Vorige maand stelde ik op de Belgische
Indymedia website
me de vraag waarom niemand zich bekommerd over de ongelijke man-vrouw
aanwezigheid op deze website (en in linkse bewegingen in het algemeen).
Dit doet de kwaliteit en evenwicht van standpunten in de berichtgeving geweld
aan. Vaak struikelt men over de vermeende oververtegenwoordiging van deze
of gene politieke strekking op de Indymedia website. Zelden hoort men kritiek
op het bedroevend laag participatiegehalte van vrouwen en allochtonen en
op de oververtegenwoordiging van hoogopgeleide blanke mannen.
Rond hetzelfde moment schreef
Blue Pee op de Duitse Indymedia
- website een artikel over deze problematiek. De schrijfster had een vragenlijst
rondgestuurd naar 60 internetcollectieven, waaruit ze een aantal punten
distilleerde.
Slechts 13 van de 60 groepen antwoordden op haar enquête. Je kan je natuurlijk
vragen stellen over de representativiteit van die steekproef. Beter is
een uitgebreide steekproef te doen bij de bevolking, waarin de verschillende
leeftijdsgroepen, geslacht en opleidingsniveau en/of beroep zouden vertegenwoordigd
zijn. Maar omdat zulke studies erg veel tijd en vaak ook geld in beslag
nemen, ben ik reeds tevreden met de studie van Blue Pee, die toch een zeker
tendens weergeeft. Ik geef eerst een overzichtje van haar bevindingen
en vul die nadien aan met de mijne. In alle 13 groepen worden de meer
technische taken opgenomen door mannen. De verklaringen die de verschillende
groepen daaraan geven, kunnen we in 3 groepen delen.
1. De maatschappelijke situatie is daarvoor een groot deel verantwoordelijk.
Mannen komen vaak met voorkennis in die groepen, terwijl vrouwen over het
algemeen minder overweg kunnen met de computer.
2. Anderen zien het probleem eerder in de wijze waarop kennisoverdracht
wordt gedaan : mannelijke ITers spreken specifieke taal en slagen er vaak
niet in hun kennis verstaanbaar over te brengen. Vrouwen leren op een andere
manier aan, waardoor veel kennis verloren gaat.
3. Enkelen geloven dat de meeste vrouwen gewoon andere interessepunten
hebben dan mannen. De meeste vrouwen zien technische zaken als te ingewikkeld.
Ze zien de noodzaak er niet van in om meer kennis op te doen,als meestal
mannen die taken op zich nemen.
Verklaring 1 is voor mij geen verklaring, maar eerder een vaststelling.
Verklaring 2 en 3 zou je als volgt kunnen samenvatten : er bestaat een
tendens dat mannen, die over technische kennis beschikken, onvoldoende duidelijk
de materie uitleggen en dat vrouwen anderzijds te weinig interesse opbrengen
voor deze materie. Deze rondvraag werd gedaan binnen activistengroepen
die onvermijdelijk met computers in aanraking komen. Die groepen zijn niet
representatief voor de hele bevolking. Mijn interesse gaat eerder uit naar
de vraag waarom vrouwen in het algemeen weinig bijdragen op websites als
Indymedia.
Vrouwen gebruiken de PC als een functioneel apparaat. Het stelt hen in
staat om te communiceren met anderen en allerlei bewerkingen te vergemakkelijken
op professioneel vlak. Mannen daarentegen zijn vaak ook geïnteresseerd
hoe die machine nu eigenlijk functioneert. Wat doet het, hoe werkt het en
hoe kan ik de capaciteit opdrijven? Hoewel er reeds heel wat uitzonderingen
zijn, zijn vrouwen op vlak van informatica en andere technische kennis nog
steeds achterop.
Dat kan je in de eerste plaats verklaren door het bestaande rollenpatroon
dat nog steeds erg aanwezig is in onze maatschappij en een sterke invloed
heeft op de factor “Tijd”. Vrouwen hebben naast hun professionele leven nog
vaak heel wat huishoudelijke taken te doen. Bovendien wordt er van vrouwen
verwacht dat ze bepaalde sociale verantwoordelijkheden meer opnemen (allerhande
familiebezoeken, inspringen als babysit, ..) Nooit werden zulke zaken aan
mijn broer of aan mijn lief gevraagd, omdat men toch niet verwacht dat ze
het zullen doen. Vrouwen nemen op dat vlak hun verantwoordelijkheid op –
of durven simpelweg minder neen zeggen. In die zin is tijdsdiefstal een woord
dat verwijst naar mannen die nog te weinig bijdragen in het huishouden en
dus hun vrouw minder tijd geven om zichzelf te ontplooien op allerlei gebieden.
