Israël, het zesde permanente lid van de Veiligheidsraad?

Onbegrijpelijk! Israël lapt zowat alle afspraken aan zijn laars, voert een annexatiepolitiek, voert geen enkele VN-resolutie uit, bombardeert buurlanden naar eigen goeddunken en heeft zomaar eventjes een nucleair arsenaal van minstens 200 kernkoppen aan land en binnenkort ook op door Duitsland (!) geleverde duikboten. Toch wordt het conflict tussen Palestijnen en Israël door de internationale zwaargewichten met alle omzichtigheid behandeld. Of beter, mag Israël gewoon zijn gang gaan. Vooral de rol van de Verenigde Staten en de afwezigheid van Europa hebben gezorgd voor een impasse en vooral explosieve situatie in het Midden-Oosten.

Laten we beginnen met de VS. Naar de buitenwereld profileert Washington zich al geruime tijd als bemiddelaar in het conflict tussen Israël en Palestijnen. Volgens de regels van het spel stelt een ernstig bemiddelaar zich zo neutraal mogelijk op. Niet zo bij de VS. Washington geeft Israël (1) zware militaire steun (2) laat Israël begaan in de kolonisatiepolitiek en (3) vertegenwoordigt Israël in de VN-Veiligheidsraad.

1. Elk jaar geven de VS 1,8 miljard dollar militaire steun aan Israël, dat al openlijk heeft gezegd het geld hard nodig te hebben voor het neerslaan van de Palestijnse opstand. Maar ook dat blijkt ruim onvoldoende. Helemaal aan het einde van het Clinton-tijdperk, op 19 januari 2001, tekenden Israël en de VS een ‘Memorandum of Understanding” (MOU). Het gaat om een officiële verklaring die de VS engageert om de militaire steun aan Israël te verhogen. Tegen 2008 is voorzien dat die steun uiteindelijk 2,4 miljard dollar zal bedragen. Daar bleef het niet bij. In volle Intifadah, in januari van dit jaar, houden de VS voor de derde keer marine-manoeuvers met Israël en Turkije onder de naam Mermaid III, ondanks protest van Arabische landen.
2. De VS hameren er nogal op dat in het belang van de vrede de Palestijnen eerst en vooral het geweld moeten stopzetten, zonder ook maar te verwijzen naar het geweld van de andere kant of de oorzaken van dat geweld. Ondertussen annexeert Israël elke dag (!) nieuw gebied. Een vaak gehanteerde techniek is het uitroepen van een zone in de buurt van een Joodse nederzetting tot verboden militaire zone, waarna bulldozers olijfbomen vernietigen en grond effenen voor… uitbreiding van de nederzetting. Er is dan ook nooit een ‘vredesproces’ geweest, wel een stille kolonisatiepolitiek. Tussen 1993 en 2000, de periode van het ‘vredesproces’, is het aantal kolonisten toegenomen met 80.000. De uitbreiding komt overigens vooral op rekening van de ‘duiven’-regering Rabin-Peres. Het is dan ook dat wat de Palestijnen frustreert: de inbeslagnames van gronden en vernietiging van boomgaarden en huizen zijn nooit gestopt. De begroting van 2000 (voor de Intifadah!) illustreert dat: 1,2 miljard BEF voor uitbreiding van Joodse nederzettingen, 2,16 miljard BEF voor onteigening van Palestijns land, 270 miljoen BEF voor aanleg van by-pass roads, Apartheidswegen tussen de verschillende Joodse nederzettingen. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn in 1999 15.180 bomen (olijfbomen!) gekapt. Sinds Oslo (1993) zijn 973 huizen met de grond gelijk gemaakt (195 in Jeruzalem en 778 in de Westbank), o.a. wegens geen of onvoldoende bouwvergunning. Het is immers voor Palestijnen verboden om te bouwen in groot deel van de Westbank (60 procent) en Jeruzalem (87 procent).
3. Vooral binnen de Verenigde Naties hebben de VS onverholen de Israëlische kaart getrokken. Op 27 maart spraken de VS hun veto uit over een door de Niet-Gebonden Landen ingediende resolutie voor het sturen van VN-waarnemers die de Palestijnen moeten beschermen. Wat later zouden de VS viermaal neen antwoorden op een resolutie ingediend door vier de Europese leden van de Veiligheidsraad. Reden: de VS wilden geen enkele vermelding naar Joodse nederzettingen, de Conventie van Génève en het internationaal recht, verzetten zich tegen het gebruik van het woord ‘belegering’ en tegen de vermelding van het principe ‘land-in-ruil-voor-vrede’(zie Ha’aretz 13 april 2001). Een Europees diplomaat reageerde boos: “De Amerikaanse veto’s tonen dat Israël een volwaardig lid is van de Veiligheidsraad en over een veto beschikt”. De houding van de VS hoeft ons niet te verwonderen. In de Algemene Vergadering van de VN werd in 1981 een resolutie gestemd (141 voor, 1 tegen) waarin de Vierde Geneefse Conventie (1949) van toepassing wordt verklaard op de bezette gebieden. Artikel 49 (6) van de Conventie bepaalt: “De bezettende macht zal geen delen van de eigen bevolking deporteren of transfereren naar gebieden die hij bezet.” De EU heeft de nederzettingen steeds als illegaal bestempeld, ook na de Oslo-akkoorden. De VS daarentegen spreken sedert Oslo nog slechts van een ‘obstakel voor de vrede’. Ook tijdens de opeenvolgende onderhandelingen na de Oslo-akkoorden vermeden de VS elke verwijzing naar VN-resoluties. Achteraf kunnen we met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid stellen dat de Palestijnen er met het ‘vredesproces’ zijn ingeluisd. Niet alleen is het uitgemond in het verder verminken van Palestijns gebied en het uithollen van resolutie 242 (de teruggave van de bezette gebieden), maar heeft het bovendien een definitieve regeling ver in de tijd vooruit geschoven en zijn voldongen feiten gecreërd.

