arch/ive/ief (2000 - 2005)

Nice: de stranden, de salade, het carnaval en... een Europese Top van 7 tot 9 december. Op de agenda onder andere de ondertekening van het Charter van de Basisrechten, dat op 13 en 14 oktober werd aangenomen in Biarritz. Serge Cols, lid van Attac-Brussel, nam de tekst aandachtig door en waarschuwt er voor: de vakbondsrechten, het stakingsrecht worden in dit antisociaal charter niet duidelijk omschreven of gegarandeerd. Het recht op werk wordt "recht om te werken", zonder garantie op een minimumloon. En ook het recht op wonen worden niet langer gegarandeerd. Solidair had een gesprek met Serge Cols.

Korneel Larnout

Naam: Cols

Voornaam: Serge

Burgerlijke staat: huisvader

Beroep: immobiliënexpert

Loopbaan: actief in de sociale en politieke beweging sinds de jaren zestig; vandaag is hij volop in het getouw voor de strijd tegen de globalisering. Hij is lid van Attac- Brussel.

Interview met Serge Cols, militant van Attac-Brussel

Attac! Tegen het Europees handvest van de basisrechten

Wat omvat dat Europees handvest eigenlijk?

Serge Cols. Het handvest is een verklaring waarin de algemene principes staan uitgelegd die de rechten van de bevolking zouden moeten uitdrukken. Het handvest vervangt het charter van de sociale rechten, dat in de tijd van de Europese Gemeenschap gangbaar was.

Waarom is er een nieuw handvest gekomen?

Serge Cols. Het eerste werd in vraag gesteld door een aantal democratische organisaties. Die vonden dat de rechten van de burger beter moesten worden verzekerd en uitgebreid moesten worden. Daarop heeft de Europese top in Tampere (Finland) een nieuw orgaan uit de grond gestampt, de conventie, om een nieuw handvest op te stellen. De 63 leden van deze conventie werkten zeven maanden aan wat zij vandaag het handvest van de basisrechten noemen.

Is dat goed nieuws voor de organisaties?

Serge Cols. Nee. Dit handvest moet verworpen worden. Ten eerste werd het opgesteld door een conventie die niet verkozen is. Bovendien is ze niet te verstaan voor de gewone sterveling. De conventie heeft zijn best gedaan een tekst samen te stellen waar je de gevaren niet meteen van zien, in een bedrieglijke taal.

Een voorbeeld. In het eerste handvest stond onder het artikel "sociale rechten" een referentie naar het "recht op werk". In het nieuwe handvest staat die referentie ook maar als je goed leest, merk een verschil. Nu heet het "recht om te werken" en staat het onder het artikel "vrijheden".

Er is voor de vertaling een discussie geweest over de term "recht om te gaan werken". Het verschil leek simpel maar is dat helemaal niet. In "recht op werk" zit recht op verloning vervat. In de nieuwe formule valt de verloning weg. En dus ook het recht op een werkloosheidsuitkering. Dit is geen toeval want de Europese overheden zijn van plan die uitkering af te schaffen.

Een ander voorbeeld van die bedrieglijke taal. Ergens in de tekst is sprake van het "recht op collectieve actie". Een paar leden van de commissie wilden weten of het stakingsrecht daarin vervat lag. Dat was niet het geval. Pas na deze vraag zag de conventie zich verplicht het "recht op collectieve actie, met in begrip van staking" in te voegen.

Je moet blijkbaar de debatten goed gevolgd hebben om de tekst te begrijpen?

Serge Cols. Dat is zo, ja. De tekst is echt in dubbelzinnige taal opgesteld. Zelfs de journalisten die zo’n teksten gewon zijn, begrepen niet alles als ze niet alle discussies hadden gevolgd.

Je moet ook het klimaat onderzoeken waarin al dat werk werd voorbereid. Dan stel je vast dat bepaalde rechten in het handvest eigenlijk een streefdoel vormen. Dus zijn ze niet als dusdanig erkend. Zo erkent de conventie het recht op wonen. Ze erkent dat recht maar verzekert het niet. Daar ligt het verschil.

