Laat de echte anti's kleur bekennen

Laat de echte anti's kleur bekennen
5 september 2001- Opiniestuk van Jozef De Witte in De Morgen

De globalisatie is een feit: bedrijven en organisaties zoeken het niet langer meer onder de kerktoren maar gaan wereldwijd; met positieve én negatieve gevolgen. Wie tegen die negatieve gevolgen opkomt noemt men dan maar een anti-globalist. Makkelijk, want ineens kan je hem verwijten dat hij de ‘feiten' niet onder ogen wil zien en niet onder zijn kerktoren vandaan wil komen.

Net iets te makkelijk, natuurlijk. Op zoek dus naar een ander woord voor wie de negatieve gevolgen van de globalisatie wil onderkennen en bestrijden. Woorden vind je in een woordenboek, en staat daar niet een prachtig woord, namelijk ‘universeel'. Sla er maar even je dikke Van Dale op na, en je ziet zo het verschil tussen ‘globaal' en ‘universeel'. Ik maak er even misbruik van, want als eerste betekenis van ‘globaal' vind je: "niet tot in bijzonderheden nauwkeurig berekend, bij raming, ongeveer." De globalisatie zoals die nu beleden wordt berekent inderdaad niet nauwkeurig wat zij precies betekent voor elkeen, want ‘ongeveer' iedereen wordt daar toch beter van? Pech natuurlijk als je niet tot die ‘ongeveer iedereen' behoort.

Over naar de letter u, naar universeel. Een wereld van verschil, zo merk je meteen. Want universeel betekent allesomvattend, algeheel, algemeen in de zin van voor alles of voor iedereen geldend. Een universeel middel is een middel dat in alle gevallen kan toegepast worden, en universalisme staat voor een leer die uitgaat van de eenheid in het geheel, als tegendeel van particularisme en individualisme. In de geschiedenis betekent universalisme de opvatting dat alle volken gelijke aandacht moeten in krijgen, ook de buiten-Europese.

Dank u, Van Dale, want je slaat de spijker op de kop, je geeft perfect de spanning aan tussen de voorstanders van globalisatie (met de multinationals en de neoliberale partijen en regeringen op kop) en de voorstanders van universalisme.

De Vlaamse Noord-Zuidbeweging en 11.11.11, haar koepel, bestaan al ruim 35 jaar, en heeft net als vele andere organisaties die werken rond mensenrechten, milieu, vierde wereld, vluchtelingen, vrede, van meet af aan gedacht en gewerkt vanuit het universalisme. Een gelijkwaardige plaats geven aan alle volkeren uit Noord en Zuid, daar gaat het om. Gelijkwaardig, inderdaad, want onze beweging is nooit blind geweest voor de armoede en de rechteloosheid in Vlaanderen.

Eén van de uitgangspunten van deze bewegingen is uiteraard de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Niet zomaar heet deze verklaring universeel, het is immers geen ‘globale' verklaring. Universeel omdat ze handelt over rechten en vrijheden van ‘een ieder' (met deze woorden beginnen overigens 22 van de 30 artikels), en dus niet voor ‘ongeveer' iedereen. Universeel ook omdat de Verklaring ieder individu en elk orgaan van de gemeenschap oproept deze rechten en vrijheden daadwerkelijk te doen erkennen en toepassen.

Gelijkwaardigheid van een ieder staat dus centraal. Dat betekent dat een ieder recht heeft op een menswaardig leven, en niet alleen de gelukkigen die kunnen profiteren van een economische globalisatie. Een ieder heeft recht op arbeid én op arbeidsrechten, en totnogtoe heeft globalisatie toch al eens te veel geleid tot massale afdankingen. Of wat dan te denken van de wereldwijde financiële speculatie, die in 1997 miljoenen werklozen maakte in Indonesië? Daar tegenover stellen de universalisten de Tobin-tax, die pure speculatie tegen nationale munten en economieën moet afremmen en dergelijke catastrofes voorkomen. Maar dat is dus niet naar de zin van de globalisten en neo-liberalen, die op z'n zachtst gezegd weigerachtig staan en maar blijven schermen met technische en juridische bezwaren, die intussen al stuk voor stuk weerlegd zijn.

