arch/ive/ief (2000 - 2005)

“Je décrirais plutôt la globalisation comme la liberté pour mon groupe d’investir où il veur pour le délai qu’il veut, de produire ce qu’il veut, de rechercher ses matières premières où il veut et de vendre ses produits où il veut, en s’embarassant le moins possible des droits des travailleurs te des accords sociaux”, zo stelt Percy Barnevik, lid van de Bilderberg-conferentie en van de Europese Ronde Tafel van industriëlen (ERT)(1). Zonder omwegen beschrijft hij daarmee de dictatuur waarmee Opel, Philips, Alcatel, Siemens en Bayer in één pennetrek het leven van tienduizenden arbeidersgezinnen in armoede doen belanden. “Welke inspraak hebben wij daartegenover ?”, riepen verschillende arbeiders van Opel-Belgium maandagmorgen aan de poort. De zucht naar “andere wereld” is zeer breed. Maar hoe die andere wereld invullen ?
Chris Keene, de enthousiaste coördinator van het Britse anti-globalisatie-netwerk, verstuurde deze week een artikel uit de The Ecologist, waarin alle misvattingen over de staat en de revolutie zijn samengevat. “Oud-links, zo klinkt het, was massaal in Genua aanwezig, de communisten, de SWP en vele anderen. Ze noemen elkaar nog steeds ‘kameraden’, hebben het nog altijd over ‘het proletariaat’, en vragen nog steeds een revolutie voor dewelke ze geen volkse steun krijgen… De toekomst in Genua, en in de hele beweging, moet gezien worden in de aanzwellende stem die een macht vraagt die op een heel andere wijze bekeken wordt: niet als iets dat door een elite kan gebruikt worden in naam van alle andere, niet als iets geconcentreerd, maar als iets volledig verspreid… De beweging moet zich onderscheiden van oud-links, van de Etatisten, van de auto-verbranders en molotov-cocktails die beweren deel uit te maken van dezelfde strijd. Dat zijn ze niet. Je kan geloven in de volkeren, of je kan geloven dat de volkeren gecontroleerd moeten worden, ofwel door gewapende politie, hekken en macht van de ondernemingen; owel door ‘Volksststaten’, militaristisch geweld en revolutionaire dogma’s.” (2)

Huiveren van de staatsmacht

Na de val van het socialisme in het Oosten is de hoop op een spontane democratische maatschappij, zonder staatsmacht, opnieuw volop opgeleefd. Een groeiende stroom meent de kapitalistische werelddictatuur te overstijgen door experimenten van basis-democratie. Ze huiveren van elke staatscontrole die ze de “oude linkse Etatisten” verwijten.
Die afkeer van de staatsmacht is begrijpelijk, in een wereld gedomineerd door de staatsmachten van de Verenigde Staten, Japan en de Europese staatsmacht in wording. Het is de staatsmacht die de akkoorden van Shengen zonder boe of ba opzegde om de top van de G8 te beschermen, het is de Europese staatsmacht die 21.000 gewapende troepen in de Ligurische hoofdstad huisvestte om de rijkste landshoofden te verdedigen. De gewapende macht van de staat schoot twee stalen kogels door het hoofd van Carlo Giuliani. In juli vermoordden gewapende staatslui drie studenten die in Papau New Guinea tegen de Wereldbank demonstreerden, en het jaar voordien schoot de Boliviaanse politie twee activisten dood die in Cochabamba tegen de privatisering van het water betoogden. Het zijn de Italiaanse en Oostenrijkse staatsmachten die vervalste documenten fabriceerden om de activisten te arresteren. Het zijn de staatsmachten die de arbeidersklasse onder controle moeten houden en de monopolies vrijwaren. De enorme winsten van Bill Gates krijgt hij door het patentrecht voor dertig jaar. Zonder dat patentrecht voor Microsoft stort zijn bedrijf in elkaar (3). Het zijn de staatsmachten tot slot die de troepen leveren voor imperialistische de wereldhegemonie te bewaren : zonder Duits, Brits en Amerikaans staatsleger was er geen oorlog in Irak of in Joegoslavië.

