arch/ive/ief (2000 - 2005)

In Rotterdam werd op 9 december de 22-jarige Turkse communist Cafer Dereli vermoord door de Grijze Wolven, een Turkse fascistische organisatie. Cafer woonde in Antwerpen maar was in Rotterdam in solidariteit met Turkse hongerstakers die actie voeren tegen de onmenselijke omstandigheden in de Turkse gevangenissen. In Rotterdam en Antwerpen gingen in de loop van de afgelopen dagen al protestacties door. Intussen kreeg de moeder van Cafer een uitwijzingsbevel. In Turkije vreest ze echter voor haar leven:

"De politie arresteert al onze familieleden. Wat gaat er dan met mij gebeuren als ik in Turkije aankom?"

Isabelle Verbiest, Kevin Wolfs, Wendy Wouters en Peter Mertens

Cafer is dood. De jonge revolutionair leeft verder

Op 25 mei 1936 worden in Antwerpen de jonge arbeiders Albert Pot en Theo Grijp doodgeschoten door fascisten. Een dag later gaan de havenarbeiders in staking op initiatief van de communisten. Een maand later telt ons land 500.000 stakers. Op 9 december 2000, 64 jaar later, wordt de jonge revolutionair Cafer Dereli in Rotterdam om het leven gebracht door fascistische Grijze Wolven. Maar zijn ideeën leven voort.

Isabelle Verbiest en Peter Mertens

Cafer was 22 en droeg de wereld in zijn rugzak. In die ene rugzak waarmee hij de Turkse gevangenissen ontvluchtte en op een vrachtwagen door Duitsland trok, had hij zijn kostbaarste bezit verborgen: boeken van Marx en Lenin.

Hij kwam aan in een ‘vreemd land’. Maar zijn lach en optimisme maakte hem snel vertrouwd. Hij hoorde Roberto D’Orazio spreken in Charleroi, en begreep hem meteen. En als Cafer wat begreep dan volgden er daden. Hij trok naar Union Minière in Hoboken om er pamfletten uit te delen en te discuteren.

Op 30 juni kwamen we voor het eerst samen om ons concert United Against Fascism voor te bereiden. Hoewel hij in het begin nauwelijks Nederlands sprak, deelde hij aan de scholen niet alleen flyers uit, maar sprak hij met velen over de strijd tegen het fascisme.

Zijn gedrevenheid werkte aanstekelijk. Hij wist waarover hij sprak als hij over het fascisme praatte. Hij had het immers aan den lijve ondervonden...

Hij vertelde ons over het regime in Turkije. Aan de hand van Turkse kranten en video’s legde hij ons de gruweldaden van de Turkse overheid uit. De bewijzen van de folteringen en de moorden die dagelijks plaatsvinden in de Turkse gevangenissen op linkse politieke gevangenen, deden ons huiveren en revolteerden ons...

We leerden Cafer kennen als iemand met een ijzersterk karakter. Als hij zei dat hij ergens ging zijn, dan was hij er ook. Hij voelde zich nooit te beroerd om een handje toe te steken waar nodig of om ons te steunen wanneer we het eens moeilijk hadden.

Hij werkte zelf in een pita-bar voor 50 fr. per uur. Maar nooit was iets teveel voor hem. Voor hem was niets een probleem. Zo werd hij niet alleen een kameraad, maar ook een vriend. Hij was niet op zoek naar individuele erkenning, neen, hij had vertrouwen in het collectief.

De afgelopen week heeft elk van ons afscheid moeten nemen van Cafer. Ons verdriet is groot, onze woede nog groter. Hij, die gevlucht was voor het fascisme in Turkije, werd in een buurland vermoordt door fascisten. De vraag "Waarom?" spookte een hele week door onze hoofden. Cafer is niet toevallig vermoord. Hij is vermoord omdat hij een communist was. Cafer is dood, maar de jonge revolutionair is niet dood. Hij leeft verder in elk van ons. We hebben zelfs een paar Turkse woordjes van hem geleerd. "Hoshakal, Cafer..." Cafer, we zetten jouw strijd verder.

