalev-congres dat "heel wat mensen in Afghanistan op heel wat plaatsen terug een normaal leven (!!!) kunnen opnemen", nu de ene groep fundamentalistische gekken door de andere is vervangen, maar belangrijker is het dat Agalev, als "vredespartij", maar constructief meedenkend met de haviken in de regering, verontwaardigd eist dat "bij de militaire acties het oorlogsrecht niet met de voeten wordt getreden." Slachten mag, maar het moet volgens de regels, niet zoals in Mazar-I-Sharif dus.

Het is misschien choquerend om te weten, maar ook de Club van Rome is een instrument van het imperialisme. Het eerste rapport van dit clubje professoren kam er in de jaren '70. De situatie op dat moment: oliecrisis, kapitalistische overproductiecrisis, stijgende grondstofprijzen en derdewereldlanden met een hernieuwd vertrouwen (Vietnam had VS verslagen, OPEC verhoogden tegen de wil van Europa de olieprijzen en de grondstoffen leken ongeremd te stijgen).
Tijd om op de rem te staan voor de VS en Europa. De Club van Rome schreeuwde alarm over de uitputting van de grondstoffen. Zij riepen regeringen in het westen op om middelen uit te trekken voor de ontwikkeling van vervangstoffen. Het Rapport van Rome werd zo dus een legitimering van een aanval op de nieuwe verworvenheden van de derde wereld. De laboratoria aller landen zetten zich aan het werk om alternatieve bronnen te ontwikkelen. Dat onderzoek gaat nog altijd door. Een prof van de landbouwfaculteit van Gent vertelde me ooit dat ze een procédé ontwikkeld hebben om suiker uit aardappelen te halen en dat alles klaar staat om dat massaal toe te passen. Dit programma vormt een dreigende vinger voor de landen uit Midden- en Zuid-Amerika. Mochten ze ooit denken om zich te verenigen en de prijzen opdrijven, zou België onmiddellijk overschakelen op aardappelsuiker.
Deden die Clubleden van Rome dat express? Ik weet het niet. Heeft iemand daar info over? Werd daar ooit een boek of artikel over geschreven? Info is altijd welkom.
Tom's voorbeeld toont dat Agalev meer is dan een schaamplapje voor de antisociale edele delen van Verhofstadt. Zij zijn het smeermiddeltje van een nieuwe aanvalsgolf tegen Blok B hier en in de Derde Wereld.

...

Tom en Christophe, ik had me voorgenomen om vanavond slechts kort op de site te komen kijken, maar dan vind ik deze teksten ... Zoals jullie misschien weten stellen ander mensen zich in andere publicaties dezer dagen de vraag waar het is misgelopen met de communistische idealen (zie o.a. in de jongste Le Monde Diplomatique en in dat ene Belgische linkse weekblad waarvan we hier de naam maar niet zullen noemen ...), maar met al wat er de jongste maanden gebeurde moeten we ook terecht de vraag stellen waar het is misgelopen met Agalev, en met de ecologische partijen in het algemeen. Het is een vraag waar het antwoord niet meteen op te vinden is, maar ik wil wel even proberen om de hier gebruikte argumenten te beantwoorden (beamen, in vraag stellen of tegenspreken).

a) tekst van Tom:

1) "De Club van Rome": vraag die nu bij me opkomt: wie zit daar eigenlijk in, uit welke hoek komen ze en dus: welke belangen vertegenwoordigen die mensen ?

2) Dat rapport ... "Factor 4: Doubling Wealth, Halving Ressource Use". Tja, dat klinkt mezelf na de jongste technologiedebacles nu wel wat naief in de oren ...

3) Boutmans kent dus dat rapport. Maar de man is toch niet echt het prototype van de politicus die de grote economische belangen verdedigt. In hem wil ik nog wel een beetje geloven, alhoewel als ik terugdenk aan dat debat met Han ... Tja, het is soms moeilijk.

4) Dat de industrie het ecologisch denken perverteert door het voor eigen gebruik om te buigen (cf. Sidmar), dat is een feit maar dat zegt in wezen nog niets over de ecologische gedachten.

5) Fundamentele probleem: inderdaad, de meeste groenen (of beter: de 'realo's die het zowat overal gehaald hebben op de in de pers als zogenaamde 'fundi's afge schilderden) hadden geen antikapitalistische ruggegraat.
Maar anderzijds en nogmaals: het ecologische denken en dat over duurzame ont wikkeling is niet het eigendom van de multinationals die hier misbruik kunnen van maken.

6) Je schrijft ook "dat ik het ecologische bilan van de socialistische landen niet te vlug mag maken." Wat je verder schrijft klinkt redelijk, alleen weet ik dat er in nogal wat 'socialistische landen' op nogal wat momenten verschrikkelijk met het milieu is omgesprongen. Ondergetekende heeft in de jaren zeventig nog in een links week blad vol lof over de milieupolitiek van China geschreven, maar later moest ik tot mijn treurnis via de media én via mensen die er de jongste jaren geweest zijn vernemen dat het er heel anders aan toeging en dat industrie en productie eerst kwamen.

