Interview met Aminata Traore (Mali)

AMINATA TRAORE (Mali)

Wat zijn de nadelige effecten van de mondialisering?

Gezien vanuit Afrika zijn er veel meer nadelen dan voordelen. Ten eerste is er het dwingende aspect. Ik denk dat elk proces van economische, sociale en politieke verandering moet gebeuren met instemming van de mensen die betrokken zijn.

Wij bevinden ons nu in een situatie die deze van een valse consensus is. Ergens zijn er mensen en instellingen die met betrekking tot de technologische vooruitgang en alle mogelijkheden die er zijn van toenadering op de wereld, tenminste om het vrije verkeer van kapitaal, goederen en diensten toe te laten, beslist hebben dat uit deze echte opportuniteiten de globalisering ontstaat, dat de gehele wereld dit spel moet spelen. Ik denk dat dit een nieuwe vorm van dictatuur is.

Zij die dit hebben beslist zonder de mening te vragen van de burgers van deze wereld – want lang hebben wij gedacht dat het de volkeren uit de derde wereld zijn die aan deze pletwals zijn onderworpen maar de sociale breuken, de gevolgen van de institutionele hervormingen en fusies in Europa hebben zoveel plagen meegebracht dat wij ons nu allemaal in dezelfde situatie terugvinden die er één is van niet-overleg met betrekking tot de fundamentele transformaties die alles veranderen aan de oppervlakte van deze planeet. Dus ik vind dat dit een verkrachting is van onze meest elementaire rechten. Het heeft geen belang dat het een goede zaak zou zijn en dat de communicatie zou … ?? we zouden in elk geval dezelfde resultaten moeten kunnen behalen zonder te decreteren dat dit de globalisering is waarmee we het moeten doen. Het is dat dat voor problemen zorgt.

En de kost. Want als het er alleen maar om ging dat enkelen dit hebben beslist en dat er wel degelijk positieve resultaten waren voor de mensheid, zou men zeggen, des te beter, maar het probleem is dat het niet zo is. In het geval van de landen uit het zuiden die helemaal niet klaar zijn en die nog nooit de tijd hebben gekregen om voor zichzelf te beslissen, wanneer het ging om de industrialisering van hun land, van het gebruik van hun bodemrijkdommen en zelfs van hun politieke keuzes, alle veranderingen – tenminste in Afrika – zijn onderworpen aan de conformiteit van wat we willen doen met de visies van de Europeanen en de rijken in het algemeen. En de kost die we nu betalen voor die geforceerde veranderingen is ontstellend hoog. Gedurende bijna vier decennia kregen we structurele aanpassingsprogramma’s opgelegd, zogezegd om de betalingsbalans in evenwicht te brengen, deze objectieven zijn niet bereikt, men heeft het onderwijs ontmanteld; zowel het infrastructureel kapitaal als het menselijk en sociaal kapitaal nodig voor de verandering die die mondialisten willen, is er niet in onze landen.

Dus denken we dat het werkelijk spotten is met de derde wereld wanneer men zegt dat het met die mondialisering is dat we het moeten doen. Maar ik heb niet de indruk – met alles dat nu gebeurt, het zijn toch mensen die dit hebben bepaald, het zijn mensen die kunnen veranderen – ik wil dus niet dat men de indruk geeft dat dit een soort fataliteit (lot) is waaraan niets valt te verhelpen, men moet er mee verder.

Maar dat zeggen ze, van op hun fortuin, het fortuin van een Soros die zich gisteren met ons heeft onderhouden is zo groot als het inkomen van hoeveel Afrikaanse landen? hij wil ons lessen geven in democratie maar waar is de democratie wanneer een handvol instellingen en mensen die heel machtig en rijk zijn vanuit Davos willen dicteren aan de rest van de planeet hoe er moet worden gehandeld?

Dat willen wij niet langer. Voor wat mijn continent betreft, Afrika is in een staat van totaal uiteenvallen, niet enkel omdat we slechte politieke leiders hebben maar ook omdat wij te maken hebben met onzichtbare actoren die niet aanspreekbaar zijn terwijl het de aderlating is van onze hulpbronnen, van de aarde en van de ondergrond, die aan de basis ligt van alle ongelukken van dit continent.

Wat anders doen, en hoe dit anders doen?

