Bossche Rellen

Op 19 april jongstleden was de gemeenteraad dan eindelijk aan zet in de politieke afwikkeling van de "Bossche Rellen" van 16, 17 en 18 december vorig jaar. Die avond verliep geheel volgens de verwachtingen. Het bijna tweehonderdduizend gulden kostende COT rapport "Bossche Avonden" van 2 april jongstleden werd door vrijwel iedereen in de raad onderschreven: burgemeester Rombouts kreeg een standje van de oppositie en werd beschermd door de coalitie. Daarna hieven ze gezamenlijk het glas deden vervolgens allemaal een plas en lieten alles gezellig zoals het was.

door Ewald en Gregor Conspira

Ondertussen is er een berg kritiek neergedaald op de wetenschappelijke status van datzelfde COT. Door Joep Dohmen in het NRC van 21 april 2001 worden met name vragen gesteld bij de vermeende wetenschappelijke onafhankelijkheid van het Crisis Onderzoek Team Universiteit Leiden. De door het COT openlijk geclaimde link naar de Universiteit van Leiden blijkt uit het verleden te stammen en het COT betaalt tegenwoordig een bedrag van dertigduizend gulden per jaar aan de Universiteit van Leiden voor deze vertrouwenwekkende vermelding. Kortom, niks Universiteit maar gewoon een zakelijke onderneming op de markt van bestuurlijke pijnen bij crises en noodsituaties. Gezien het lage niveau van de Nederlandse ambtenarij en politiek bevindt het COT zich in een lucratieve groeimarkt.
Jammer dat deze informatie niet bij de hand was ten tijde van de gemeenteraadsvergadering in DenBosch van een paar dagen eerder. Alhoewel dat voor de dames en heren in de Bossche vergaderarena niet veel zal hebben uitgemaakt, "de schuld" lag immers toch bij de wijkbewoners en politieke koppen zullen er om dat 'tuig' toch niet (meer) vallen.

Op het COT-rapport "Bossche Avonden" is -met dit alles in het achterhoofd- heel wat meer kritiek te leveren dan dat de Bossche gemeenteraadsleden hebben gedaan. Zo hebben de "wetenschappelijk verantwoorde" onderzoekers zich hoofdzakelijk bezig gehouden met de standpunten der leidinggevende bestuurders en ambtenaren over de drie dagen "Bossche Rellen" en vrijwel niet met de direct betrokkenen, laten we maar even zeggen diegenen die in gewelddadige opstand kwamen. Dat blijkt overduidelijk uit de lange lijst geïnterviewden achterin het COT-rapport. En dat lijkt ons nu juist de essentie van zowel de rellen als het bestuurlijke gepraat daarna. Alsof er in de literatuur over moderne overheid en modern bestuur niks staat om naar de gemeente te kijken door de ogen van de bewoners teneinde de werkelijke prestaties van het ambtelijk apparaat en politiek te kunnen beoordelen. Nou, die invalshoek is aan het COT ontgaan (en uiteraard ook aan de raad).

Zoals wel vaker in 't Kleintje neergeschreven is de mega-kloof tussen de bestuurders en de door hen 'bestuurden' inmiddels uitgegroeid tot geheel verschillende werelden, die eigenlijk niks meer met elkaar te maken hebben: een kaste van koloniale bestuurders en die van inheemse bewoners. Nu is het opkomstpercentage voor de verkiezingen in deze stad één van de laagste in het land. Dan zou je van een wetenschappelijke benadering mogen verwachten dat het ontbreken van enig vertrouwen in de politiek/ambtenarij van deze stad mede onderdeel vormt van het onderzoek. Dan wordt duidelijk dat de crisis niet over drie dagen gaat, maar dat die drie dagen onderdeel van een crisis vormen, en dat de vraag: hoe heeft de bestuurlijke en ambtelijke top de crisis gemanaged, onmiddellijk gevolgd wordt met "hoe heeft de gemeentepolitiek het uitgezette beleid gecontroleerd en bijgestuurd". Maar, opnieuw werd duidelijk dat bestuurders en raadsleden geen interesse hebben in het vraagstuk van democratisch draagvlak onder de burgers en geluiden in die richting veel te gemakkelijk onder het tapijt vegen. Eén keer in de vier jaar je daarover druk maken, nadat voor de zoveelste keer weer gebleken is dat het opkomstpercentage bij de lokale verkiezingen tot de laagste in het land behoort, is echt te weinig, dames en heren stadsregenten.

een dag te lang
Overigens heeft het COT-rapport zich nadrukkelijk niet bemoeid met de precieze omstandigheden van de schietpartij in de woning van Pierre Bouleij in De Trompet, waarbij een politieagent een aantal dodelijke kogels afvuurde. Dat onderzoek zou uitgevoerd worden door de Rijksrecherche en had ondertussen natuurlijk allang afgerond dienen te zijn. Maar tot op de dag van het schrijven van dit artikeltje is dat niet het geval. Volgens Hoofdofficier van Justitie Mr. R.W.M. Craemer tijdens een commissievergadering Bestuurszaken van de Gemeente DenBosch is de status van dat rijksrecherche-onderzoek ondertussen opgeschaald naar een Gerechtelijk Vooronderzoek. Dat zou betekenen dat Rechter-Commissaris A. van de Ven heeft besloten tot een juridische procedure, maar jegens wie?
En dit is ook om democratische redenen een interessante ontwikkeling want nu valt dit rechercheonderzoek niet (meer) onder de Wet Openbaarheid Bestuur en moet er gewacht worden tot de zaak voor de rechter komt. Desalniettemin zijn er vragen te over:
* Zijn er uit het rijksrecherche-onderzoek mogelijke strafbare feiten zichtbaar geworden door de schietende politie-agent?
* Wordt alsnog de burgemeester vervolgd wegens zijn zeer voorbarige geroep dat de agent uit noodweer zou hebben geschoten?
* Zijn er dan toch fragmenten waar van de onmiddellijk na de schietpartij door de stad zoemende geruchten als zou de schietende agent familie wezen van de buren waar de familie Bouleij reeds lange tijd mee in openlijk gevecht verkeerde?
* Is de getuigenis van de vriend van Pierre Bouleij die vlak voor de schoten door drie agenten van de deur werd weggeveegd, namelijk dat de even later schietende agent mompelde "en nou is het afgelopen, we pakken 'm" alsnog een reden om te kijken naar de achtergronden van die schietpartij?
* Waar komt die duurbetaalde advocaat Nico Meijering van de familie Bouleij vandaan? Kloppen de verhalen dat Pierre Bouleij in direct contact stond met nogal wat plaatselijke penoze die over de lokale horeca, drugs- en prostitutiehandel gaan?