Afscheid van een goede vriend

De dood van Cafer heeft ons allen diep getroffen. We wilden hem nog een laatste groet brengen en daarom trokken we met de PVDA-jongeren uit Antwerpen op woensdag 13 december naar Rotterdam. We brachten ook een bezoek aan de hongerstakers. Daar aangekomen, viel er tegelijk sereniteit en woede over ons.

Kevin Wolfs

Op een spandoek aan de tent van de hongerstakers staat "Hongerstaking in solidariteit met de politieke gevangenen in Turkije". Er hangt stilte in de tent, en ook een gevoel van revolutionaire moraal. Het verlies van hun vriend maakt hen vastberaden om de strijd voort te zetten. Al drie weken zijn ze in hongerstaking. We praten wat men hen en gaan dan naar het funerarium, we willen het lichaam van Cafer zien. Er zijn veel mensen in het zaaltje naast de kamer waar Cafer opgebaard ligt. Ik vraag me af of ik hem echt nog wil zien, nu hij dood is. Maar ik wil afscheid nemen van een goede vriend. Ik ga binnen, zie zijn hoofd langs de achterkant, kijk over de kist. Daar ligt hij. Wat ziet hij er vredig uit, ondanks alles, er zit een glimlach op zijn gezicht. Een vrouw huilt, hij is te jong gestorven. De zus van Cafer geeft hem een laatste kus, huilend. Een hard moment, we staan daar met onze vriend, dood in een kist, vermoord door het fascisme. Cafer laat een broer, zus en moeder na.

Een Turkse kameraad laat het lichaam van Cafer zien opdat we het nooit zouden vergeten. De sereniteit valt weg, zet zich om in woede. Cafer zit vol blauwe plekken over heel zijn lichaam, we zien de dichtgenaaide steekwonde ter hoogte van zijn hart. Door de autopsie heeft hij ook een snede van aan de hals tot aan zijn onderbuik. Dat we een vriend, een kameraad zo moeten zien... Het maakt ons triest en woedend op heel dit systeem en het fascisme dat eruit voortvloeit.

Rond de blauwe plek op zijn voorhoofd doen we een rood lint. De kleur van de arbeiders, de kleur van het bloed in hun strijd voor de vrijheid.

Als de begrafenisondernemer de kist wil sluiten, vragen we hem te wachten, er moeten nog vrienden uit Antwerpen komen. Geen probleem voor hem, wel voor de politie die ook aanwezig is. Ze willen de kist verzegelen. Zelfs hier gaan de pesterijen door. Iedereen verzet zich. De kist blijft open tot het andere groepje afscheid heeft genomen. Cafer zal begraven worden in Turkije, in zijn dorp, waar hij altijd naar wilde terugkeren.

Later op de avond is er een betoging, met zo’n tweehonderd mensen gaan we langs de plaats waar Cafer vermoord werd, op honderd meter van de tent, we roepen "fascisme is moord, gerechtigheid voor Cafer".

Dit was de zwaarste week in heel mijn leven. Maar het revolteert ons. Tot het einde zullen wij de strijd voortzetten.

Cafer, we gaan je missen, we zullen je nooit vergeten.

Foto - Voor het Turkse consulaat in Wilrijk kwamen op vrijdag 15 december ruim honderd mensen samen om Cafer Dereli te herdenken. (Foto Solidair)

Gesprek met dokter Elly Van Reusel van People’s Rights Watch

"Turkije bouwt moderne vergeetputten"

Elly Van Reusel is een gedreven dokter. Ze heeft een absolute afkeer van onrecht en dat maakt haar tot een echte dokter zonder grenzen. Ze was al tweemaal op missie in Turkije en werkt mee met de mensenrechtenorganisatie People’s Rights Watch. Ze volgt de situatie in de Turkse gevangenissen op de voet.