En de EU? De conclusie is jammer genoeg, dat de Europese leiders het conflict mee hebben laten verrotten. Al die tijd is de EU braafjes op de achtergrond blijven zitten, op wat financiële en economische steun voor de Palestijnen na. Op de EU rust nochtans de (historische) verantwoordelijkheid het onderhandelingsproces te bewaken en ernstig te laten verlopen. Het komende Belgische voorzitterschap van de EU kan daar misschien nog wat aan veranderen. Maar kan het nog via onderhandelingen? In dat opzicht kunnen we bijna zeker zijn dat reis van Louis Michel een maat voor niets is. Het gedrag van Israël laat zoiets voorlopig ook niet toe. In het conflict gaat het over een onderdrukt volk met een recht op zelfbeschikking en een onderdrukker die steeds driester te werk gaat en geleid wordt door een oorlogsmisdadiger: de slachter van het dorpje Qibya (1953) en de kampen Sabra en Chatila (1982) en de ’auteur’ van de brutale ‘pacificatie van Gaza’ (1971). Sharon heeft evenwel het geluk niet president te zijn van Joegoslavië of Irak.

De houding van de EU moet dringend veranderen, ondubbelzinnig zijn en er toe leiden dat de internationale rechtsregels en mensenrechten worden gerespecteerd. Op dit ogenblik kan dat maar door een batterij maatregelen, zoals: een wapenembargo (op in- en uitvoer), opschorten van het Associatie-akkoord en andere economische maatregelen, terugtrekken van de ambassadeurs en diplomatieke isolatie, hardnekkiger ijveren voor een VN-waarnemersmacht en desnoods gewoon zelf waarnemers (levend schild) installeren in de autonome gebieden,… Het Belgisch voorzitterschap van de EU kan dus putten uit een heel arsenaal, maar dat vereist creativiteit en vooral… durf.

arch/ive/ief (2000 - 2005)