De staat, een parasitair vlies dat alle porieën van de maatschappij verstopt

Twee eeuwen lang heeft het kapitalistische staatsapparaat zich ‘geperfectioneerd’ en versterkt door alle crissisen heen. Göteborg en Genua inspireerden de machthebbers tot een gemeenschappelijke liefdesverklaring tussen de verschillende repressie-troepen. Alle Europese machten zullen inlichtingen uitwisselen, informatie over ‘risico-groepen’ uitwisselen, inlichtingen over ‘verdachte personen’ via geheime agenten inwinnen en speciale politiegroepen voor betogingen opbouwen (4).
Twee eeuwen terug reeds waren noch Marx noch Engels mals voor het kapitalistische apparaat, dat ze als “collectieve kapitalist” beschouwden: “Deze uitvoerende macht, met zijn enorme bureaucratische militaire organisatie, met zijn ingewikkelde en kunstmatige staatsmechanismen, zijn leger van een half miljoen ambtenaren en zijn ander leger van een half miljoen soldaten, dat vreselijke parasitaire lichaam dat als vlies gespannen is over de hele Franse maatschappij en er alle poriën van verstopt, werd gevormd in de tijd van de absolute monarchie, tijdens de neergang van de feodaliteit. (…) Alle politieke revoluties hebben niets anders gedaan dan deze machine te perfectioneren in plaats van haar te breken. De partijen die om beurten vochten voor de verovering van de macht, beschouwden de verovering van dit enorme staats-complex als de belangrijkste prooi van de overwinnaar.” (5)

Het verdwijnen van de staatsmacht

Om aan de verzuchtingen te beantwoorden moet aan het Amerikaanse-Japanse-Europese verstikkende staatsapparaat een einde komen. Hoe moeten anders de boeren het land bewerken en overleven, hoe kunnen anders de arbeiders het werk leveren en de vrucht van hun arbeid delen, hoe zal anders de wetenschap en de vooruitgang ten goede komen van de gemeenschappelijke ontwikkeling ? Maar wat moet er in de plaats komen van het wurgende staatsapparaat van de multinationals?

Twee eeuwen lang reeds worden pogingen ondernomen om de kapitalistische staat te weerstaan. Onmiddellijk na de Tweede barbaarse Wereldoorlog bouwde een derde van de mensheid aan een socialistisch volksregime, en vandaag nog houden landen zoals Cuba stand als bolwerk tegen de imperialistische globalisering. Het is absurd die ervaring over boord te werpen en de teller opnieuw op nul te zetten in de strijd tegen het wereldomvattend kapitalisme. Inderdaad, je moet geloven in de volkeren, maar je moet dan ook geloven in de mogelijkheid dat de volkeren hun inspraak en democratie kunnen veilig stellen tegen de G8’s, Wereldbanken en Eurotoppen van deze wereld. En daarvoor is een arbeidersstaat nodig, een staat “die iedere keukenmeid moet leren besturen”, zoals Lenin zei. Een staat bestuurt door afgevaardigden uit wijken en fabrieken, zoals de Comitees voor de Verdediging van de Revolutie in Cuba (CDR) en de Raden (Sowjets) in de USSR. En uit die raden en comitees worden bewust de aasgieren van Monsanto, Microsoft, General Motors en Philips weerhouden. Meer nog, de staatsmacht wordt een instrument om de overwonnen dictators onder de knoet te houden en te verhinderen een nieuw uitbuitersregime te installeren.
Op dat idee hebben Marx en Engels sinds 1845 gehamerd. Friedrich Engels schrijft: “Sinds 1845 hebben Marx en ikzelf altijd vastgehouden aan de opvatting dat één van de uiteindelijke resultaten van de proletarische revolutie die in opmars is, zal bestaan in de geleidelijke ontbinding en in de uiteindelijke verdwijning van de politieke organisatie die staat wordt genoemd. De staat is een organisatie die altijd als belangrijkste doel heeft gehad de economische onderdanigheid van de meerderheid van de arbeiders aan de minderheid van de bezitters te verzekeren door toedoen van de gewapende macht. (…) Terzelfdertijd hebben wij altijd gedacht dat daarom… het proletariaat voor alles moet beginnen met zich meester te maken van de georganiseerde politieke macht van de staat, om daarmee de weerstand van de klasse van kapitalisten te breken en om de maatschappij te reorganiseren. (…) Na de overwinning van het proletariaat vormt precies de staat de enige organisatie die de zegevierende arbeidersklasse voor haar gebruik aanwezig vindt.” (6)
De nieuwe maatschappij kan maar bestaan als negatie van het huidige systeem, als volstrekt tegendeel van de actuele dictatuur van de multinationals, als democratie voor de overweldigende meerderheid van de volkeren in dictatuur tegen de overwonnen uitbuiters

(1) http://Www.radioprotesta.net
(2) Paul Kingsnorth, It’s democracy, stupid. In: The Ecologist, vol 31, nr 7, september 2001
(3) Guy Poppe, Voorbij de globalisering, een gesprek met Immanuel Wallerstein. Noordzuid Cahier, Globalisering. Te nemen of te haten. Jaargang 26, nr 2, juni 2001, blz 35.
(4) L’UE fait la chasse aux anticapitalistes, Le Nouvel Observateur, 23 augustus 2001
(5) Karl Marx, De 18de brumaire, Oeuvres Chosies I, blz 344
(6) Engels aan Patten, 18 april 1883. In: Marx, Engels. Correspondance, blz 373

http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/bakunin/marxnfree.html

Tja, waarom stond die keukenmeid dan uren in de rij om een armzalig lapje vlees te kunnen kopen in jullie arbeidersparadijs?