Dat soort taalgebruik is volgens mij bedoeld om de mensen te bedriegen en dat moet aangeklaagd worden, evengoed als de inhoud zelf.

En tegen wie moeten we onze woede dan richten?

Serge Cols. Nu is het vaak de commissie die het doelwit vormt maar zij is niet de enige. Er is ook de ministerraad en het Europees parlement. Zij zijn medeplichtig aan deze reactionaire revolutie, een revolutie die de democratische sociale staat omvormt tot een liberale dictatuur. Er was een staat die een deel van de economie beheerde en plannen maakte die gedeeltelijk van de noden vertrokken. Nu probeert deze revolutie te privatiseren wat er opgebouwd was met het geld van de bevolking. Het is waar dat bepaalde openbare diensten werden opgericht om tegemoet te komen aan de noden van het kapitalisme. De spoorwegen bijvoorbeeld zijn aangelegd om de arbeiders thuis op te halen en naar de bedrijven te vervoeren. Maar nu is de ruimte niet meer georganiseerd zoals vijftig jaar geleden. De mensen wonen meer in de grote steden. Veel liberalen zien het nut van de spoorwegen niet in.

Als het handvest op 8 december ondertekend wordt, wat zijn dan de gevolgen voor de bevolking?

Serge Cols. De gevolgen zullen niet voor iedereen hetzelfde zijn. Bedienden, arbeiders, gepensioneerde, werklozen: elke groep zal te maken krijgen met een specifieke situatie. De werklozen bijvoorbeeld riskeren dat hun uitkering verdwijnt. In juni organiseerde de patroonsorganisatie Unice¹ in Brussel een top waar elf Europese commissarissen aan deelnamen. Die top verklaarde dat tewerkstelling een prioriteit is en dat alles wat het zoeken naar werk in de weg staat, moet verdwijnen. Maar je moet alle lijntjes lezen. Voor hen vormen werkloosheidsuitkeringen een belemmering om werk te zoeken. Volgens hen zal een werklozen zonder uitkering wel verplicht zijn werk aan te nemen, aan om het even welk loon.

En dat is natuurlijk geen oplossing?

Serge Cols. Zeker niet. Unice gaat ervan uit dat werklozen zonder werk zitten omdat ze dat zo willen. Schandalig toch! Niemand heeft ooit een staking gezien van arbeiders die eisen dat ze werkloos worden! De arbeiders staken om hun werk te verdedigen.

Er zijn twee manieren om de werkloosheid aan te pakken: een politiek van vast werk voeren of de regels wijzigen en de uitkeringen schrappen. Tot op vandaag is een werkloze iemand die het recht op werk wordt ontzegd. Maar de werkloosheid is zo onrustwekkend hoog dat men de impact van het cijfer wil beperken.

Als ik me goed herinner waren er in 1954 zo’n 60.000 werklozen. Dan is de werkloosheid toegenomen en kwam de recessie. Vanaf de jaren ’70 begonnen de economische problemen geleidelijk toe te nemen. En in heel die periode is de definitie van de werkloze gewijzigd. Een werkloze is niet langer iemand zonder werk. Hij moet volledig werkloos zijn, deeltijds werkloos telt niet meer. Dan is er gesteld dat er een uitkering moet zijn. Wie geschorst is of jongeren in wachttijd zijn niet meer opgenomen bij de werklozen. En tot slot moet hij/zij werkzoekende zijn. Dit begrip werd toegevoegd na de beslissing om de werklozen van boven de vijftig niet meer als werkzoekenden te beschouwen. In totaal waren er zo’n dertig wijzigingen in de definitie van het statuut van de werkloze, wat ertoe leidde dat de statistieken gewijzigd vervalst werden, officieel was de werkloosheid gedaald.

Wat is het doel van zo’n politiek?

