arch/ive/ief (2000 - 2005)

Ze arriveerden zusterlijk samen op vrijdag 21 september: het speciaal septembernummer van Solidair (weekblad van de PVDA) en het themanummer '20 jaar Agalev in het Parlement' van Bladgroen ('maandblad van de Vlaamse Groenen'). Beide publicaties werden uitgegeven in een mooie vierkleurendruk, op een iets groter dan het klassieke A4-formaat. Binnenin: veel fotomateriaal en luchtig gelay-oute teksten. Kortom: twee fraai ogende, goed in de hand liggende publicaties. Totdaar de uiterlijke gelijkenissen. Maar de inhoudelijke verschillen konden niet groter zijn.

1. Bladgroen: 'de groei van groen'

'De Groen' zitten niet enkel 20 jaar in het parlement, maar nu ook al twee jaar in de regering. Is er sindsdien inzake hun kernthema, het milieu, eigenlijk veel ten goede veranderd ? We blijven elk jaar meer 'vuil' weggooien, onze wegen slibben verder dicht, de ethervervuiling is groter dan ooit ... Toch is volgens Agalev 'de toekomst groen': daar wordt niet aan getwijfeld.

Wie Bladgroen maandelijks leest, kan zich niet onttrekken aan de indruk dat dit blad het werk is van reclamejongens (figuren zoals een Patrick Janssens die in Bladgroen overigens met bloemetjes naar Agalev mag gooien). Een doorbraak in de 'reclame-voor-de-groene-zaak-aanpak' van Agalev, kwam er een paar jaar geleden: men begon de milieuproblemen te vertalen als 'problemen van de mensen'. Het gaat niet langer om hét milieu, maar om 'uw milieu'. Zo spreek je wel meer kiezers aan maar of je met die toespitsing op praktische problemen (bv. te weinig fietspaden) het milieu (en de mensen) grote diensten bewijst, het is maar de vraag. Een beter milieu, dat kost ook inspanningen en vraagt vooral 'matiging'. "Grenzen aan de groei", weet je ? Maar zo'n boodschap 'verkoopt' niet zo gemakkelijk.

Dus pakken ze het bij Agalev anders aan. Een positieve boodschap uitdragen. Dat is dé taak voor Bladgroen. Het maandblad is één continue lofzang op de prestaties van Agalev én het communi catiemiddel om in de partij een 'goed gevoel' op te wekken. Alleen al die titels in de 20jaar-editie: "20 jaar Vooruit !", "Reis naar de toekomst", "De wonderbaarlijke groene geschiedenis", "Over groei en bloei van Jong Agalev", "Op het goede pad" ... Je zou nog vergeten dat er milieuproblemen bestaan, of sociale of derdewerdproblemen ... Toegegeven, er staan ook ander artikels in dit nummer, bijvoorbeeld over "wereldsolidariteit" en "de strijd voor duurzaamheid".

Maar de algemene teneur van Bladgroen is die van zacht-commercieel geïnspireerde 'peptalk'. Over de enorme problemen die de Agalev-ministers ondervinden in de liberale regeringen Verhofstadt en Dewael, je verneemt er nauwelijks iets over.

2. Solidair: enthousiasme in vraag gesteld

Wat een totaal ander verhaal en wat een totaal andere titels in het speciaal-nummer dat de communistische PVDA (Partij van de Arbeid) uitgaf in de week van de Eurotop in Luik. Hier geen titels over hoe goed de partij wel bezig is, maar volop artikels over de sociale strijd. "Hier komt de generatie van de sociale rechtvaardigheid" titelt hoofdredacteur Herwig Lerouge boven zijn editoriaal. Verder verneem je meer over "Europese strijdsyndicalisten", de voor 'de privé' erg aanlokkelijke openbare diensten, wapenhandelaars die een Europees leger uitbouwen, "hoe Europa Afrika onder ontwikkelde", Che Guevara en de antiglobalisten, 'sociale ongehoorzaamheid' én ... waarom de klimaatconferentie in Bonn een mislukking was (in tegenstelling tot wat groene ministers beweren).

Een heel strijdbaar nummer: het deed me bijna naar Luik rijden om mee te gaan betogen. Staken daar een stokje voor: het vele werk aan de Mediadoc-publicatie DIOGENE(S) nummer 3, dit artikel én verdere lectuur van Solidair.

Want bij nader inzien moeten er vragen gesteld worden bij het enthousiasme dat sinds de opkomst van de antiglobalisten in de PVDA groeide. Ziehier alvast een paar van die vragen.

1) Hoe 'sympa' Che ook is vanwege zijn onverschrokken inzet, het leven van Guevara was niet meteen een 'succes'. De man ging zich dood vechten in een onverstandig opgezette guerilla in Bolivië en dat nadat het tot een breuk met Fidel Castro gekomen was; een breuk die door Castro & Co voor de buitenwereld handig werd weggemoffeld. Welk voorbeeld geeft het 'idool' Che eigenlijk dat de moeite waard is om te volgen ? Hebben we wel 'idolen' nodig om 'na te apen' ?