Was het probleem op ecologisch vlak bij het communisme zoals het tot nu toe bestaan heeft, niet dat men de economische vooruitgang (in de wedloop met het kapitalistische westen) veel te veel voor liet gaan op de zorg voor het leefmilieu ??

Sommige ecologisten stellen overigens dat communisme en kapitalisme beiden kapot gaan aan hun ongebreidelde hang naar materiële 'vooruitgang'. De echte ecologisten stellen een heel andere manier van leven (Agalev ...) voor waarin we minder materiële luxe kennen, maar meer menselijke vrijheid en overeensteming met de natuur.

Zie hierover ook de prachtige documentaire 'Les glaneurs et la glaneuse' van Agnes Varda. In het jongste nummer van 'Imagine', het Franstalig Belgisch ecologisch maandblad staat trouwens ook een heel dossier over anders gaan leven. En wees maar zeker, als alle mensen echt ecologisch zouden gaan leven, dan stuikt het consumptiekapitalisme in elkaar.

Zelfs als nog maar een deel van de bevolking 'uit het systeem' stapt (uit de 'actieve welvaartsstaat') doet dat het establishment pijn, want én de winst uit arbeid én de winst uit consumptie loopt er door achteruit. Geor ge Bush (die nu de Amerikanen op roept om van het leven te genieten, maar dan zo dat de economie er van profiteert) zou er niet mee kunnen lachen.

Dus ja: er is een ecologisch alternatief voor het (consumptie-)kapitalisme; een alternatief waar beslist ook vele 'consequent linksen' het moeilijk mee hebben, omdat het zulke radicale keuzes (voor minder materiële welvaart) eist. Keuzes die zo radicaal zijn dat ze maar mits een vaak lang proces van bewustwording kunnen genomen worden.

7) Wat dan de partijpolitieke opstelling van Agalev betreft, hoeven we daar nog over te praten ? En je hebt gelijk dat ook de basis mee moet doen met de top opdat die top zou kunnen doen wat hij doet. "De Agalev-basis heeft natuurlijk de leiders die ze verdient" ... maar let op met dat argument want daaruit zou je kunnen afleiden dat de Belgen de Verhofstadt hebben die ze 'verdienen' ... Zo simpel is het niet, dat weet je ook.

b) tekst van Christophe:

1) Club van Rome: clubje professoren. Dat zegt al genoeg. Professor wordt je niet zonder eerst je aanhangigheid aan het systeem tot in den treure toe bewezen te hebben. Petrella mag hier de uitzondering zijn die de regel bevestigt.
2) Maar niettemin: ik heb dat rapport gelezen, kijk het soms nog eens in en daar staan toch wel zinnige dingen in. Dat dat achteraf voor minder zinnige daden mis bruikt werd, is weer wat anders.

3) Dat onderzoek naar alternatieve energiebronnen gaat nog altijd door, maar waar blijven de toepassingen ? Die komen er juist niet omdat bv. de huidige oliegiganten nog te veel verdienen aan de olie-business.

En het is niet omdat bv. de olielanden zonder inkomsten zouden vallen als we hier stoppen met olie te verbruiken, dat we dus maar met olie moeten blijven smossen en onze lucht verpesten ...

4) Bij je opmerking over Agalev als schaamlapje en als "smeermiddeltje van een nieuwe aanvalsgolf tegen Blok B hier en in de Derde Wereld", daar lijkt me dat laatste toch iets overdreven. Herinner je hoe de liberalen en sossen vaak onder elkaar de zaakjes regelen tot woede van vooral Ecolo dat (met zijn redelijk strijdbare basis) niet door alle blauwen en rozen bemind wordt ...

5) Tot slot: in het jongst vertaalde boek van Parenti staat achteraan een interessant stuk over kapitalisme en de ecologische problemen. Vragen we aan EPO om dat hier op de website te zetten ? Interessant uitgangspunt voor verdere discussie.

Ik stoor me er een beetje aan dat sommigen commentaren op andere artikels herposten als artikel.

Ik bergijp wel dat iedereen zijn mening belangerijk vind en daarom de titel van zijn artikel in den nieuwslijn wil zien.
Maar geeft toe drie artikels die eigenlijk hetzelfde zeggen over AGALEV op één dag is een betje van het goed

Kalm aan Han. Als Tom Demeester zijn tekst niet als een nieuwe tekst gepubliceerd had, was hij ergens als een commentaar vergeten geraakt want het gaat tegenwoordig snel op de site met al de nieuwe berichten.

Soms moet je opnieuw durven beginnen ...

En dat drie artikels over AGALEV op één dag een beetje van het goede teveel is, tja, dat kan gebeuren. Zolang het niet alle dagen van dat is, moet dat kunnen.

Bespeur ik in je kritiek de mogelijkheid dat je niet echt in de discussie zelf geïnteresseerd bent ? Anders had je op de commentaar die ik hier plaatste en waar ik bijna een uur zoet mee was (ik zal dat nog eens doen zie ...), zelf ook wel gereageerd. Nu ja, een mens kan zich ook niet overal aan interesseren ...