De paradox van de premier: dialogeren via de federale politie

Zaterdag 22 september. Om 13u33 wordt de trein Antwerpen-Hasselt-Luik in het station van Liers (nabij Herstal) tegengehouden door een gewapende groep in blauw uniform. Ongeveer honderdvijftig militanten van de federale politie doorzoeken drie coupe's van de trein en controleerden een honderdtal activisten die naar de betoging van S22 in Luik spoorden. "Dit is een preventieve controle, allemaal handen op de tafel", zo tieren zij wanneer ze op de trein springen. Aan het perron tellen we zestien overvalwagens en zagen we een video-ploeg van de feds (federale politie) ons filmen. Eén voor één worden de activisten uit de trein gehaald, op het perron worden we allen gefouilleerd door agenten met rubberen handschoentjes. "Ze tastten me in mijn kruis, ze friemelden in mijn broekzakken, ze waren nogal intiem", getuigt een jonge betoger. De rugzakken worden overhoop gehaald, alle politiek materiaal wordt zonder uitleg in beslag genomen. Een Turkse vriend ziet zo zijn doos met 1.500 pamfletten in de politiecombi verdwijnen. Ook de vlag van D14 wordt in beslag genomen, maar kan na discussie toch gerecupereerd worden. Vervolgens wordt iedereen voor de camera gesleurd: terwijl een dappere agent het aangezicht op beeld vastlegt leest een andere blauwe ridder het identiteitskaart voor. "Nooit gedacht dat ik nog filmster zou worden", hoont Roos. Er waren ook reizigers op de trein op weg naar Luik om te shoppen in de vurige stede. Ook enkelen onder hen krijgen het volledige recept van intimidatie, lichaamsbetasting en videofichering.

Vier jongeren worden aangehouden op het perron. Hun misdaad: de ene heeft een muts op die tot bivakmuts kon worden uitgerold, de andere heeft een zwitsers zakmes bij dat hij altijd bij zich draagt, een derde is in bezit van een plooimes mee dat kan worden vastgeklikt en de laatste wordt gerarresteerd omdat zijn voorlopige identiteitskaart vervallen was. Zij worden overgebracht naar een speciale gevangenis in Luik: een garagebox met tralies en een baar aan de muur. In de uitzonderingsbox worden ze met boeien vastgeketend aan de muur, zoals koeien in een stal. Dat nadat ze zich eerst hebben mogen laten gotograferen met een nummer in de handen.

Verhofstadts ordetroepen vier grondwettelijke rechten

De regering Verhofstadt neemt het niet zo nauw met haar eigen grondwettelijke rechten. Ten eerste is er de inperking van het recht op vrije meningsuiting. Verhofstadt deelt ons mee dat hij niet "zoals in Genua of in Götbeorg" de democratische rechten wil te grabbel gooien. Hij noemt de betogingen in Brugge en Luik "een goed voorbeeld". In Brugge werden de organisatoren verplicht een akkoord te tekenen om op te draaien voor alle mogelijke schade van de manifestatie, daar waar normaal de gemeente voor verantwoordelijk is. In Luik werd op aandringen van het ministerie van binnenlandse zaken een speciale voorwaarden opgelegd die het wilden verhinderen om "buitenlandse staatshoofden, ministers aanwezig in Luik en leden van de Europese Comissie te beledigen". Dat heet regelrechte inhoudelijke censuur.

Ten tweede is er de aantasting van het recht op privacy. De video-fichering is volledig ongegrond en onwettellijk. Het verzamelen van "gevoelige gegevens" is slechts uitzonderlijk toegelaten. Het filmen tast ook het recht op verenigen aan dat normaal aan geen enkele preventieve maatregel mag onderworpen worden.

Tot slot is er de inberuk op de bewegingsvrijheid. Toen Filip en Mathilde de huwelijksboot instapten werd het stakingsrecht van het treinpersoneel aan banden gelegd om het vrije verkeer te waarborgen. In Liers werd een trein met honderd jonge betogers zonder de minste verklaring veertig minuten opgehouden door de politie. Het deed me erg denken aan Genua, waar de akkoorden van Shengen vier dagen lang werden opgeschort en alle grensposten exta werden gecontroleerd. Maar hier gaat het om het interne verkeer in een land. Zowel de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als de Europese Conventie leggen het vrij verkeer vast.

De overheid is schuldig aan het misdrijf uit artikel 151

"Zaterdag hebben we gezien hoe de dialoog van Verhofstadt er uit ziet: donkerblauw", zo stelt Luc Vandenhoeck, secretaris ACOD Cultuur. "Het kan niet anders dan deze gooed voorbereide en geplande actie werd op het hoogste niveau genomen: bij de regering of op het nationaal commando van de federale politie". "Wij laten ons niet zomaar intimideren. We bespreken hoe met meer in Gent kunnen zijn", vertelt Daan Weyler van het Antwerpse D14-jongerencomitee. "Het hallucinante politie-optreden tast alle democratische rechten aan", getuigt advokate Lieve Pepermans van de Legal Teams. "Het recht op vrije meningsuiting, het recht op vrij verkeer en het recht op privacy moesten er allen aan geloven. De overheid is schuldig aan het misdrijf uit artikel 151 van het Strafwetboek dat voor dergelijke inbreuken op de Grondwet gevangenisstraffen van 15 dagen tot één jaar voorziet voor agenten van het openbaar gezag."