2) Op pagina 38 van de Solidair-brochure staat dat "binnen de antiglobaliseringsbeweging de communisten opkomen voor een ernstig alternatief: het socialisme, dat zich vandaag bewijst in landen zoals Cuba." Twee vragen daarbij.

a) 'Landen' is meervoud; Cuba is één land. Moeten we uit de formulering afleiden dat volgens de PVDA China niet langer communistisch is (wat - afgaande op de berichten die ons daarover bereiken - effectief steeds minder het geval is) ? Waar zijn al de andere socialistische landen gebleven ? Nu doet Peter Mertens in de brochure wel een poging om een antwoord te geven op de vraag: "Is het socialisme mislukt ?" Belangrijk is zijn vaststelling dat "zolang het socialisme in Europa bestond" ook "de kapitalisten in het Westen toegevingen moesten doen aan de arbeidersbeweging". Mertens roept op om te leren uit de ervaringen, positieve en negatieve, van de 'socialistische experimenten'. Verder staan we dus nog niet ?

b) Is Cuba wel een voorbeeld ? Zeker, het land presteert goed inzake bv. onderwijs en medische zorgen. Maar waarom slaagt Cuba er niet in om op zijn eentje zijn samenleving zo te organiseren dat alle Cubanen een menswaardig bestaan hebben ? Waarom zijn de dollars van de toeristen nodig ? Waarom is er prostitutie van zelfs heel jonge meisjes in de toeristische gebieden (een terugval naar de situatie waar Che en Fidel tegen revolutioneerden: Cuba als 'hoer' van de Yankees) ? Waarom ontvlucht(t)en zoveel Cubanen hun eiland ? In feite moet Cuba voor sommige 'antiglobalisten' een belangrijke uitdaging vormen, want het eiland lijkt te bewijzen dat een land er zelfs met veel revolutionaire goede wil, op zijn eentje niet kan komen. Internationale samenwerking is nodig. Daarom ook dat de 'democratische antiglobalisten' beter de term 'universalisten' zouden claimen.

3. Is er een alternatief denkbaar ?

Pleidooi voor een "Alliantie voor een vrije, rechtvaardige en ecologisch verantwoordelijke samenleving"

Agalev is 'mainstream' geworden. Zoals andere 'mainstream'-centrumpartijen kan ze alleen nog in woorden 'radicaal' zijn. In de realiteit ziet ze zich beperkt tot het morrelen in de marge van het kapitalistisch (economisch, politiek, cultureel ...) systeem. En Agalev voelt zich daar goed bij want zie, van wie ze allemaal lof ontvangt. In de lustrum-Bladgroen komen een resem lieden Agalev felici teren. Onder hen Bert Anciaux (de man voor wie er geen Belgische kunst is) en Jef Roos (voorzitter Vlaams Economisch Verbond) ...

De PVDA wil veel verder gaan, wil de utopie levend houden dat een 'betere wereld mogelijk is'. Maar ondanks de adrenalinestoten van het antiglobalistisch verzet, blijft de partij opereren in de marge van het maatschappelijk gebeuren. Doodgezwegen in de media (van een 'cordon sanitaire' gesproken), doodgekeken door het establishment bij elk volks protest, doodgemalen in de verkiezingsmolens ... En dan toch maar vol houden en als enige in België nog een links weekblad uitgeven: hoed voor af.

Dat het weekblad op zich zin heeft, welk linksgeaard mens kan daar nog aan twijfelen ? Maar waar moet het allemaal toe leiden als je ziet dat in landen waar de communisten een tijd aan de macht waren, het steeds weer mislukte ? Dat gebeurde natuurlijk 'dankzij' de grote tegenkantingen van de tegenstanders (iedereen die voordeel had bij een kapitalistisch systeem), maar ook dankzij het falen van het eigen politiek personeel en van de eigen methodes. Denken we maar aan 'het geval Stalin' onder wiens regime weinig 'antiglobalisten' zouden willen leven.

Wordt het geen tijd om in deze periode van zogenaamde 'politieke vernieuwing' in Vlaanderen 'iets' echt nieuw te lanceren aan de linkerzijde. Een soort van 'Alliantie' (de naam wordt ook in Engeland gebruikt door linkse tegenstanders van Maggy Blair) ? Een 'Alliantie' kan verschillende groeperingen samenbrengen die toch elk hun eigenheid kunnen bewaren. Zo'n politieke hergroepering zou een nieuwe symbiose moeten tot stand brengen van ons streven naar zowel vrijheid als naar een sociaal rechtvaardige én een ecologisch duurzame samenleving.

Zelfs de democratische rechterzijde kan zijn voordeel doen bij zo'n 'linkse hergroepering'. Ons politiek én ons medialandschap zouden er veel vollediger en democratischer komen uit te zien als Vlaanderen een echt linkse partij zou hebben. Een partij ook die een deel van de anti-establishment- stemmen die naar het Blok gaan, zou kunnen recuperen. 'Democratisch rechts' moet in Vlaanderen niet de fout maken (via o.a. zijn greep op media en politie-apparaat, zie het optreden tegen anti- globalisten vorige week) die de (niet zo democratische) Amerikaanse rechterzijde wereldwijd maakte: overal de progressieve linkse krachten uitrangeren (omdat zij het kapitalistisch systeem in vraag stellen) met als gevolg dat men een opbloei kreeg van extreem-rechtse fundamentalisten. En of die nu Bin Laden of Vlaams Blok noemen, met zo'n lui, zo moesten ook de Amerikanen ondervinden, valt niet 'verstandig' om te gaan.

Jan-Pieter Everaerts