Wat doen? ik denk voor Afrika en de rest van de derde wereld, eerst het recht van controle verwerven over onze bestemming / lot. Dat men ophoudt met te beslissen in onze plaats en dat ze ophouden met onze economieën te saboteren en onze inspanningen om te democratiseren door de mensen te gijzelen die wij aan de macht stemmen. Wanneer je merkt dat de meeste Afrikaanse politici zich amper bekommeren om hun medeburgers, maar dat is precies omdat het voor hen belangrijker is dat ze gehoord en beoordeeld worden door Brussel en Washington dan beluisterd te worden door hun eigen burgers. Met het Europa in wording, in het akkoord van Cotonou praat men over nieuwe actoren, de civiele samenleving, burgerschap. Maar het is Europa zelf dat is ontspoord, dat haar project dat ze opbouwt, een economisch, sociaal en politiek Europa maken en de samenwerking zo transformeren dat de zaken in het voordeel van de burgers evolueren. Maar terzelfder tijd huwt dat Europa de standpunten van de WTO. De burgers van Europa betalen daarvoor en wij zijn eeuwige bedelaars. Ik wil dat de rijke landen consequent zijn. Ze willen er geen van ons bij hen, ze willen niet de ontwikkelingshulp verhogen, ze willen niet de schuld kwijtschelden en toch willen ze dat we mondialiseren, dat is aberrant, is het niet? Wij zeggen nu, en het is een buitenkans voor Afrika, dat op het ogenblik dat we zijn beland bij zo een grote buitenlandse schuld dat die mensen in staat stelt om voortdurend lessen te geven over wat we zouden moeten doen, dat er dergelijke zware sociale breuk is in het noorden die maakt dat we nu het geluk hebben ons te kunnen laten horen. Wij vinden nieuwe bondgenoten. Ik denk dat deze nieuwe sociale beweging die ontstaat veel goede zaken zal voortbrengen, zeker voor iedereen en heel speciaal voor Afrika. De oppositie is niet enkel de oppositie in het kader van lokale politieke partijen. Ik geloof dat de Afrikaanse opposanten zich de goede vragen moeten stellen, weten dat ze op hetzelfde ogenblik wanneer ze de keuzen en praktijken van de machthebbers in vraag stellen, zich de vraag stellen dat wanneer ze zelf aan de macht zijn ze de benodigde houding zullen hebben om te proberen de zaken te heroriënteren in de richting van de kiezers, maw hun engagement houden.

Ik geloof dat we te maken hebben met een dubbele taal. Dat moeten we de rijken herinneren. Zij willen meteen om het even welke dictator van een klein land oordelen, men verplettert hem omdat hij niet naar zijn volk luistert en de mensen bruskeert. Maar wanneer we dat register verlaten en men zich op het internationale vlak bevindt, ** dan stelt men vast dat er mensen en instellingen zijn die zich het beslissingsrecht toe-eigenen voor het geheel van de planeet en die mensen hebben tegenover zich geen enkele tegenmacht. Wij zijn nu die tegenmacht, wij gaan hen niet laten de planeet vernietigen. Zij moeten stoppen met woorden te spelen, als men democratie zegt, moet het om democratie gaan, als men burgerschap zegt, moet het daarom gaan, strijd tegen de armoede moet echt strijd tegen de armoede zijn maar de woorden duiden lang niet altijd dezelfde realiteiten. Maar zij die ermee doorgaan om elk woord te bederven / perverteren, spelen zo met het lot van ontelbare onschuldigen, vooral in Afrika. Ik weiger te geloven dat de huidige oorlogen en conflicten in Afrika enkel het resultaat zijn van het gedrag van dictators – ze zijn dictators, zeker – maar men heeft niet de kans gegeven aan een massa kritische Afrikanen om beter te begrijpen dat verandering niet komt door de wapens; in de ontwikkelde landen geeft u zich de mogelijkheden om anders te strijden, men organiseert referenda voor de minste verandering, denkt u dat de Afrikanen in een referendum zich hebben mogen uitspreken of zij de structurele verandering willen? En ik beschuldig het imf en de wereldbank ervan de spil te zijn van dat hele processus. Die instellingen noemen zich onvervangbaar maar liggen aan de basis van de meeste kwalen van het Afrikaanse continent.

U zegt: wij zijn de tegenmacht maar die moet zeker toch nog groeien?

Het is een ontzettend grote stap voorwaarts dat in zo korte tijd tussen Seattle en nu de beweging zulke vlucht heeft genomen. Zulke bijeenkomsten laten toe aan de rest van de wereld om hun ogen wijd te openen, van tussen de lijnen te lezen, te begrijpen dat de MNO’s en de grote machten die een grote greep hebben op de media ons niet altijd de waarheid vertellen en dat de inzet vandaag niet enkel is dat er opposanten zijn tegen de mondiale orde. Wie wil er geen broederlijke mondiale orde waar er herverdeling gebeurt van de rijkdommen? Wie wil er geen mondiale orde waar men iedereen toelaat, blank, zwart, geel om op dezelfde wijze te kunnen rondreizen zoals de goederen en het kapitaal? Maar de zaken zijn nu zo georganiseerd dat het kapitaal vrij kan rondgaan en dat men ons verplicht te herstructureren en onze investeringswetten te herzien, al de hervormingen zijn er op gericht onze landen open te stellen voor roofdieren. Het is duidelijk dat men de Afrikanen miserielonen zal blijven betalen, het milieu zal vervuild worden en dat die mensen in elk geval hun fortuinen zullen repatriëren en wij enkel onze ogen zullen overhouden om te wenen over vijftien of twintig jaar. Dat is de verantwoordelijkheid van de nieuwe generatie Afrikanen in de huidige situatie en tegenover de toekomstige generatie.

