AFGHANEN ZIJN VLUCHTEN GEWOON?

Het Humanistisch Verbond wenst vooreerst zijn medeleven te betuigen met de slachtoffers en hun familie en vrienden die allen getroffen werden door de verschrikkelijke aanslagen in New York nu twee weken geleden. De organisatoren van deze wandaden en van terrorisme in het algemeen moeten uiteraard met alle mogelijke middelen worden opgespoord en berecht.
Het Verbond pleit echter ook voor de nodige nuance en kritisch denken.
De wereld mag niet ten prooi vallen aan een louter denken in termen van 'goed' en 'kwaad'. Er moet een breder perspectief zijn : de opdeling in twee kampen gaat niet op. Het Westen beroept zich op zijn democratische principes en traditie, maar reageert onvoldoende wanneer het palestijnse volk hardhandig wordt onderdrukt. Het Westen roept zich uit tot politieman van de wereld, bombardeert Irak omwille van een monster dat het zelf gecreeërd heeft en legt het land een embargo op dat enkel maar de burgerbevolking treft. Amerika wil een zo breed mogelijke coalitie opzetten tegen het terrorisme, maar maakt geen onderscheid tussen democratische of ondemocratische regimes die zelf bevolkingsgroepen onderdrukken. En het Westen laat zich hierbij leiden door geopolitieke, economische of andere beweegredenen die weinig te maken hebben met democratische of ethische beginselen. Dergelijke dubbele moraal zet kwaad bloed en is deel van het probleem. Alle betrokken partijen moeten in eigen boezem kijken en op zoek gaan naar de fundamentale oorzaken van de huidige problemen. Het simplistische opdelen in 'goed' en 'kwaad' of gemakkelijke veralgemeningen als 'wie niet voor ons is, is tegen ons' gaat in die context niet op. Dergelijke uitlatingen van een wereldleider als de president van de V.S. leiden enkel tot een klimaat van onbegrip en kortzichtigheid. De stap tot o.a. het demoniseren van de moslimgemeenschap als verpersoonlijking van het kwade is dan niet meer ver weg. Al verschijnen ook schuchter en moedig de eerste tekenen van tegenreactie : de Amerikaanse vredesbeweging begint zich te organiseren onder het motto 'infinite peace'. We kunnen alleen maar hopen dat er ook een sterke Europese beweging ontstaat en dat beide groepen de handen in elkaar slaan om zo een tegengewicht te vormen tegen het klimaat van onbegrip.
Ook in de overhaaste aanpak van het gebeuren, dreigen nuance en kritisch denken verloren te gaan. Het voortdurend spreken over oorlog door Bush doet mensen de realiteit uit het oog verliezen : er is momenteel helemaal geen oorlog en laat ons hopen dat er geen komt. De verwijzingen naar de Far West ('wanted dead or alive') zijn totaal ongepast en in strijd met de meest elementaire beginselen van een democratische rechtsstaat. Dit alles creëert een sfeer van straffeloosheid waarin alles is toegelaten. En zo wordt gesproken over het verhogen van de strijd tegen het terrorisme, waarbij een gevaarlijke paradox ontstaat : de strijd voor meer veiligheid en voor het behoud van democratische vrijheid, zal net ten koste gaan van de individuele vrijheid. De vraag is hoe ver men daarin kan gaan. Het kan niet de bedoeling zijn een politiestaat uit te bouwen. Er wordt ook gesproken over het bombarderen van een land waar tijdens de laatste 20 jaar alles al in de vernieling is geschoten en waar enkel de burgerbevolking het slachtoffer van dreigt te worden. Op die manier loopt het Westen zichzelf opnieuw voorbij en lapt het de eigen democratische rechtsregels aan zijn laars. Zo worden nieuwe zaden geplant waaruit terrorisme kan groeien. Wij pleiten dan ook voor een overdachte actie tegen de mensen die achter de aanslag zitten : gerichte missies die de gewone Afghaan ontzien. Bovendien moeten deze acties geleid worden door de V.N. Het kan niet, hoe gekwetst de Amerikanen ook zijn, dat de V.S. cavalier seul willen spelen buiten de V.N. om. Het bestrijden van terrorisme is iets waar de hele wereld moet aan werken en wat iedereen ten goede moet komen.
Tot slot moet zeker de aandacht gevestigd worden op het humanitaire aspect. De oorlog tegen de Sovjet-Unie had al honderdduizenden mensen Afghanistan uit gedreven. De daaropvolgende burgeroorlog en het verwerpelijke Taliban-regime zorgden opnieuw voor een grote vluchtelingenstroom. Deze vluchtelingen werden een fait divers in de nieuwsverslaggeving, ze hebben ons in het Westen nooit aangezet tot het houden van 1 minuut stilte of het optreden tegen bijvoorbeeld het Taliban-regime. En ook nu dreigt de gewone burger van Afghanistan het slachtoffer te worden. Uit angst voor een mogelijke aanval zijn opnieuw velen op de vlucht en in het hele debat over represailles tegen Afghanistan komen zij opnieuw veel te weinig aan bod. Het wordt tijd dat het Westen hier zijn verantwoordelijkheid opneemt en eindelijk de hulp en steun biedt die de vluchtelingen al jaren nodig hebben. In de toekomst moeten wij doortastender optreden in dergelijke gevallen van stuitend onrecht, in de eerste plaats omdat het onze plicht is als humaan mens om onze naaste te helpen en in de tweede plaats in het besef dat dergelijke omstandigheden altijd een perfecte voedingsbodem zullen zijn voor extremisme en terrorisme.

arch/ive/ief (2000 - 2005)