Wat wil de regering Verhofstadt met de treinoverval in Liers bereiken ? Er is de politieke fichering op zich: honderd activisten die in het beeldarchief van Europol op de zwarte lijst terecht komen. Er is de intimidatie tegenover jonge betogers, gezinnen, gepensioneerden die dit Europa verwerpen: blijf maar thuis. En er is de oefening. Een commando van honderdvijftig goed voorbereide agenten hebben zich mogen uitleven op een relatief kleine groep van honderd activisten. Een test voor december wanneer tienduizenden activisten uit Nederland, Duitsland, Frankrijk, Italië, Engeland en Spanje in Laken worden verwacht. Om te dialogeren heeft onze premier blijkbaar een gewapende en repressieve spreekbuis nodig.

(bijlage I) Solidariteitsmotie vernieuwingsweekend Noord-Zuidbeweging

Vanuit het vernieuwingsweekend van de Noord-Zuidbeweging te Oostduinkerke nemen wij met ongeloof kennis van de gebeurtenissen op de trein Antwerpen - Luik, gisteren, zaterdag 22 september 2001.

(…) Zonder enige geldige reden werden jongeren, syndicalisten en mensen uit de derdewereldbeweging tegengehouden en gefouilleerd. Als misdadigers werden zij op beeld vastgelegd.
(…) Aan de ene kant beweren de Europolitici in dialoog te willen gaan met de anderewereldbeweging, maar tegelijkertijd wordt verregaande repressie gebruikt tegen groepen die vreedzaam willen manifesteren.
Bezorgde derdewereldmilitanten delen in de zorg voor het behoud van het betogingsrecht en de vrijwaring van al onze democratische rechten.
Meer dan 125 deelnemers van het vernieuwingsweekend ondertekenden deze solidariteitsboodschap. Onder hen vele vrijwilligers van 11.11.11, Wereldsolidariteit, Oxfam Wereldwinkels en een tiental andere organisaties.

(bijlage II) ACOD-Antwerpen protesteert tegen controle-actie federale politie

ACOD-Antwerpen, bijeen in de vergadering van het Gewestelijk Intersectoraal Uitvoerend Bureau (GIUB) op dinsdag 25 september 2001, nam volgende motie aan:
- Wij protesteren met klem tegen de uitgebreide controle door de federale politie tegen deelnemers aan een betoging tegen de Eurotop in Luik. 150 manschappen van de federale politie controleerden op zaterdag 22 september om 13.30 in het station Liers de trein waarmee een honderdtal jongeren en andere anti-globalisten uit Antwerpen en Limburg naar de betoging gingen. (…)
- Wij beschouwen dit als een onaanvaardbare inbreuk op het recht op vrije meningsuiting en betoging… Wij zijn van mening dat het hier om een oefening gaat ter voorbereiding van treincontroles (o.a. tegen buitenlandse deelnemers) bij de grote manifestaties op 13 en 14 december. Bovendien kadert het in het opmaken van een Europese database van de anti-globalisten. Het is intimidatie van de jongeren en een poging tot criminaliseren van de beweging.
- Het kan niet anders of deze actie is beslist op het hoogste niveau, met name de federale regering en het nationaal commando van de federale politie. Dit staat in schril contrast met de uitspraken en brieven van Guy Verhofstadt en Louis Michel dat ze een dialoog willen met de anti-globalisten en dat zij zich niet willen schuldig maken aan repressieve toestanden à la Berlusconi en Haider.

Namens ACOD-Antwerpen, Wilfried Vermeulen, intersectoraal gewestelijk secretaris

(Bijlage III) Onderschrijf het protestplatform van het Legal Team Antwerpen

Wij eisen het respect voor de vrije meningsuiting, het vrij verkeer en de vrijheid voor politieke actie. Wij verzetten ons tegen het gebruik van politiemaatregelen zoals identiteitscontroles, fouillering, arrestaties, inbeslagnames .. voor uitsluitend politieke doeleinden.

de afgifte van het video-materiaal en alle opgemaakte fiches.
het recht op vrij verkeer en beweging op het grondgebied.
de eerbiediging van het recht op het verspreiden van pamfletten, kranten.. en het meedragen van plakkaten, spandoeken, vlaggen,… dienstig om zijn mening kenbaar te maken. Teruggave van in beslaggenomen pamfletten en kranten.
geen uitzonderingswetgeving voor manifestaties. Geen uitzonderingsordonnanties zoals in Luik.
geen speciale cellen en verbod op handboeien en vastketenen van arrestanten.
Ondertekening terugzenden naar Legal Team, p/a St. Jansplein 49, 2060 Antwerpen

arch/ive/ief (2000 - 2005)