arch/ive/ief (2000 - 2005)

Mijnheer de eerste minister,

Bij deze willen wij reageren op uw open brief aan het adres van de
zogenaamde "antiglobalisten".

U lijkt het antwoord op de wereldproblemen van vandaag vooral te zoeken in
een verdere vrijmaking van de wereldhandel. Toch willen wij u erop wijzen
dat een vrijere wereldhandel niet per definitie voor iedereen meer welvaart
oplevert. De globalisering en vrijmaking van het kapitaalverkeer levert
vooral voor de multinationals grote winsten op. De extra winsten die door de
vrijhandel in een bepaald land gecreëerd worden, "sijpelen" in de praktijk
echter niet door naar andere economische sectoren of bevolkingsgroepen
binnen datzelfde land. Het vrijgemaakt internationaal kapitaalverkeer zet
immers de exportgedreven sectoren aan om hun winsten te investeren in meer
renderende activiteiten, vaak in een ander land. De grote effecten van
internationale handel op de interne inkomensverdeling, creëert dus winnaars
en verliezers. Als de winnaars de welvaartsdaling van de verliezers niet mee
helpen compenseren en hun winsten elders gaan investeren, is het globaal
effect van toenemende en vrijere internationale handel moeilijk te
voorspellen. Vandaag de dag moeten 1,3 miljard mensen het nog steeds stellen
met minder dan 1 € per dag. Hun aantal blijft groeien. Of een uitvergroting
van de globalisering hier voor een oplossing kan zorgen, lijkt ons zeer de
vraag.

In de praktijk leidt de toenemende economische globalisering en
liberalisering ook tot een toenemende afwenteling van kosten en risico's.
Vaak veroorzaakt de toegenomen globalisering een steeds lager niveau van
sociale en ecologische bescherming. De stijging van de mobiliteit van
kapitaal, kennis en mogelijkheden voor het transport van goederen, stelt
multinationale ondernemingen in staat om hun productieketen ruimtelijk op te
splitsen. Daarbij vinden arbeidsintensieve productieactiviteiten steeds meer
plaats in "export processing zones", sociale kerkhoven waar arbeidskrachten
in een vorm van moderne slavernij worden uitgebuit. Milieubelastende
activiteiten schuiven op naar "vervuilingsparadijzen" waar nauwelijks sprake
is van milieuregels of -normen. Winsten worden dan weer geaccumuleerd in
belastingsparadijzen. Door hun globalisatiestrategie ontsnappen
multinationals aan de controle van de natiestaten. Zo worden ze ongrijpbaar.
Zoals water steeds stroomt naar het laagste punt, zo ook verplaatsen
productieactiviteiten zich naar die regio's met de laagste sociale kost, de
minst strenge ecologische spelregels en het laagste belastingniveau.
Internationale bedrijven realiseren de verlaging van hun kosten niet enkel
via "efficiëntieverhoging", maar al te vaak door ecologische en sociale
dumping.

Daarbij komt dat uw wonderrecept van de vrijhandel geenszins tot een
veralgemening van ons welvaartspeil op wereldniveau kan leiden. De door de
westerse wereld veroorzaakte impact op het leefmilieu is daar veel te groot
voor. Een voorbeeld: met zo'n 25 % van de wereldbevolking staat de
geïndustrialiseerde wereld in voor zo'n 75% van de wereldwijde uitstoot van
broeikasgassen. Een veralgemening van ons energieverslindende levenswijze op
wereldvlak zou tot een enorme toename aan bijkomende emissies leiden, dit op
een moment dat wetenschappers een reductie van de huidige wereldwijde
uitstoot met 60 tot 80% noodzakelijk achten om de meest dramatische effecten
van een klimaatswijziging te kunnen voorkomen.U stelt dat zulke mondiale
problemen met wereldwijde regelgeving aangepakt moeten worden. Multilaterale
akkoorden op vlak van leefmilieu bieden doorgaans weinig mogelijkheden om
vrijbuiters - landen die niet meedoen, niet willen tekenen of ratificeren -
aan te pakken. Neem nu de weigering van Amerika om het Protocol van Kyoto te
onderschrijven. Een individuele lidstaat kan niets ondernemen tegen de
invoer van afgewerkte producten uit de VS. Zelfs niet indien een product
voortgebracht wordt door middel van energieverslindende of vervuilende
processen die in het importerend land zelf niet langer worden toegestaan.
Een land kan in WTO-context enkel onder strikte voorwaarden
handelsrestricties afkondigen voor geïmporteerde goederen die qua
producteigenschappen niet aan de eigen verdergaande normen voldoen. Het is
weerloos om te "discrimineren" in functie van verschillen op vlak van
productieprocessen of productiemethoden, ook al tasten die "common goods"
zoals het klimaat of de biodiversiteit aan. Bovendien blijken de
multilaterale milieuakkoorden moeilijk afdwingbaar, zelfs indien landen ze
geratificeerd hebben. Dat staat in schril contrast met de inbreuken op de
vrijhandelswetten, die door de Wereldhandelsorganisatie kunnen bestraft
worden met duidelijke sancties en boetes. De internationale gemeenschap
werkt dus met twee maten en twee gewichten: "hard law" voor internationale
handelsregels en "soft law" voor multilaterale sociale en
milieuovereenkomsten.

