arch/ive/ief (2000 - 2005)

Toen de VS zondagavond om half zeven Afghanistan begonnen te bombarderen, zat premier Verhofstadt met zijn kernkabinet bestaande uit de vice-premiers van de regeringspartijen, VLD, PRL, PS, SP, Ecolo en Agalev, de begroting van volgend jaar te bespreken. Ruim drie uur later kwam er een eerste reactie van Verhofstadt. Verhofstadt sprak de verzamelde pers toe als voorzitter van de Europese Unie. Hij betuigde onmiddellijk zijn volledige solidariteit met de VS en Groot-Brittannië. Hij verwees naar resolutie 1368 van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties die een Amerikaanse reactie legitiem noemt. Opvallend was dat hij het humanitaire aspect van de actie beklemtoonde. Volgens hem werden er behalve bommen ook levensmiddelen en medicijnen gedropt, wat trouwens door geen enkele bron bevestigd werd. Daarmee zit hij volledig op de lijn van Tony Blair. De Britse premier had in een toespraak eerder op de avond al gewezen op de humanitaire catastrofe in Afghanistan. Op de website van het persagentschap Reuters stond iets meer te lezen over die catastrofe. "Volgens de VN is een kwart van de 24 miljoen Afghanen afhankelijk van voedselhulp. Eén miljoen Afghanen verlieten hun huizen in het door oorlog en droogte verscheurd land." Zes miljoen mensen worden dus met de hongerdood bedreigd. Hebben Verhofstadt en Blair dan gelijk als ze oproepen voor een humanitaire interventie? Heeft Verhofstadt een punt als hij zegt dat het de taak is van Europa om er voor te zorgen dat de Afghanen niet aan hun lot worden overgelaten? Wie enkel het citaat van de VN leest zou kunnen denken van wel. Een artikel in The Guardian van 28 september ontmaskert de humanitaire taal van Europa. De humanitaire catastrofe wordt juist veroorzaakt door de Amerikaanse en Europese oorlogstaal. Sinds 11 september vluchtte 60 % van de urbane bevolking enkel en alleen uit angst voor militaire represailles tegen hun land van de steden naar het platteland waar het voedsel schaars is. De Amerikanen spoorden de rebellen in het Noorden van Afghanistan aan om hun strijd tegen de Taliban op te voeren wat nog eens voor grote volksverhuizingen zorgde. De VN verwachtte eind september dat anderhalf miljoen Afghanen de grenzen zouden trachten over te steken na een Amerikaanse vergeldingsactie. Een verantwoordelijke van de VN had de buurlanden opgeroepen om te anticiperen op die vlucht door hun grenzen open te stellen en de vluchtelingen op te vangen. Maar volgens de New York Times van 27 september was het precies Bush die Pakistan, één van de buurlanden van Afghanistan, gevraagd had om de grenzen te sluiten om te verhinderen dat aanhangers van bin Laden het land zouden verlaten. In diezelfde editie van The Guardian werd ook Blair aan het woord gelaten. Hij stelde voor om na de anti-terreurcoalitie ook een humanitaire coalitie op te zetten "vanuit de bezorgdheid om de steun van de Britse publieke opinie niet te verliezen". Een humanitaire coalitie zou ook makkelijker geslikt worden door de moslimregimes in het Midden-Oosten. Blair deed zijn uitspraken trouwens nadat hij verantwoordelijken van de moslimgemeenschap in Groot-Brittannië had ontmoet. De strategie is dus duidelijk. De anti-terreurcoalitie ligt zelf aan de oorzaak van de humanitaire ramp, gaat in tegen adviezen van de VN om de omvang van de ramp te beperken, maar gebruikt de ramp en de daarmee gepaard gaande beelden van vluchtende Afghanen om een militaire interventie aanvaardbaar te maken. De bombardementen dienen dan niet meer om Afghanistan naar de middeleeuwen te bombarderen zoals verantwoordelijken oorspronkelijk in een spraakzame bui zeiden, maar om de weg vrij te maken voor de aanvoer van levensmiddelen en medicijnen zoals Verhofstadt nu zegt.

Op het humanitaire front brengen we een coalitie op de been die steun moet verlenen aan de vluchtelingen in Afghanistan en daarbuiten. Dit is even belangrijk als militaire acties. (...) We moeten iets doen om hun lijden te verlichten en de stabiliteit in de regio te bewaren.
(Blair, 7 oktober 2001)

Het voorzitterschap van de Europese Unie wijst ook op het belang en de hoogdringendheid van humanitaire hulp aan de Afghaanse bevolking en aan de Afghaanse vluchtelingen die buiten Afghanistan verblijven. De EU stelt met voldoening vast dat op dit ogenblik ook operaties aan de gang zijn waarbij levensmiddelen en medicijnen worden gedropt. Humanitaire hulp is voor de Europese Unie een prioriteit en zal zo snel mogelijk verder worden opgedreven.
(Verhofstadt, 7 oktober 2001)