Zimbabwe/2 wordt nieuwe schurkenstaat

Zimbabwe ondervindt hoe langer hoe grotere druk om "orde op zaken te stellen". De voorbije dagen regende het niet mis te verstane waarschuwingen uit de Verenigde Staten, Groot-Brittannie en Oceanië, en ook de buurlanden vallen nu openlijk de "desastreuze politiek" van president Robert Mugabe aan. Nog even en Zimbabwe prijkt op de Amerikaanse hit-list van schurkenstaten.

Wat de media over Zimbabwe verkondigen, is maar het topje van de ijsberg. De VRT-radio name op 28 augustus een communiqué over van de Internationale Federatie van Journalisten (zie ons andere Zimbabwe-bericht) die oproept tot solidariteit met journalisten die in Zimbabwe gepest worden. De openbare omroepster van dienst hield zich niet in. Ze gaf gratis als commentaar mee dat "dictator Mugabe" zijn land naar de knoppen heeft geholpen. Op 26 augustus had de Britse Sunday Telegraph zogenaamd een scoop toen de krant meldde dat de regering van Zimbabwe een geheim plan heeft om blanke landeigenaars te terroriseren. De krant De Morgen nam die "informatie" gewillig over, onder de titel "Geheim rapport legt ware bedoelingen Mugabe bloot". Deze scoop is er géén : al in juli maakte de regering van Zimbabwe een nieuwe lijst bekend van 529 grote landbedrijven die in beslag genomen zullen worden voor ze aan zwarte boeren worden toegekend.

De landkwestie is van essentieel belang, niet enkel in Zimbabwe, ook in Malawi, Mozambique en Zuid-Afrika. Zimbabwe begon al kort na de onafhankelijkheid in 1980 land te kopen, met regeringsgeld en Britse fonds, hetgeen toeliet aan zo'n 60.000 families gronden te geven. In de jaren '90 schakelde de regering over op gedwongen landherverdeling. Twintig jaar na de onafhankelijkheid is 70 procent van de grond (de betere gronden) nog altijd in handen van zogenaamde "commercial farmers" (veelal blanke hereboeren met buitenlandse of dubbele nationaliteit) die maar 0,06 % van de 12,5 miljoen Zimbabweanen uitmaken. De zwarte boeren keuteren zo goed als ze kunnen op arme gronden. Nu wordt verteld dat president Mugabe de landbezettingen orkestreert om politieke steun te vinden voor zijn herverkiezingen. De realiteit zit iets ingewikkelder in elkaar. Nog in 97-98 stonden de oorlogsveteranen (nu zogenaamd de voorhoede van de "squatters") en Mugabe over de landhervederling nog met getrokken messen tegenover elkaar.
De hetze tegen Zimbabwe gaat crescendo. Eén sprekend citaat in dat verband komt van de gouverneur van Zuid-Afrika's Nationale Bank, Tito Mboweni, die zei : "Zimbabwe moet niet denken dat het zich nog als een eiland kan gedragen". Dat lijkt ons de kern van de zaak. Het totaal verpauperde Zimbabwe bepaalt koppig (en allicht soms zeer ontaktisch) zijn economische politiek, en zulk een onafhankelijkheid van denken is voor de Westerse wereld ontoelaatbaar. Daarom is het Westen een campagne van desinformatie begonnen (herinner u de karikaturen van "Hitler", de leider van de Zimbabweaanse oorlogsveteranen die in de landbezettingen de spits hebben afgebeten), en is er nu een ware mentale opbouw aan de gang die vroeg of laat tot oorlog in één of andere vorm tegen Zimbabwe moet leiden.

De dreigementen zijn niet mis te verstaan. De toekomstige Amerikaanse ambassadeur in Zimbabwe (voorheen ambassadeur in Angola) heeft in het kongres verklaard dat "het nog niet te laat is". De VS kennen het "ongelooflijke economische potentieel voor groei en ontwikkeling" van Zimbabwe en willen daarom de samenwerking met Zimbabwe hervatten. Maar Zimbabwe moet het land dan wel voor de totale ineenstorting behoeden. En zorgen dat er voorjaar 2002 eerlijke presidentsverkiezingen plaatsvinden.
Volgens de Britse Buitenlandminister Jack Straw moet de wereld snel handelen om aan de "snel verslechterende situatie" het hoofd te bieden. Volgens de Buitenlandminister van Nieuw-Zeeland hebben "corruptie en wanbeheer in het eens zo welvarende land tot een economische en politieke catastrofe geleid".
De reacties worden dreigender nu het Westen zich begint te realiseren dat Zimbabwe een besmettelijk voorbeeld kan zijn voor heel Zuidelijk Afrika. De buurlanden zeggen te vrezen dat vele honderdduizenden mensen uit Zimbabwe zullen vluchten wanneer de presidentsverkiezingen dichterbij komen. Ze zeggen ook dat hun economieën de gevolgen beginnen te ondervinden van de economishce moeilijkheden waaraan Zimbabwe het hoofd moet bieden. Het voornaamste argument, dat ze evenwel niet uitspreken, is echter dat ze bang zijn voor navolging van de herverdeling van land die nu feitelijk in Zimbabwe aan de gang is. De linkse partij Pan Africanis Congress maakt er in Zuid-Afrika een actiepunt van.

In dit licht is het voor de Europese Derde Wereld-beweging van groot belang aandachtig te ontcijferen wat er in Zimbabwe en Zuidelijk Afrika werkelijk aan de hand is, zonder af te gaan op de voorgekauwde kost die onze media ons inlepelen. Eén informatie die ons alvast is onthouden, kan tot voorbeeld strekken. De Afrikaanse Unie (opvolger van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid) heeft begin juli haar steun toegezegd aan de politiek van landhervorming in Zimbabwe. De AU richtte een speciale commissie voor de landcrisis in Zimbabwe op, met daarin Nigeria, Algerije, Cameroun, Kenya, Zuid-Afrika en Zambia, om Zimbabwe bij te staan, onder meer in de discussies met de Europese Unie. Veelbetekenend is de AU-motie die Groot-Brittannië aanklaagt omdat de Europese en Noord-Amerikaanse staten tegen Zimbabwe aan het opzetten is.
De landkwestie bepaalt niet alleen in Zuidelijk Afrika voor miljoenen mensen hun dagelijks bestaan. Dat geldt evengoed in Latijns-Amerika, met Brazilië en de Beweging van Landloze Boeren voorop. Als het op alternatieven aankomt ("wat stelt gij in de plaats ?") is de maatregel van "nationalisatie" zoals die in Zimbabwe wordt toegepast zelfs een leerrijke praktijkervaring.
Zimbabwe, ten slotte, is het zoveelste "potentieel rijke" land aan het worden dat desnoods met harde hand in de pas wordt gedwongen. Ten behoeve van de kapitalistische globalisering.

arch/ive/ief (2000 - 2005)