Laat die nonsens a.u.b.
Jaren geleden heeft een klein maar helder boekje, Arthur Lehning's "Radendemocratie of staatscommunisme. Marxisme en anarchisme in de Russische Revolutie", me van een aantal illusies bevrijd, van de mythevorming rond de Sovjetunie en Lenin bijvoorbeeld.
Lenin was een dictator in spe (Stalin heeft zijn werk kunnen verderzetten, tot grote spijt van Trotsky) die die fameuze raden (sovjets) onder partij- en staatscontrole heeft gebracht (met bruut geweld als het moest, cfr. Kronstadt): weg de raden, weg de vrijheid, weg de revolutie!
Wat bleef was de demagogie (ook Lenin en de bolsjevisten gebruikten cynisch de slogan: "alle macht aan de sovjets")... en de dictatuur. En tot de dag van vandaag zijn er mensen die daar nog intrappen, bedroevend. En gevaarlijk, die Lenin-volgelingen denken nog steeds een hele beweging te kunnen inpalmen, en voor HUN doelen te gebruiken, en dat is nog steeds: alle macht aan de partij, noodzakelijk voor de uitbouw van de socialistische staat. We weten hoe die staat eruit zag, en niets geeft ons de garantie dat het weer niet zo zal aflopen, integendeel.

Ik koester nog steeds een illusie: dat een ANDERE revolutie wel degelijk mogelijk is. Daarvoor wil ik strijden, niet voor een partij die spoken achterna loopt ... .

Als jullie het zo eerlijk menen met de democratie, begin dan jullie eigen partij te democratiseren ...
Jullie "democratisch centralisme" is net zo'n leugen als jullie "democratische dictatuur" ...

Het Rusland onder Lenin en Stalin had de staat als onmisbaar onderdrukkingsinstrument. De partij was het enige orgaan dat de arbeiders kon en mocht vertegenwoordigen, en dat had nefaste gevolgen. Het democratisch centralisme, dat bijvoorbeeld verdedigd wordt door de Partij van de Arbeid (en lid Peter Mertens), houdt in dat een centraal orgaan de beslissingen neemt en 'de strijd tussen twee lijnen' organiseert. Theoretisch houdt dat in dat door discussie 'het juiste standpunt' op natuurlijke wijze tot uiting dient te komen. Het probleem is dat die discussie geleidt wordt door een hogere instantie, die als taak heeft die 'strijd tussen twee lijnen' te organiseren. Een ander probleem is dat een orgaan dat slechts een fractie van de ganse bevolking is, alle problemen en vraagstukken in die maatschappij dient op te lossen.

Dat lukt natuurlijk niet. Bijvoorbeeld heeft het fijne centralistisch democratisch apparaat op bepaald moment bij wet beslist dat homoseksualiteit ' een ziekte van nazi-Duitsland ' is. Vele holebi's uit de USSR hebben op de goelagarchipel verbleven. De naweeen van de anti-homoseksualiteit-wet zijn nu nog te merken in Rusland.

In Rusland betekende de 'staat van het volk' concreet dat het productiesysteem essentieel kapitalistisch bleef : de arbeiders produceerden meer waarde op een dag dan hun arbeidsloon. De partij, die 'de arbeiders vertegenwoordigde', kon naar believen de meerwaarde gebruiken ter financiering van de uitbouw van een repressieve staat en prestigeprojecten, vermits 'de meerwaarde de arbeiders ten goede kwam'. Er ontstond een niet-genoemde opdeling van gepriviligeerde door de gemilitariseerde staat beschermde 'arbeiders' (veelal intellectuelen die hoogstens een paar dagen een fabriek hadden gezien) in het apparaat en de andere arbeiders. Die tegenstelling is even onzichtbaar gemaakt (allemaal arbeiders) dan de tegenstelling arbeid-kapitaal in onze kapitalistische maatschappij (allemaal burgers, allemaal gezinnen). Laten we trouwens niet vergeten dat we elke dag ook herinnerd worden via kranten, media en politici dat de politici er zijn om ons te vertegenwoordigen, net zoals dat in de USSR gebeurde. De tegenstelling staatsmacht-volksontplooiing is veel fundamenteler dan de tegenstelling arbeid-kapitaal (die wel essentieel is in een kapitalistisch systeem, maar enkel in dat systeem kan besproken woren, en die trouwens niet opgeheven werd in de USSR, wat leninisten ook mogen beweren). Hoe kan je je opwerpen als vertegenwoordigers van de arbeidersklasse als je partij voor het merendeel bestaat uit intellectuelen?