De "ethische inbedding" van de economische globalisering waar u in uw brief
voor pleit, vraagt dus een hele omwenteling van het huidig wereldsysteem en
de bijhorende internationale instellingen. Slechts op die manier kunnen
multilaterale milieuakkoorden dagelijkse praktijk worden en krijgen ze
handen en voeten. Slechts op die wijze wordt een stuk soevereiniteit
hersteld voor die landen die verder willen gaan en beleid willen ontwikkelen
voor het aanpakken van milieuproblemen die nog niet multilateraal geregeld
zijn.

Uw oplossing, mijnheer de eerste minister, is wel aandoenlijk maar
onvolledig. Bovendien durven wij twijfelen aan uw politieke moed om er
effectief werk van te maken en er in de dagelijkse politiek ook naar te
handelen.

Uw eigen minister was binnen de Europese landbouwraad een van de vurigste
pleitbezorgers voor het instandhouden van het Europees protectionistisch
suikerregime. Een regime dat suikerproducten in derde wereldlanden op onze
markt geen enkele kans van slagen geeft en dat ook de eerlijke handel op
wereldvlak ontwricht. Uw regering ging bij de goedkeuring van het protocol
van Götheborg - dat kadert in het UN-ECE verdrag inzake grensoverschrijdende
luchtverontreiniging - op de rem staan en wou de voorgestelde
uitstootplafonds voor verzurende en ozonvormende stoffen niet aanvaarden. U
weigert ook gevolg te geven aan de aanmaning van de OESO om in ons land een
CO2-energietaks in te voeren. Op die manier weigert u om de milieukosten in
de prijzen tot uitdrukking te laten komen en bezorgt u onze industrie een
onaanvaardbaar concurrentievoordeel tegenover de 8 Europese lidstaten die
wel al een CO2-taks hebben ingevoerd. Tenslotte blijft ons land zelf een
wijkplaats voor de multinationals doordat de coördinatiecentra van
multinationale ondernemingen in ons land van belasting worden vrijgesteld.

Daarom - mijnheer de eerste minister - vragen wij duidelijkheid. Ofwel is uw
open brief een schuldbekentenis en dan heeft de civiele maatschappij aan u
een bondgenoot om de ecologische en sociale uitwassen van onze
geglobaliseerde economie aan te pakken. Ofwel doet u aan window-dressing en
blijft uw dagelijkse praktijk verschillen van wat u in woord belijdt. Dan
heeft u niet alleen een sympathiek spleetje tussen de tanden, maar praat u
ook met gespleten tong.

Hierbij wil ik gewoon even kwijt dat ik enorm geschokt en verontwaardigd ben over de open brief van de premier en zijn uitlatingen hierover op de radio. Zijn uitlatingen getuigen van grote onwetendheid zowel wat betreft hoe het er echt in de wereld aan toe gaat als over wie er deel uitmaakt van de zogenoemde antiglobalisten (met name de link met extreem rechts vind ik van zeer slechte smaak getuigen). Ik ben dan ook erg blij met de prompte reactie van de BBL.

Tita Van Hove stelt dat de premier zijn uitlatingen getuigen van grote onwetendheid. Wie slimme jongen Verhofstadt al wat langer volgt, moet wel tot een andere conclusie komen. Het is nog altijd dezelfde donkerblauwe jonker die hij altijd geweest is. Onwil dat is het woord. Wie hem onwetendheid toeschrijft, onderschat Guy schromelijk. Dat verdient hij niet. Maar de Belgische bevolking verdient wel beter dan G.V.

Ik ben globaal (what's in a word) akkoord met jullie analyse. Zelf vind ik de brief van Verhofstadt ook een schande. Jullie kritikeren terecht de illusie van de "wereldwijde regelgeving" die Verhofstadt ons voorhoudt. Jullie spreken van een "hele omwenteling van het huidig wereldsysteem". Maar daar zijn jullie niet concreet in. Wat wil dat dan zeggen? Voor mij is de hele discussie of we dit systeem, eigenlijk het kapitalistische monopoly van meneer Verhofstadt en vrienden, denken te kunnen hervormen of dat er een heel ander systeem moet komen. Jullie spreken van een "omwenteling" maar het is me niet duidelijk. Ik vind dat er een ander systeem moet komen, een socialistisch.
Daarnaast heb ik ook vragen bij die passage ivm CO2: om de "milieukosten in de prijzen tot uitdrukking te laten komen". Ik veronderstel de prijzen voor de consumenten? Bijvoorbeeld aan de pomp? Als het dat is, dan ben ik niet akkoord. Dat is me te agaleviaans. Versta me niet verkeerd, ik ben echt ook bezorgd over het behoud van ons leefmilieu. Er moet echt dringend wat aan gedaan worden. Maar ik ben het beu dat de gewone man er altijd mag voor opdraaien. Terwijl elke normale mens onderhand weet dat de industrie de grootste vervuiler is, en de grootste winsten maakt. Agalev liet nu het ballonnetje op om statiegeld te doen betalen op blikjes. Zou je niet achterover vallen? Zullen we de mensen straks nog doen betalen omdat ze ademen, ja? En ondertussen krijgen multinationals de ene lastenverlaging na de andere, en kunnen ze hun giftige rotzooi verder in de lucht, het water en de aarde blijven pompen.
Vriendelijke groeten.