Eenieder heeft recht op gezondheid. Niet alleen wie dure maar levensnoodzakelijke medicijnen kan betalen. Want in de discussie over goedkope geneesmiddelen gaat het in wezen om de confrontatie tussen recht op leven (van de velen die lijden aan perfect te genezen ziekten als malaria, cholera, …) en recht op bezit (van de enkelen met aandelen in de geneesmiddelenindustrie) . Eenieder heeft ook recht op onderwijs, en ook daar is de bijdrage van de globalisten niet overweldigend: het is veel lonender om te investeren in de ontspanningsindustrie, niet?

Intussen voeren de globalisten – bvb. in de Wereldhandelsorganisatie - een ware kruistocht voor vrijheid van verkeer voor goederen, diensten en kapitalen. De handel kan blijkbaar niet vrij genoeg zijn (maar spreek niet over landbouw, natuurlijk, want Europa subsidieert 40 % van het gemiddelde boereninkomen en heft tot zelfs meer dan 100% invoerrechten op landbouwproducten uit het Zuiden). Universalisten zijn voor vrijheid van verkeer, van personen in de eerste plaats, en dus het recht op politiek asiel en op migratie, want voor universalisten staat inderdaad de mens centraal. En wanneer dit niet schaadt aan mens en milieu, graag en zeer graag zelfs vrij verkeer van goederen, diensten en kapitalen.

En wat met het milieu? De aarde behoort aan allen, een ieder heeft het recht om beslag te leggen op een redelijk deel van de natuurlijke hulpbronnen van onze aarde én heeft de plicht te zorgen dat ook de kinderen van onze kinderen kunnen genieten van de rijkdom van onze aarde. Ook dit lijkt geen grote bekommernis te zijn van de globalisten: de ‘ecologische voetafdruk' van de rijke landen beslaat vele malen die van het Zuiden en er is nauwelijks bereidheid daar iets aan te veranderen.

Ook de wapenhandel globaliseert – niemand kan nog met zekerheid zeggen wat waar geproduceerd, verhandeld, verscheept en geleverd wordt. Echt een interessante zaak, voor enkelen. Gejaagd door de winst blijft het – ook in België – een bijzonder moeilijke opdracht om productie en verkoop van wapens aan banden te leggen.

Kortom: er is vanuit een universalistisch oogpunt (dus niet van onder de eigen kerktoren) wel één en ander aan te merken op de globalisatie. Maar blijkbaar hebben multinationals en neo-liberalen o zo veel last met de kritiek van de universalisten. Merkwaardig eigenlijk, want in hun eigen economiehandboeken lees je dingen als ‘een klacht is een geschenk' en ‘een klagende klant is een betrokken klant'. Wie klaagt haakt niet af. Dus stoppen bedrijven veel tijd en geld in het organiseren van de kritiek. Ze worden er namelijk ‘wijzer' van. Maar waarom hebben zij dan zoveel moeite met de kritiek van de universalisten? Ook wij zijn betrokken, we haken niet af. We willen een beter ‘product', dat tegemoet komt aan de noden en wensen van elkeen.

Of zijn de globalisten misschien de échte anti's, namelijk de anti-universalisten? Pleiten zij eigenlijk voor particularisme en individualisme? Weigeren zij het recht van elkeen op vrede, ontwikkeling, gezondheid, … te erkennen en eraan mee te werken om dat ook te realiseren? Wij leggen de bal netjes terug in het kamp van de globalisten: laat hen aantonen of ze pro of anti zijn, hoe universeel ze wel denken en handelen. Wij hoeven daarin van hen geen lessen te krijgen.

Jozef De Witte
Algemeen secretaris
Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11

arch/ive/ief (2000 - 2005)