Peter Mertens

Elly Van Reusel . Op 20 oktober zijn 816 politieke gevangen in achttien verschillende gevangenissen een hongerstaking gestart. Tweehonderd hebben beslist door te gaan tot hun eisen worden ingewilligd. Dat heeft de strijd tegen de beruchte isolatiecellen in de Turkse gevangenissen een nieuwe impuls gegeven.

De strijd wordt heel breed gevoerd in Turkije: naast de communistische partijen doen ook de Balie van Advocaten, de ÖDP, de Koerdische bewegingen, en de familieleden van de politieke gevangenen (TAYAD) mee.

Zij zijn nu al zestig dagen aan het hongerstaken. Tijdens de vorige actie, in 1996, zijn er twaalf doden gevallen tussen de 61^ste en 68^ste dag van de hongerstaking.

In verschillende landen bestaan die uitzonderingsregimes in gevangenissen. In Spanje zijn er de FIES (Fiche van Geïnterneerden onder Speciaal Toezicht), in de Verenigde Staten zijn er de Control Units en in Frankrijk de Quartiers d’Isolement. Wat maakt de situatie in Turkije zo speciaal?

Elly Van Reusel. Dat men er de isolatieregimes op zo’n grote schaal wil toepassen. Turkije heeft van het Europees Parlement verschillende opmerkingen gekregen over de slechte situatie in de gevangenissen. En precies dat argument gebruiken ze nu om luxe-vergeetputten te bouwen. Isolatiecellen naar Amerikaans model: 23 op 24 uur isolatie en als men niet braaf is, wordt ook dat laatste uurtje afgenomen.

Ik heb het zelf gemerkt in Turkije: gevangenen worden vaak geslagen en gefolterd tijdens hun arrestatie of tijdens hun transport. Nu kunnen ze nog samen op de deuren bonken, een dokter eisen of alvast makkelijker contact nemen met de buitenwereld. Ze kunnen alles collectief verwerken, de moed erin houden. Met de moderne vergeetputten wil de Turkse staat dat verhinderen. De Turkse minister van Binnenlandse Zaken Hikmet Sami Türk zei: "We zullen de politieke gevangenen isoleren zoals een vis op het droge." Dat zegt toch genoeg?

Op de herdenkingsactie voor Cafer aan het Turks Consulaat klaagde je ook de Turkse regering aan voor de verantwoordelijkheid in de moord.

Elly Van Reusel. In elf Europese steden zijn er solidariteitsacties, waaronder in Brussel, Rotterdam, Keulen, Londen en Rome. De zaterdag dat Cafer werd vermoord zijn alle solidariteitsacties aangevallen door Grijze Wolven. Dat is toch geen toeval? De politieke vleugel van de Grijze Wolven, de extreem rechtse MHP zit in de regering in Turkije. De Turkse regering is dus mee verantwoordelijk. Het is alsof hier het Vlaams Blok in de regering zou zitten en de VMO overal opposanten zou aanvallen. Dan is de regering toch ook verantwoordelijk, niet? Zeker als dat allemaal ongestraft gebeurt.

Met People’s Rights Watch gaan we door met onze petitie om de hongerstakers te steunen. Sluiting van de isolatiecellen, stopzetting van de folteringen, vrije toegang van gevangen tot dokters en advocaten zonder aanwezigheid van militairen, afschaffen van de militaire rechtbanken (DGM) en afschaffen van de antiterreurwet.

En wat met de verantwoordelijkheid van ons land?

Elly Van Reusel. Cafer ontvluchtte het fascisme in Turkije. Maar zijn moordenaars kwamen tot in Rotterdam om hem om te brengen. Toch krijgt de familie Deleri geen statuut van politiek vluchteling. Maar hoe kan je nu meer "politiek vluchteling" zijn? In Turkije worden nu de familieleden Deleri gearresteerd. In België wil de Dienst Vreemdelingenzaken moeder Aynur, zusje Melek (11 jaar) en broertje Emre (6 jaar) uitwijzen. Dat betekent hen uitleveren aan de Grijze Wolven. Is één moord niet genoeg?