Verwacht u dat die tegenmacht voldoende groot wordt om die andere wereld te maken?

Wat ook de uitkomst is van dit proces, niets zal nog zijn zoals voorheen. Niemand kan verdergaan met ons te beduvelen door te zeggen dat de mondialisering de panacee / het wondermiddel is, dat alles in orde komt, dat er groei zal komen en herverdeling. Alvast in Afrika willen wij oordelen aan de hand van het weinige dat we hebben gezien. Wat we gezien hebben na dertig jaar structurele aanpassing is menselijk lijden, verdriet en geweld. Wat we vaststellen na tien jaar democratiseringsinspanningen zijn oorlogen, alleen maar oorlogen en alleen maar wegens verkiezingen. (Wat zijn verkiezingen dan meer dan enkel iets voorafgaand aan de democratie?) De overgang naar de democratie zit in een impasse omdat men stemt voor mannen en vrouwen die geen middelen hebben, die geen keuze hebben. Hun enige keuze is het in gang zetten van de economische hervormingen die Europa eist, de wereldbank en het IMF. Dus zij beginnen vooreerst met het verraden van hun volk om recht te hebben op middelen. Dat is onhoudbaar, zo kunnen we niet verder doen. En de Afrikaanse leiders hebben er alle belang bij om op hun hoede te zijn, want het is zelfmoord die instellingen te volgen.

U was in de werkgroep over Europa? Welke rol moet Europa spelen?

Europa is voor ons francofone landen vooral Frankrijk. Wij horen zelfs spreken over la France Afrique. Dat is een ander aspect van die plundering van Afrika. Ik vraag me af hoe die arrogantie kan groeien, hoe slecht Europa dat Afrika toch kan beoordelen in de huidige situatie. Wat we nu weten, de feiten die wij kennen, wij zitten in fase van de geschiedenis waar alles is geweten. Wat denkt u? Wij komen er niet eens toe ons te ontdoen van slechte leiders, het volstaat dat die leiders plezier doen aan de westerse machten om voorgesteld te worden als goede leerlingen en dat men hen helpt om aan de macht te blijven in het belang van de MNO’s, men houdt de greep op alle sectoren, water, elektriciteit, dus de meest elementaire rechten van de bevolking, het recht op drinkbaar water, alles moet betaald aan de reële kost omdat degenen die komen geen hart hebben, zij investeren en moeten dus winst maken. Stel u voor dat het meeste van onze infrastructuur die is opgericht bijgedragen heeft tot de vergroting van de schuldenlast, de kwijtschelding daarvan is nog niet onderhandeld maar men zegt, verkoop dat allemaal want u kan er niets mee doen. Wij hebben de mensen die nodig zijn om dat te beheren.

Is het werkelijk veranderd met de NGO’s en al het geld dat ze meebrengen?

Het is te vroeg. De rol van de NGO’s, de machtsverhoudingen zijn te onevenwichtig, men kan aan de NGO’s niet vragen om dat te veranderen. Al wat de NGO’s kunnen doen is van te weigeren om de bressen te dichten. Ik bedoel dat, wanneer men pijnlijke economische maatregelen uitvaardigt, dat er dan wat geld komt via NGO’s uit het noorden of het zuiden – die zich onderling trouwens bevechten om toegang tot dat geld te krijgen – en dan gaat men daar een put graven, ginds een hospitaaltje bouwen en denkt men dat men Afrika heeft geholpen. Dat is niet het probleem, het probleem is dat er een veel radicalere verandering moet komen, de schuld kwijtschelden en ons niet komen zeggen dat we dan nieuwe leningen zullen aangaan en dat het geld slecht beheerd zal worden. Laat aan de Afrikanen de zorg over om inhoud te geven aan zorgvuldig beheer. Het is niet aan het westen om bij ons gendarme te spelen en te zeggen dat bij kwijtschelding we toch maar opnieuw zullen verspillen. Als we hebben verspild was het met hun zegen. Want op het moment dat men ons geeft is er reeds corruptie want degene die geeft weet bij welk bedrijf we gaan kopen, want het bedrijf weet hoe te corrumperen. En vandaag zegt men, u bent corrupt, maar wie heeft het systeem van corruptie geïnstalleerd via de financiering van de ontwikkeling? En wie betaalt nu de rekening? het zijn de kleine kinderen, onschuldigen, de vrouwen van het platteland, de jongeren die de school verlaten en alleen maar werk vragen, zij betalen vandaag voor de vergissingen van technocraten en financiers die zonder enig gevoel durven zeggen aan diezelfde slachtoffers van te gaan stemmen.

arch/ive/ief (2000 - 2005)