arch/ive/ief (2000 - 2005)

Clabecq en Geweld

Onder het motto : Beter laat dan nooit ! een résumé van het exposé van socioloog Jean-Claude Paye, tijdens het debat dat het comitée 'Kunstenaars voor Clabecq' op 17 juni (!) organiseerde over 'De kwestie van het geweld'.

Het comite is opgericht uit solidariteit met de arbeiders en de syndicalisten van de Forges de Clabecq waarvan er 13 een nieuw proces tegemoet zien. hen wordt het gebruik van geweld ten laste gelegd. Maar feitelijk staat met hen de consequente verdediging van hun bedrijf en hun tewerkstelling in de beklaagdenbank waarmee ze de kapitalistische logica van de willekeurige bedrijfssluitingen verwierpen.

De voor mij meest opgemerkte tussenkomst tijdens het 'debat' - in feite een serie van lange uiteenzettingen - kwam dus van socioloog en 'politie-specialist Jean-Claude Paye. Hij schetste hoe ons land afglijdt, van een "rechtsstaat" (waar wetten de verhouding met de burger regelen) naar een politie-staat, waar het politie-apparaat zelf beslist, autonoom van de wetgever.
Kijk naar de benoemingen aan de top van de zogenaamde federale politie : daar heeft de rijkswacht een echte "OPA" ("een vijandig overnamebod") uitgevoerd en de leiding van die politie in handen genomen, zonder verdere inspraak van buitenaf. Er is een gerechtelijke divisie opgericht - "een inlichtingendienst van de rijkswacht" - rond de "BCR", die er door de Commissie-Dutroux van beticht is een autonome structuur buiten alle gerechtelijke controle te zijn. Dat bleek uit de operatie-Othello (in het kader van het Dutroux-onderzoek) maar ook uit de fichering enkele jaren geleden van Turken in België. Die inlichtingendienst bepaalt zelf zijn prioriteiten, en werkt voor eigen rekening en niet voor het gerechtelijk apparaat.
Een evolutie verklaart ook dat de politie zo de nadruk legt op het pro-actieve werk : ze zegt criminele activiteit te willen opsporen nog voor ze goed en wel bestaat. Voorbeelden zijn het stoppen van manifestanten aan de grenzen, of, zoals kort voor de Europese top van Amsterdam in 1997 is gebeurd, de arrestatie van provo's in hun huizen, omdat ze zouden kunnen gaan manifesteren.
De wet wordt aangepast aan de wil van de politie om pro-actief te kunnen optreden. In Nederland bestaat er al een wet die zulks toelaat. In België is in 1998 een wet gestemd die een ruime definitie gaf van een "criminele organisatie", en die wet wordt verder verruimd zodat nu het gewone lidmaatschap van een zogenaamd cirminele organisatie ook als crimineel beschouwd kan worden. Je moet niet eens de intentie hebben iets crimineels uit te steken, het feit dat je lid bent van een zogenaamde criminele groep volstaat om je te arresteren als crimineel. De nadruk ligt hier op zogenaamd (criminele groep) omdat deze wetten een zodanig ruime definitie geven dat ook anti-kapitalistische groepen of vastberaden vakbondsdelegaties volgens de letter van deze wetten als criminele groepen beschouwd kunnen en zullen worden.
In deze context kan de politie nu in actie komen als zij zelfs maar veronderstelt dat er een inbreuk zou kunnen komen. Een bevel van een onderzoeksrechter is niet nodig, de politie beslist zelf wanneer ze optreedt. De notie van het pro-actieve onderzoek komt uit de Bondsrepubliek (waar ze deze methode aan het begin van de jaren '90 overnamen uit de Verenigde Staten) maar is zich binnen de Europese Unie aan het veralgemenen. De Amerikaanse pro-activiteit slaat over naar andere wereld-regio's via hun hoofdsteden, zoals in dit geval Duitsland, vat Paye samen.
Er is dus een nieuwe staat aan het ontstaan : één die sociale bewegingen aanpakt voor ze zich goed en wel kunnen structureren.
Volgens Paye is deze nieuwe staat het resultaat van een lange evolutie. Sleuteldata zijn de wet van 1957 op de rijkswacht, die zegt dat een onderzoeker niet meer door een magistraat maar wel door de dienstchef wordt aangesteld (sinds 1992 ook bij de gemeetenpolitie) / en de opéénvolgende fusies van verscheidene korpsen tot een eenheidspolitie (opslorping spoorwegpolitie bvb. binnen de rijkswacht).
De evolutie naar de politie-staat gebeurt bijna tersluiks. In november 2000 is nog een wet gestemd op criminele informatie. Die legt aan internet-providers de verplichting op alle correspondentie gedurende 12 maanden te bewaren. E-mails kunnen dus tot een jaar later door de politie worden opgevraagd. Deze nieuwe wet was niet nodig. De politie had hetzelfde kunnen doen onder de wet op de telefoon-tap. Toch is er een aparte wet gekomen voor de providers, hetgeen een openlijke aankondiging is dat de politie zeer vlijtig e-mails zal gaan lezen. België heeft, volgens Paye, niet eens de ergste situatie. In Groot-Brittannie mag de politie in real time electronische post meelezen.