arch/ive/ief (2000 - 2005)

Globalisering heeft ons rijk gemaakt

Ik heb dit stukje geschreven naar aanleiding van het veelvuldig gebruik van de term globalisering. De term globalisering is erg misplaats wanneer het om armoede gaat. Globalisering is een proces wat in eerste instantie erg logisch is. Het begint bij de boer die zijn ei ruilt met de bakker en daar een brood voor terug krijgt. Dit is handel en deze beperkt zich tot een dorp of een straat. Sinds de tijd van ruilhandel hebben we onze grenzen sterk verlegd en spelen politieke, economische en culturele processen zich niet meer af op regionaal of nationaal niveau, maar op mondiaal niveau. Een afkeer tegen dit proces is ongefundeerd en nogal stom. Het valt nu eenmaal niet te keren en dat hoeft ook helemaal niet. Wij maken nu gebruik van internet en hebben toegang tot allerlei voorzieningen van zorg tot recreatie. Dit hebben wij te danken aan economische en technologische ontwikkelingen die op zich helemaal niet slecht zijn. Vroeger waren bepaalde dingen niet mogelijk. Kinderen stierven vlak na de geboorte, omdat er geen couveuses waren. Handel over verschillende landen verbetert de allocatie van productie factoren. Hier profiteren wij (de westerse landen) nu allemaal van.
Het belangrijke gedeelte is echter dat deze allocatie eerlijk is. Dat een bedrijf als Nike naar Azie vertrekt en daar schoenen gaat fabriceren is een logisch gevolg van deze ‘globalisering'. Aan ons is inderdaad de taak zaken aan het licht te brengen die niet kloppen. Kinderarbeid is hier verboden en niet zomaar. Het is ongelooflijk dat een bedrijf als Nike, dat uit deze westerse wereld voortkomt, productietechnieken hanteert die dateren uit de negentiende eeuw. Hier moet het bedrijf op gesanctioneerd worden. Maar hoe doe je dit? Doe je dit vanuit deze wereld of probeer je staten in het verre oosten aan te sporen om in te grijpen? Internationale wetgeving en toetsing is erg belangrijk. Dit soort onrechtvaardigheden moeten de wereld uit worden geholpen. Maar betekent dat ook, dat de mensen in Zuid-Oost Azië niet op mooie schoenen mogen lopen (cultuur)? Betekent dit ook dat mensen in de derde wereld geen zicht mogen hebben op de cultuur die westers dominant is. De macht van de westerse bedrijven (Nike, McDonalds, Coca-Cola, Pizza-Hut etc.) is inderdaad te groot. Dit zorgt voor een dominante cultuur in de wereld die wij niet als gewenst achten, en misschien veel mensen in arme werelddelen ook niet, maar is dat zo zeker?
Ik denk dat de globaliseringbeweging duidelijk moet maken welke soort van globalisering zij tegen is. Is dat de politieke, culturele of economische? Wat de politieke betreft kun je een discussie voeren wat het beste politieke systeem is. Is dat democratie? Wij vinden van wel, maar wie zegt dat dat het geschikte systeem is voor andere landen. Rusland heeft een democratie maar eigenlijk vinden de Russen de manier waarop Poetin aan de macht is gekomen wel best (ondemocratisch). De ondemocratische manier (misbruik van media) is dan democratisch (veel mensen zijn het ermee eens). Is het wel democratisch hoe Bush aan de macht is gekomen? Minder dan 25% van de Amerikanen heeft op hem gestemd. Andere landen moeten zelf uitmaken wat zij als beste systeem wensen te hanteren. Dat hoeven onze overheden hen niet op te dringen, maar de globaliseringbeweging ook niet.
De culturele dominantie van de westerse landen komt ook sterk tot uitdrukking in de globalisering. Maar wat is onze cultuur dan? Hoe verwerpelijk is die dan. Bedrijven als McDonalds en Coca-Cola zijn toch niet voor niets groot geworden? Als we die hier niet zouden willen, dan moeten optreden tegen onze eigen regering. Dat doen we niet. Dit doen we niet, omdat er altijd nog keuzevrijheid is. Niemand dwingt ons cola te drinken. Wat we niet willen zien is dat de methodes die McDonalds hanteert ook wordt gehanteerd door nationale identiteiten. Zo is in Nederland Bakker Bart (verkoopt broodjes) aan een ware opmars begonnen. Hetzelfde idee alleen nu Nederlands. Geen hamburger, maar een broodje zalm.
Tot slot is er de economische dominantie. Deze is erop gebaseerd dat bedrijven winst moeten maken. Kort door de bocht gesproken profiteren wij hier van de armoede in andere delen van de wereld. Niet alleen de textiel industrie verplaatst zich naar Azie, ook de complete productiesector van de informatietechnologie zal de komende jaren naar het Oosten (of voor de Amerikanen naar het westen) verplaatsen. Hierin ligt de grootste taak van de globaliseringbeweging. Die moet ervoor zorgen dat die verplaatsing van productie welvaart brengt in die landen en niet nog meer welvaart hier. Ik denk dat de grootste taak van de globaliseringbeweging is weggelegd in het monitoren van de ontwikkelingen. Niet het tegengaan, maar ervoor zorgen dat deze op een nette manier gebeuren. Geen kinderarbeid meer en betere primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Meer ontwikkelingshulp en meer kennis overdragen. Zodat ook zij kunnen profiteren van de keuzevrijheid, die we hier genieten. En dan mogen de mensen in die landen zelf beslissen wat zij voor staatsinrichting of culturele identiteit wensen.

