Vrouwenemancipatie

1. Hoe kunnen we één vrouwenbeweging zijn? 

Vanuit onze intense bekommernis om de belangen van vrouwen,  moeders en in het verlengde daarvan kinderen,  komt het erop aan dat we focussen op de concrete problemen die in onze cultuur voorkomen en de aanpak ervan. Wij zijn vrouwen, onze problematiek is eigen aan dat vrouw zijn en wordt niet bepaald door huidskleur, etniciteit en cultuur. We verhouden ons tot andere culturen vol belangstelling en in wederkerigheid.  We stellen ons de vraag: "Wat kunnen we van hen opsteken, hoe kunnen zij voor ons een verrijking zijn, hoe kunnen we voor hen een steun zijn."  We zitten immers samen in hetzelfde schuitje. 

We willen ons dan ook niet laten gebruiken door politici die ons en onze problematiek wensen te misbruiken om tegenstanders die hun angst inboezemen te demoniseren. Zo denk ik onder meer aan Ayaan Hirsi Ali. Familiale vetes horen niet te worden uitgevochten op het politieke forum. Persoonlijke frustraties gebruiken om bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten, dient de belangen van de vrouwen niet. We willen geen wapen zijn in een strijd die de onze niet is.  In de polarisatielogica gaat men ervan uit dat voor de westerse vrouw inzake emancipatie alles reeds zou zijn gerealiseerd in onze samenleving, wat duidelijk een miskenning is van de problemen van de autochtone vrouw. 

2. Wat is vrouwenemancipatie? 

Het is niet de bedoeling een historisch overzicht te geven van de evolutie tot op heden. Daarvoor kan men het internet raadplegen. 

Definiëring: Als wij ons als vrouwen willen emanciperen, dan betekent dat in de eerste plaats dat we gelijke kansen en gelijke waardering voor vrouwen willen verwerven. Dit kan maar worden gerealiseerd als we de verschillen tussen mannen en vrouwen erkennen en de gelijkwaardigheid van man en vrouw verdedigen met in acht name van die verschillen. Dat is alvast mijn belangrijkste streefdoel. 

Ik stel vast dat wij in het verleden in onze 'westerse' context teveel de klemtoon hebben gelegd op gelijkheid.  Vrij moeizaam zie ik het begrip gelijkwaardigheid ontwikkelen.  Het wordt nog teveel geïnterpreteerd als hetzelfde zijn. Dat gelijk zijn aan de man heeft ons heel wat nieuwe, vervelende problemen opgeleverd. We zullen immers nooit mannen worden.  

De islamitische vrouwenbewegingen in Marokko spelen een voortrekkersrol in de verdediging van de gelijkwaardigheid in haar werkelijke betekenis omdat zij de complementariteit van mannen en vrouwen benadrukken. Mannen en vrouwen zullen altijd verschillend blijven, maar we vullen elkaar wel aan. Dat is een fundamenteel uitgangspunt in de stap naar gelijkwaardigheid, onafhankelijkheid en vrijheid.   

Het streven naar erkenning van de gelijkwaardigheid en een toename van de vrije keuzemogelijkheid, het zelfbeschikkingsrecht en de onafhankelijkheid van de vrouw is zeer belangrijk omdat daardoor iedere polarisatie tussen vrouwen onderling zinloos wordt. 

De mannenmaatschappij heeft immers carrièreminnende vrouwen en huisvrouwen tegen elkaar uitgespeeld, teneinde de emancipatiebeweging af te remmen. 

Vrije keuze betekent wel degelijk dat de keuze voor het moederschap en het opvoeden van de kinderen evenveel waardering mag krijgen als de keuze voor een carrière. Iedere optie heeft voor- en nadelen en het is aan de vrouw om zelfstandig te beslissen welke weg ze wenst uit te gaan. 

De taak van vadertje staat bestaat erin een vangnet aan te bieden als het fout loopt. We hebben op dat vlak al vrij goede wetgeving, maar dat wil niet zeggen dat er geen verbetering meer mogelijk is. Zoals dat voor onze allochtone medeburgers het geval is, schort er bovendien wat aan de concrete toepassing van de wet.  

Enkele punten waaraan gewerkt mag worden. 

1. vrouwen krijgen nog steeds vaker met armoede af te rekenen dan mannen; 

2. worden te vaak met fysisch en psychisch geweld geconfronteerd; 

3. krijgen in het algemeen te weinig waardering; 

4. krijgen nog steeds een lagere verloning voor hetzelfde werk. 

Sandra Galbusera (VOC) stelt onder meer dat nog steeds twee maten en twee gewichten gehanteerd worden. Zo spreekt men strengere straffen uit voor het weigeren van bezoekrecht, als voor het weigeren van alimentatie.

Gescheiden moeders moeten vaststellen dat tegen het betalen  en afdwingen van het betalen van alimentatie, veel weerstand blijkt te bestaan. In principe zijn alle wettelijke middelen voorhanden, maar in de praktijk kan het lang duren eer de kinderen hun geld zien. Het alimentatiefonds zal de zwaarste noden lenigen als het in werking treedt.   

Na echtscheidingen valt de financiële zowel als de educatieve verantwoordelijkheid meestal ten laste van de moeder.  Vaak haakt de man af als vader en beperkt zich tot de gerechtelijk afgedwongen aalmoes.  Dat is één van de redenen waarom vrouwen gemakkelijker in de armoede belanden.   

De vleeskeuringen die men 'Miss-verkiezingen' noemt, getuigen niet van respect voor de vrouw en de mooie meisjes die uitdagend op auto’s moeten liggen om deze aan de man te brengen, reduceren de vrouw tot een object, een marketinginstrument.  