Een maatschappij kan je niet uitbouwen door een door weinigen uitgedacht model. Een maatschappij is veel te complex om in handen van de staat te geven. De meest democratische manier is om de mensen ter plaatse zelf te laten beslissen over de organisatie van het maatschappelijke leven. Een staat is daarbij niet alleen overbodig, het creeert ook de mogelijkheid dat mensen elkaar opnieuw gaan onderdrukken, onder het mom van 'bescherming van de revolutie', 'uitzuivering van het apparaat', 'vervolgen van de vijanden van het volk','installeren van de dictatuur van het proletariaat'. De staat belemmert de vrije ontwikkeling van individuen en is een natuurlijke habitat voor machtswellustelingen. Initieel goedbedoeld, ontaart de 'staat van het volk' tot een ondemocratisch, repressief, privileges beschermend verfoeilijk instituut. Die conclusie hebben de voormalige inwoners van de USSR ook getrokken. Zelfs na de wildkapitalistische leegroof van de voormalige USSR is de herverkiezing van een Leninistisch systeem verder dan ooit.

Ik gaf het voorbeeld van de holebi's in de USSR, maar ik zou talloze andere voorbeelden kunnen opnoemen. Belangrijker is echter dat vandaag de dag leninisten gevallen als de wet ivm homoseksualiteiten goedpraten als een 'accident de parcours'. Ze zien niet in dat het een inherente fout van het staatssysteem is, van het feit dat men de macht in de handen van enkelingen legt en een willekeurig gelijkaardig geval zich evengoed had kunnen voordoen. Zelfs de meest goedmenende en idealistische mensen gaan uiteindelijk door macht gecorrumpeerd worden. Het is dan ook zaaks om te vermijden dat nieuwe staatsstructuren worden ontworpen. Van bij het begin van de kapitalistische produktiewijze ontpopte de staat zich tot een repressief, ondemocratische verdediger van privileges. We hebben geen enkele reden om dit misplaatst instituut te verdedigen en te behouden. Een nieuwe maatschappij kent een nieuwe organisatiestructuur en die zal de staat moeten verwerpen, wil ze radicaal verschillend en democratisch zijn. De nieuwe maatschappij heeft geen staat nodig. Holebi's, net als alle andere groepen mensen die affiniteit met elkaar hebben, organiseren zich zelf op vrije basis, in solidariteit met elkaar. Alle affiniteitsgroepen werken samen rond gemeenschappelijke punten. Op die manier bekom je een diverse, open volledig democratische maatschappij met ruimte voor discussie en respect voor andere meningen, waar het enige dat niet toegestaan is dat een mens zijn medemens onderdrukt. Enkel die rijkdom vind je terug in een anarchistische maatschappij.

De link die 'M. Bakounin' als eerste reactie op Peter Mertens publiceerde (zie hierboven) op pitzer.edu is interessant voor diegenen die wat dieper willen ingaan op kritiek op de staat en het verband met leninisme.

Gunther

Het is inderdaad allemaal waar dat de staat onderdrukt, maar wat doe je eraan? Mensen die geloven in een revolutie, mogen niet vergeten dat zij enkel de burgerij dient, het proletariaat doet de schoonmaak, terwijl de iets meer bedeelden zitten te popelen om de vrijgekomen machtsposities in te nemen. Directe democratie is mij te idealistisch in een fundamenteel ongelijke wereld. Je hebt altijd superieuren. Toch kan het beter en dat is zeker waar. Je moet de staat raken in zijn meest gevoelige plek, zijn portefeuille. De draagkracht van de economie is de arbeider. Eens zij misnoegd zijn en dit op nationale schaal en gedurende lange tijd zal de staat uiteindelijk toegeven. Een nationale staking vraagt wel wat engagement van de mensen maar zij is een goed begin. Door hun dagelijkse brood en spelen zijn de mensen bedwelmt. Neem ze het af en je zult ze wel opgang krijgen.