Is het dan niet vreemd dat het COT-rapport dit soort achtergronden niet heeft meegenomen? Indien de uitspraken van burgemeester Rombouts betreffende de noodweer-situatie van de agent -waar de burgemeester overigens afstand van heeft genomen- niet gedaan waren, en de direct na de noodlottige schoten door de stad gonzende verhalen over het doelbewust neerschieten van een FC-DenBosch-supporter toch een grote invloed hebben gehad op de eerste rellen nabij het Bossche stadhuis op zaterdagmiddag, dan komt alles toch in een iets ander licht te staan.

Een ander probleem van zo'n COT-rapport is natuurlijk dat wij -de door de bestuurders bestuurde leden der burgerij- veel bronnen niet kunnen controleren die het COT ter beschikking heeft gehad. Er zijn vertrouwelijke notulen van een aantal vergaderingen van de 'driehoek' (burgemeester, hoofdofficier van justitie en hoofdcommissaris) gemaakt en het COT heeft bijvoorbeeld de beschikking gehad over rapportages van de Regionale Inlichtingen Dienst (RID) en informatie-bulletins van de Sectie Informatievoorziening. Waar is de mening van het COT dan op gebaseerd dat de Graafsewijk draait op "drugsinfrastructuren en sociale verbanden van criminelen die onder andere overvallen plegen"? Is zulk een visie wetenschappelijk verantwoord indien de onderzoeksgegevens uitsluitend afkomstig zijn van politiefunctionarissen, ambtenaren en leden van de welzijnsmaffia, eh -sector? Het is trouwens een eye-opener om uit het COT-rapport te lezen dat de Regionale Inlichtingen Dienst bestaat uit twee lieden die "voor een gedeelte van hun tijd openbare orde informatie verzamelen". Er staan twee vacatures open! Ja, dan heb je natuurlijk wel een geweldige informatie-positie, tjongejonge.

criminele volkswijk
In haar aanbevelingen gaat het COT vervolgens op de stoel der stadsbestuurders zitten. Ze constateren niet alleen dat er onvoldoende informatie beschikbaar is over hoe een Bossche volkswijk als de Graafsewijk, de Bartjes of de Hambaken in elkaar steekt, nee het COT pleit ervoor dat de politie gebruik zou moeten kunnen maken van beschikbare informatiebronnen zoals "spotters, ervaringsdeskundigen, veredelde geruchten, volkservaringen en impressies van de sfeer op de straat". Ongetwijfeld wordt dit beleidsvoornemen doorgesproken met de dames en heren van Divers, het hoofdkwartier van de Bossche buurtwerkers, zodat zij zich in de wijk kunnen 'nestelen'. En natuurlijk is het zo dat er in bijvoorbeeld de Graafsewijk een zeer criminele atmosfeer heerst. Het is voor een ieder reeds lang zichtbaar dat zo'n FC DenBosch-clubhuis als 't Huukske al heel lang een voor de politie "no-go-area" is. Je had ze moeten horen, de dames en heren gemeenteraadsleden in de laatste raadsvergadering. Goedhart (Rosmalens Belang) sprak over "de Graafsewijk als goede voedingsbodem voor gezagsondermijnende activiteiten". Van de Mortel (VVD) had het over "uiterst crimineel volksgeweld van een groep criminelen" en Kagie (Leefbaar DenBosch) zou willen "afrekenen met de intimideringspraktijken in deze wijken" en noemde de wijk Boschveld trouwens "het afvoerputje van deze samenleving". Maar bij deze constateringen blijft het vervolgens, er wordt nog wat gemopperd op het "grotestedenbeleid" en that's it!
Wir haben es nicht gewusst, und jetzt willen wir es nicht wissen.

En er is natuurlijk ook een heleboel aan de hand daar in die Graafsewijk. Pas geleden viel daar nog een dode. Tijdens een forse vechtpartij naar aanleiding van een scheidingsprocedure in de Wilgenstraat overleed de 65-jarige Piet van de Wildenberg. De man is volgens het Brabants Dagblad van 13 en 14 april jongstleden overleden aan een hartstilstand maar in de volksbuurt gaat nog steeds het verhaal rond dat hij traangas in zijn gezicht heeft gekregen dat door één van de vechtersbazen zou zijn gebruikt. Naast traangas werd er geknokt met een koevoet en een schroevendraaier. Dat geeft natuurlijk de spanning in de wijk wel aan. Maar uiteraard is er veel meer aan de hand.

* Overigens staat de commerciële stichting COT onder leiding van Prof. Dr. Uri Rosenthal (dagloon 4.462 gulden) die naast dit soort adviseurswerk ook nog VVD-senator is en woordvoerder met betrekking tot het onderwerp justitietaken.

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 356, 11 mei 2001