Serge Cols. De werkloosheidsuitkeringen schrappen, betekent de mensen dwingen om het even welk werk aan te nemen. De patroons mogen arbeiders afdanken en vervangen door anderen die ze minder betalen, wat natuurlijk niet méér banen schept. Integendeel. Vermits de lonen dalen en de koopkracht afneemt, zullen er nog meer banen verdwijnen. Maar het patronaat zal de indruk hebben dat ze goede zaken doen. In plaats van 200 frank per uur te betalen, zullen ze 150 frank betalen. En ze zullen blijven zoeken naar goedkopere arbeidskrachten. Daar komt geen eind aan. Het patronaat zal pas content zijn als de arbeiders betalen om te mogen werken!

Wat zeg je? Een arbeider die zijn patroon betaalt?

Serge Cols. Dat toont tot welke paradox het kapitalistisch systeem ons leidt. In het begin was er hier werkvolk genoeg. Dan voerden ze goedkopere werkkrachten in uit het buitenland. Maar ze konden ze niet al te weinig betalen want het leven hier heeft ook zijn prijs. De lonen kunnen niet lager liggen dan wat nodig is om de werkkracht te reproduceren. Dus gingen de patroons elders kijken. Ze begonnen de bedrijven te verhuizen naar landen waar het leven goedkoper is en waar ze dus lagere lonen kunnen betalen. Daar ligt de sleutel van de delocalisering. En dan begint het spelletje ginder opnieuw. Ze zijn altijd op zoek naar goedkoper werkvolk. Kinderen bijvoorbeeld. En vermits het om dezelfde firma’s gaat als die van hier, zullen ze niet aarzelen hier hetzelfde te doen de dag dat ze de kans schoon zien.

Terug naar het handvest. Wat is de goede strategie om het tegen te houden?

Serge Cols. De verenigingen eisten een beter handvest en de conventie heeft ervan geprofiteerd om een slechtere te maken. Hetzelfde maakten we mee met de vluchtelingen. De verenigingen eisten een gemakkelijker procedure en ze kregen de spoedprocedure aangesmeerd. Nu is het erger dan voorheen.

Hoofdzaak is de krachtsverhoudingen die men weet op te bouwen. Alleen als de krachtsverhoudingen gunstig zijn kan men iets wijzigen of iets nieuws uitwerken. De groepen en verenigingen die alles zetten op lobbywerk en besprekingen met officiële instanties, vergissen zich. Met lobbywerk kom je niet tot interessante toegevingen want je niet onderhandelt niet met een bondgenoot, hé. de belangen van de gesprekspartners zijn helemaal verschillend. Het gaat hier om klassenstrijd. Maar als men zich niet bewust is van het bestaan van de klassenstrijd, dan weet men niet wat men doet. Dus hangt alles af van de mobilisatie. Niet alleen in Nice maar ook in Brussel, in Amsterdam en elders.

Is dat handvest dan wel tegen te houden?

Serge Cols. Eigenlijk is het al gestemd. Op 8 december zal het bekrachtigd worden. Maar de toekomst ervan zal afhangen van de mobilisatie van de burger. Als die niet krachtig genoeg is, zijn er twee mogelijkheden. Ofwel wordt het handvest bij het verdrag gevoegd en dan is het dwingend. Ofwel, en dat is erger, zal het dienen als basis voor een Europese grondwet. In beide gevallen gaan de rechten waar twee eeuwen strijd aan vooraf zijn gegaan, voor de bijl.

Maar als de mobilisatie sterk genoeg is, dan kan ze het handvest in de frigo doen belanden. Dat resultaat zou echter nog niet voldoende zijn. Het gevaar blijft bestaan dat het dan in stukjes wordt doorgevoerd. We zullen ook dan waakzaam moeten blijven en de burgers blijven mobiliseren.

1 Unice verenigt Europese patroonsfederaties zoals het VBO.

Foto: Serge Cols (rechts) vertelt over zijn engagement aan Korneel Larnout (links) (Foto Solidair)

Mobilisatie in België

In het kader van het protest tegen de Europese Top in Nice organiseert Attac op 6 december om 14u30, een manifestatie op het Schumann-kruispunt en om 15u voor het Europees Parlement in de Leopoldswijk, beiden in Brussel.