Dancer in the dark of mysticisme

Miljoenen vrouwen, mannen en kinderen offeren zich dagelijks op voor hun
kinderen , hun ouders en voor andere mensen in de strijd om te overleven en
voor een betere wereld. Zelf diegenen die de dood kiezen, zoals sommige
revolutionaire Turkse hongerstakers, doen dat in de hoop dat de overheid zal
zwichten, doen dat om de publieke opinie wakker te schudden en doen dat
omdat ze weten dat hun kameraden de fakkel na hun dood zullen overnemen.
In de film « Dancer in the dark » moet Selma (Björk) sterven opdat hij zoon
zou kunnen zien.
Maar wie het verhaal goed heeft gevolgd weet dat Björk de kans kreeg om én
te leven én haar zoon te laten opereren. Maar ze « volgt haar hart » en
kiest voor de dood. Zo krijgt wordt haar executie een sacraal offer. Haar
kameraden van het bedrijf hadden er nochtans voor gezorgd dat het proces
ging worden herzien (met een zeer grote kans op succes), ze vragen haar (bij
monde van Catherine Deneuve om het spaargeld te gebruiken voor een goede
advokaat en ze verzekerden haar dat ze geld gaan ver inzamelen om de
operatie van haar zoon te betalen. Björk weigert echter ook haar verstand
te gebruiken en de hulp aan te nemen. Bijgevolg gaat ze een vreselijke dood
tegemoet. Von Trier verdedigde het idee van het sacrale offer reeds in zijn
film « Breaking the Waves ». In die film laat een jonge vrouw zich
verkrachten en vermoorden om door een mirakel haar man te genezen. En zo
geschiede... op het moment dat de vrouw sterft herrijst haar man uit zijn
bed in het hospitaal. Er is geen enkele rationele, praktische of
wetenschappelijke band tussen de moord en de genezing. Het Offer bracht
genezing. « Het Offer brengt Heil ».
De films van de Deen Von Trier doen mij denken de film van Irgman Bergman
uit de jaren 50 en 60 waarin een bijna gelijkaardige obscure, fatalistische
en pessimistische moraal wordt verdedigd (« Het zevende zegel », « Wilde
Aarbeiën » enz...). In zijn sporen volgde later ondermeer de Rus Tarkosky
met ondermeer « Het Offer ».
Ik ben er zeker van dat indien pater Burnevik nog zou leven hij bij alle
colleges in Vlaanderen zou aankloppen om de film « Dancer in de Dark » te
vertonen en te bespreken. De oudere generatie die in de jaren 50, 60 en 70
naar een katholieke school ging, kent nog wel de Jezuiet Jos Burvenik en
zijn Filmforum. Wanneer hij een film van Bergman kon tonen ging de man
kompleet uit de bol. Hij prees « de methafiesische kracht » van de atheist
Bergman.
Het idee van het sacrale offer (samen met het idee van de onderwerping en de
aanvaarding van het lijden) zit diep ingeworteld in de mensheid. In de
primitieve maatschappij omdat de mensen dachten zo de natuur te kunnen
beroeren. In de latere klassenmaatschappijen gebruikten alle heersende
klassen het (bij)geloof, de en de religie om de mensen te beletten hun lot
zélf in handen te nemen. Het idee van Het Offer is ook de kern van de
Christelijke leer en haar heilsboodschap. God de Vader laat, zijn mens
geworden Zoon, Jezus kruisigen om Zich opnieuw te verzoenen met de mensheid
en de poorten van de Hemel te heropenen nadat Hij deze na de zondeval (de
beet in de appel van Eva en Adam) heeft gesloten». Een absurde geschiedenis
want er is geen enkele band tussen het sterven aan het kruis en het openen
van de poorten van de Hemel. Jezus had makkelijk kunnen vluchten op de
Olijfberg – Petrus baande een weg doorheen de Romeinse soldaten om zijn
Meester te laten helpen ontsnappen. En Jezus had nog jaren in de
klandestiniteit de armen kunnen toespreken en spijzigen.
« Lam Gods dat wegneemt de zonde der wereld, ontferm u over ons ...».
Vandaag kan men, om de mensen te bedriegen en te onderwerpen, het mysticisme
niet meer zo gemakkelijk via de Kerk verdedigen maar allelei New Age ideeën,
secten en ritten nemen die taak enhousiast over. Ze gebruiken als
aktieterrein en dekor bij voorkeur de armen en de gewone werkers. Ze laten
ook niet na « de wreedheid, de verblindheid en het materialisme van de
rijken en de machtigen aan te klagen ». Ze gebruiken hierbij de meest
moderne technieken en stijlen. Laat u zeker niet bedriegen door de vorm en
door het dekorum (ook niet in de film van Von Trier).

arch/ive/ief (2000 - 2005)