Terwijl haar zoon nog maar pas vermoord is door Turkse fascisten...

Moeder van Cafer krijgt uitwijzingsbevel in België

Op het Kiel woont de familie van Cafer: moeder Aynur, zusje Melek (11 jaar) en broertje Emre (6 jaar). Alsof hun verdriet niet al groot genoeg is, kregen ze vrijdag van de Dienst Vreemdelingenzaken ook nog een uitwijzingsbevel. "Maar wij vertrekken niet, zolang de moord op Cafer niet is opgelost."

Erik Vanobberghen

Jullie kunnen Cafer nog niet begraven?

Aynur. Al wie Dereli heet, wordt nu opgepakt in Turkije. De oom van Cafer, die uit Konya het lijk kwam halen in Istanbul, is gearresteerd.

Zelfs de ambulancier die het lijk van de luchthaven naar het Academisch Ziekenhuis in Istanbul overbracht, is nadien opgepakt. Cafer wilde in Konya begraven worden, maar de Turkse overheid wil het lijk niet vrijgeven. Ze willen dat ik naar daar kom. Maar hoe kan ik gaan als alle familieleden worden gearresteerd? Hoe kan ik gaan als er Grijze Wolven in de politie zitten? Hoe kan ik gaan als ik nadien niet terug naar België mag? Het is verschrikkelijk dat we hem niet kunnen begraven.

En precies vandaag hebben jullie een uitwijzingsbevel gekregen?

Aynur. Ik was ooit met een Belg getrouwd, maar hij is weggegaan. Daarom is het huwelijk nadien nietig verklaard. En daarom krijgen wij nu een uitwijzingsbevel. Maar wij vertrekken niet. Eerst moeten de moordenaars worden gepakt. Desnoods gaan we ook in hongerstaking.

Solidariteit met de Turkse hongerstakers

In Turkije, dat lid wil worden van de Europese Unie, zitten momenteel 11.000 politieke gevangenen opgesloten. Meer dan 800 linkse activisten onder hen zijn sinds 20 oktober in hongerstaking. Ze protesteren tegen de invoering van nog meer isolatiecellen (van het type F) in Turkije. Daadoor wordt de kans op martelingen en verdwijningen immers alleen maar groter. De hongerstakers eisen de afschaffing van deze cellen en van de bestaande uitzonderingswetten. Ze willen een menswaardige behandeling. Ze worden gesteund door de mensenrechtenorganisatie Tayad, opgericht door de families van de gevangenen.

PETITIE

• Wij zijn solidair met de hongerstakers in de Turkse gevangenissen.

• We vragen de Turkse regering dat ze de isolatiecellen onmiddellijk sluit en de gevangenen menswaardig behandelt.

• We vragen de Belgische regering en het Europees Parlement om er bij de Turkse regering op aan te dringen dat ze de eisen van de hongerstakers in acht neemt.

Naam

Organisatie

Adres

Handtekening

Terugsturen naar People’s Rights Watch, p/a Emmanuel Leclercq, Louisalaan 112, 1050 Brussel. Tel.: 02/644 59 04, fax 02/644 59 03, email : prwatch@hotmail.com.

Foto - Tweehonderd mensen betoogden in Rotterdam tegen de moord op Cafer. (Foto Solidair)

Foto - Moerder Aynur tijdens de herdenkingsactie in Wilrijk: "Cafer wilde in Konya begraven worden, maar de Turkse overheid wil het lijk niet vrijgeven. Ze willen dat ik naar daar kom. Maar hoe kan ik gaan als alle familieleden worden gearresteerd?" (Foto Solidair)