beste raffaël,

wat wil JIJ hier nu eigenlijk mee zeggen? Dat we ons vertrouwen beter leggen in de 'specialisten', dat we veroordeeld zijn tot niksdoen, dat onze problemen wel zullen worden opgelost op de klassieke politieke manier?
De discussie rond het woord anti-globalisering is goed op gang aan het komen, en daar hebben we inderdaad heel wat nuances voor nodig. De antiglobalisten zijn niet zomaar tegen bijv. Internet (ook al wil ons Guy dat zo graag laten uitschijnen aan zijn onwetende burgers). De antiglobalisten (of beter: 'universalisten' of...) klagen m.i. wel bepaalde structurele mistoestanden aan. Structureel, dwz niet zomaar op te lossen met een wetje hier of een controlecommissietje daar, laat staan door mooie intentieverklarinkjes à la een ethische G8 van onze dierbare premier. Enkele vraagjes om over na te denken:
* ken jij één voorbeeld uit de wereldgeschiedenis waar grote economische machthebbers zomaar hun macht afstaan of ethisch bijschaven ten gunste van de minderbedeelden?
* stel dat de grote manager van mc donalds beslist om vanaf nu de hamburgers wat gezonder te maken, de grondstoffen wat eerlijker aan te kopen, en dus de prijzen wat de hoogte in te doen gaan, wordt hij dan niet stante pede ontslagen (dit IS onze beurslogica, beste mensen: een aandeelhouder is enkel en alleen maar geïnteresseerd in WINST, en ieder respect voor consumentenrechten, arbeidersrechten e.d. dienen afgedwongen te worden). Die baas van mcdonalds is niet slecht, het systeem waarin hij werkt wel.
* stel dat het ons menens is met de mensenrechten. Dan vliegt onze goede vader Louis Michel toch vanaf morgen al naar Kongo om daar vakbondsrechten voor bijv. de mijnarbeiders te bepleiten. Ons Michel is natuurlijk iets uitgekookter dan dat, want ECHT streven naar mensenrechten, houdt in dat het gros van onze grondstoffen (die we bijna allemaal uit de Derde Wereld halen) heel wat duurder worden (eerlijk loon veroorzaakt jammer genoeg eerlijker prijzen). Laten we het maar bij enkele mooie foto's en holle frasen houden. En met een gerust geweten verder vreten.
Wil je meer weten over dit fenomeen? Lees dan bijv. Immanuel Wallerstein (veel te weinig geciteerd door de antiglobalisten!): geen welvaart zoals hier mogelijk zonder uitbuiting! Of hoe verklaar je anders de miljoenen vluchtelingen die koste wat kost fort Europa willen binnenkomen? Kijk alsjeblieft af en toe eens uit je raam!
* Interessant om eens over te brainstormen is de functie van een staat, en haar cultureel-historische evoluties. Tot op heden zijn de meeste staten niet veel meer dan constructies die het de economische machten (de rijken, zeg maar) zo gemakkelijk mogelijk maken om aan winstmaximalisatie te doen. Alle gedragingen van burgers die dit principe in de war kunnen sturen, worden gerecupereerd of gecriminaliseerd. Na WOII begon men wat bang te worden van een steeds mondiger samenleving, dus voegde men daar fijntjes de sociale zekerheid aan toe, als schaamlapje én als vangnet voor zij die het in dit systeem van egoïsme en winstafroming niet kunnen bolwerken. Geef ze net genoeg, zodat ze niet in opstand komen, is de onderliggende boodschap. Geloof je me niet: check dan de uitgaven van onze staat, en als je toch bezig bent, bestudeer dan eens de kloof tussen een minderheid van economisch machtige families, en een meerderheid van mensen die zich blauw betalen aan het zwaarste belastingsysteem ter wereld. En waar gaan die belastingen naar toe? Naar het onderwijs, dat ons leert hoe we het best in dit perverse marktsysteem passen (of leert het ons misschien kritisch en zelfstandig denken), in een SZ-systeem waar héél veel geld gaat naar farmaceutica, radiologen, erelonen enz, naar autowegen die in eerste instantie razende vrachtwagens moeten doorlaten, naar de eurostar (niet bepaald bedoeld voor jan met de pet), naar wapens, naar héél veel openbare aanbestedingen waar bepaalde firma's en mensen er heel rijk van worden, naar het afbetalen van de staatsschuld (en wie beheert voornamelijk die schuldvorderingen, denk je?), enz enz
Ben ik een paranoïde links-marxist, of een conservatieve rechts-radicaal? Geen van beide. Het solidariteitsprincipe is okay, ik ben tegen geweld, uiteraard is de centralisering (globalisering) van bepaalde beslissingen okay, maar zoals we nu bezig zijn is het: egoïsme aan de macht.
De wereld zou al de helft mooier zijn als mensen gewoon wat kritisch zouden nadenken, als onze media (ook DM!) terug wat erecodes mbt objectiviteit en waarheidszoeken zouden hanteren, en als onze beleidsvoerders terug de termen 'integriteit' en 'eerlijkheid' zouden herontdekken.

Beste Raffaël; een rechtvaardiger wereld houdt onder meer in dat er meer gelijke rechten komen voor de mensen uit het Zuiden, dat het milieu minder wordt vervuild. Dat wil zeggen dat jij en ik hiertoe tot heel wat offers in staat zullen moeten zijn. Onze westerse luxe van de laatste dertig jaar zullen we NIET kunnen volhouden, tenzij we blijven oorlogje spelen. Weet je jouw persoonlijke antwoord hier al op, of wil je er nog een jaartje of dertig over tobben en nadenken?
TO RESIST IS OUR DUTY WHEN INJUSTICE IS LAW