Het dwingende effect van het schoonheidsideaal op vrouwen geeft aanleiding tot ernstige problemen als anorexia, het vervangen van gezonde borsten door siliconenborsten, liposuctie en andere nutteloze, maar risicovolle chirurgische ingrepen.   

Dit lijstje is zeker niet volledig.  Er is dus nog werk aan de winkel.   

Groeiproces:   

Het spanningsveld tussen mannen en vrouwen zal altijd blijven bestaan. De emancipatie zal nooit af zijn, zoals zelfverwerkelijking een proces is dat nooit af is. Het is een dynamisch gebeuren, een groeiproces, een aspect van beschaving, van zich realiseren als mens. Dat komt niet vanzelf, dat vraagt inspanning en een bewuste keuze. Niet iedereen zal daarvoor kiezen en het zal weerstand opwekken. Het komt er dan ook op aan permanent te evalueren en te bewaken, niet alleen om ons te verbeteren, maar ook om te vermijden dat onze verworvenheden opnieuw op de helling zouden worden gezet.   

Perceptie:   

Uit rondvraag is gebleken dat jonge vrouwen het probleem niet als het hunne ervaren.  Het zijn vooral rijpere vrouwen die er al mee werden geconfronteerd.   

Ik herinner me dat ik als 20-jarige vond: "Mannen hebben het veel gemakkelijker om iets te bereiken in het leven dan wij. Wij moeten al dat huishoudelijke werk doen. Als iemand dat voor ons zou opknappen, dan zouden wij ook wel carrière kunnen maken." 

Dat was natuurlijk simplistisch bekeken, want ik hield geen rekening met het glazen plafond, maar er is iets van aan. De combinatie van carrière, moederschap en huishoudelijke taken weegt zodanig zwaar dat de kwaliteit van de drie domeinen eronder lijdt en dat er een toenemende tendens wordt waargenomen het moederschap in te perken, wat resulteert in een alarmerend dalende nataliteit.   

Valkuilen van de emancipatie:   

Tijdens de eerste emancipatiegolf werd te weinig de nadruk gelegd op de gelijkwaardigheid en de erkenning van de eigenheid van de vrouw en haar complementariteit aan de man. Dat heeft geresulteerd in een reeks nieuwe onvrijheden.  De bevrijding uit de netelige periode van het niet mogen, was geen bevrijding. Het niet mogen werd vervangen door moeten. De vrouw moet carrière maken, moet kinderen hebben, moet daarbij nog seksueel attractief  en eeuwig jong zijn, moet iets voor zichzelf doen en moet vooral bovenmenselijk veel energie hebben om dat alles waar te maken.   

Machtsongelijkheid en druk.   

Op relationeel vlak komen jonge meisjes vaak onder druk te staan van de subcultuur waartoe ze behoren. Jongens kunnen geen 'nee' meer  aanvaarden als ze seks willen.  Ook rijpere mannen vinden het een evidentie dat er op staande voet in de koffer gedoken wordt, zonder veel kennismaking vooraf.   

In haar boek 'Liever Vrijen' noteerde Maureen Luyens, psychologe gespecialiseerd in relatietherapie een aantal uitspraken van mensen. 

Vrouw: "Ik wilde helemaal niet naar die parenclub gaan. Mijn vriend dwong me. Als ik weigerde, kreeg ik slaag. 

Vrouw: "Ik gaf vaak toe aan zijn seksuele verlangens, niet omdat ik graag wilde of opgewonden was, maar omdat ik niet mocht weigeren." 

Meisje: "Ik durf mijn vriendje niet te zeggen dat ik niet wil vrijen, want dan vindt hij me abnormaal. Hij vindt dat iedereen dat doet."   

Er zijn nogal wat mannen die menen dat een vrouw een emotionele boksbal is.  Overleggen bij het nemen van belangrijke beslissingen is niet voor iedere man evident.   

Hoe de vrouw omgaat met macht, kan niemand in haar plaats bepalen. Of vrouwen opkomen voor de eigen wensen en afstappen van een opofferingsmentaliteit of niet, is hun eigen beslissing.   

Emancipatie is geen zaak van vrouwen alleen, is trouwens ook geen zaak van onze allochtone medeburgers alleen. 

Emancipatie is een win-winaangelegenheid.  De partij die de macht heeft, heeft eveneens te winnen, als ze voor de gelijkwaardigheid kiest. In het emancipatieproces wordt er van de machthebbende partij verwacht dat zij daarin investeert.  

De toegevoegde waarde van betere omgangsvormen bestaat erin dat 

a)       je gelukkigere mensen krijgt; 

b)       gelukkigere mensen meer energie hebben; 

c)       mensen met meer energie sterker en productiever zijn; 

d)       je een gezondere en meer welvarende maatschappij krijgt. 

Besluit: 

Ongeacht de cultuur waarin we leven, evolueren we van hiërarchische relaties naar relaties op basis van gelijkwaardigheid.  In De Standaard zei Yamila Idrissi. “De uitdaging is om manieren van spreken te vinden die het mogelijk maken om tegelijk kritisch en solidair te zijn met de allochtone gemeenschap die ook de mijne is.” 

Het is goed dat ieder vanuit de eigen cultuur en op het eigen tempo in de eigen taal – ik denk onder meer aan de diverse soorten Nederlands – zijn pleidooi voor zelfrealisatie voert en zijn standpunten verkoopt.  Het streven naar interculturele bestuiving en verrijking kan een goede voedingsbodem zijn op voorwaarde dat men de gelijkwaardigheid van mensen respecteert.