arch/ive/ief (2000 - 2005)

Dit forum is gegroeid uit de zogenaamde antiglobaliseringsbeweging. Die stak fors de kop op tijdens de bijeenkomst van de Wereldhandelsorganisatie in het Amerikaanse Seattle eind 1999. Dagenlang protesteerden duizenden actievoerders tegen een samenleving die economie en gewin centraal stelt en niet de mens en zijn omgeving, protest dat verder liep in Davos, Washington en Praag.
Maar het Wereld Sociaal Forum wil niet alleen tégen zijn. Het wil alternatieven samenbrengen die oog hebben voor mensenrechten, sociale rechtvaardigheid en duurzame ontwikkeling. Het forum wil deze alternatieven voor het neoliberale marktmodel op het publieke forum brengen en wil de kans bieden om allianties te smeden tussen sociale bewegingen, vakbonden en NGO's.
Vijf dagen lang regende het ideeën en voorstellen in Porto Alegre, elke morgen in druk bijgewoonde debatten met sprekers zoals Samir Amin, Walden Bello, Ignacio Ramonet, Aminata Traore, Ricardo Petrella en ook Sylvia Borren van Novib. Die debatten enten zich op vier thema's. Allereerst De productie van welvaart - waarin ook het ecologische vraagstuk zit vervat – gevolgd door Toegang tot welvaart met het verdelingsvraagstuk tussen rijk en arm; ten derde De civiele samenleving en de publieke ruimte waar het onder andere gaat over de democratisering van internationale organisaties; en ten slotte Politieke macht en ethiek in een nieuwe samenleving waaruit de keuze blijkt dat de economie niet langer voorrang mag krijgen.
Elke namiddag bruiste de hele campus van informatie-uitwisseling, discussie en debat in werkgroepen, in totaal wel vierhonderd over de meest uiteenlopende onderwerpen. Bij de toppers heel zeker de Tobintaks op financiële stromen, verzet tegen genetisch gewijzigde organismen en een radicale landhervorming. In de vooravond was het dan de beurt aan een Eduardo Galeano, Dita Sari, José Bové of andere bekenden met een verhaal.
Tijd voor een balans van Porto Alegre.
De opkomst was behoorlijk maar iets te Latijns met veel deelnemers uit vooral Zuid-Amerika en Frankrijk. Opvallend was de afwezigheid op het spreekgestoelte van diegenen die het straatprotest droegen in Seattle, Washington en Praag. En wie nog beter keek, merkte dat ook de milieubeweging, de vredesbeweging, de mensenrechtenorganisaties en de kerken niet zo sterk aanwezig waren. Vakbonden waren er meer maar niet massaal en ook vele ontwikkelingsNGO's zijn de weg naar Porto Alegre nog aan het ontdekken.
Uitstekend was dan weer de sfeer en de geest van Porto Alegro, zelfs als je verrekent dat zich toch altijd een zekere opwinding meester maakt van wie er bij was.
Inhoudelijk kan het nog veel beter, zo ontbrak vrijwel volledig de rol van de economie – b.v. die vraag ‘Kan en moet ethisch ondernemen' - in de driehoek met de politiek en het maatschappelijke middenveld.
Dat er geen slotverklaring kwam is maar goed ook want de meeste deelnemers wilden zich geen eenheidsdoctrine laten opdringen.
Negatief is dat er van beweging maken vooralsnog niet te veel sprake is. De ideeën omzetten in duidelijke doelstellingen en de kracht van al deze mensen, organisaties en bewegingen bundelen in een tegenmacht die echt weerwerk kan bieden aan het neoliberale marktmodel, dat is voorlopig toekomstmuziek. Maar eigenlijk kon men dat niet verwachten van dit Wereld Sociaal Forum dat volgens velen niet het eerste is, maar het nulnummer?
In elk geval is de merknaam Porto Alegre razendsnel een begrip geworden in de halve wereld. Volgend jaar zal de tweede editie moeten bewijzen dat het Forum dat succes waard is.

Dirk Barrez
De auteur werkt aan een boek over Porto Alegre en de antiglobaliseringsbeweging