We kunnen dan wel van een ideale maatschappij dromen, waarin niemand nog
moet koken of poetsen. Maar dat is nog niet voor morgen. Dus tijd is een
belangrijke factor die er toe bijdraagt dat vrouwen zich minder verdiepen
in de binnenkant van hun computer, auto of stereo installatie. De Vlaamse
vrouw werkt over het algemeen dan nog steeds iets minder dan de Vlaamse man
in. De bijkomende huishoudelijke taken die de vrouw opneemt, zorgt voor een
ongelijke tijdssituatie.
In Rusland bijvoorbeeld, heeft men iets minder te kampen met het probleem
van te weinig technisch geschoolde vrouwen, vertelde Tanja uit Sint Petersburg
me. In Indymedia Rusland bijvoorbeeld is de enige ITer een vrouw. Ik vroeg
haar of die hogere technische kennis bij vrouwen iets te maken had met het
educatiebeleid van de voormalige communistische regering. Ze beaamde dat
dit zeker invloed heeft gehad. Vrouwen werden aangemoedigd om dezelfde jobs
te doen als mannen. Niettemin zijn het meestal de mannen die de belangrijke
beslissingen nemen en heeft de vrouw, naast haar verworven technische kennis,
nog steeds de was en de plas te doen.
Een Canadees antwoord op de Duitse enquête zegt dat de vrouwen, die dan
al over technische kennis beschikken, zelden bezig met projecten als Indymedia.
Ze hebben meestal een echte IT job die ze combineren met huishoudelijke taken,
waardoor er nog weinig tijd overblijft voor media-activisme.
Een studie van Roeland
Tegenbos
over het verschillend surfgedrag tussen man en vrouw in Vlaanderen bevestigt
mijn gevoel. Onderzoek naar de tijdsbesteding van mannen en vrouwen, toont
aan dat mannen beduidend meer vrije tijd overhouden dan vrouwen, en dus b.v.
meer gelegenheid hebben om zich te bekwamen in het gebruik van het internet.
Extra maatregelen of campagnes om de drempel voor vrouwen verder te verlagen,
zijn dus geen overbodige luxe.
Ik stelde de vraag per mail aan een aantal vrouwen die ik goed ken, wat
ze graag doen in hun vrije tijd. Omdat ik maar geen antwoord kreeg, moest
ik zelf nog eens terugbellen : lezen, uitgaan, winkelen, sporten, kunst
en vrienden zien, zijn zowat de favorieten. Surfen op het internet wordt
vaak alleen gedaan om informatie op te zoeken en om mailtjes te versturen
naar kennissen. Internetgebruik bij vrouwen lijkt dan wel te stijgen in
de VS en in Europa. Niettemin is het slechts een minderheid die zich met
politieke websites bezighouden. De combinatie politiek en computers lijkt
wel een ideale cocktail om vrouwen niet aan bod te laten komen.
Het probleem van weinig politieke betrokkenheid en technische kennis bij vrouwen ligt fundamenteel in de economische en sociale realiteit. Vrouwen in het westen werken, maar hebben over het algemeen minder betaalde jobs. Volgens een Europese studie zouden de vrouwen in de EU, voor dezelfde job die haar mannelijke collega uitoefent, gemiddeld 20% minder verdienen. Vrouwen nemen daarnaast over het algemeen nog steeds de meerderheid van de huishoudelijke taken op zich en trekken zich sociaalfamiliale verplichtingen harder aan. Daarnaast komt er dan nog eens een misplaats schuldgevoel op de kop steken als ze zich niet met iets “nuttigs” bezighouden. Van mannen is het nog steeds meer sociaal aanvaard dat ze “spelen”, momenten in de geschiedenis waar vaak grote ontdekkingen werden gedaan.
Hoe oplossen ?
Een pasklare oplossing is er niet. Zoals al vermeld schort er iets fundamenteel
aan de economische situatie. Vrouwen moeten gelijk vergoed worden voor dezelfde
job en moeten evenveel tijd krijgen na de werkuren om zich met niet-huishoudelijke
taken bezig te kunnen houden. Deze problematiek spiegelt zich ook af in
de politiek en in het bedrijfsleven..
Toch zetten sommige vrouwen ook zelf de stap om de kloof te dichten.
Projecten als Genderchangers Academy en Eclectic Tech Carnival (ETC) hebben
die bedoeling. Genderchangers
Academy
,een Nederlands-Zweeds initiatief organiseert basis hardware cursussen
voor vrouwen en door vrouwen. Er worden klasjes gegeven over hoe een computer
er vanbinnen uitziet en waartoe al die onderdelen dienen. Computers worden
uit mekaar gehaald en vrouwen overwinnen hierdoor het mysterie van de computer
en krijgen meer zin voor initiatief.
ETC
, deels opgezet door de genderchangers ploeg, wil deze lente een kamp
organiseren waar vooral vrouwen de kans krijgen allerlei programmeer cursussen
te volgen Dit kan gaan van een basiscursus HTML (opmaaktaal) tot javascript
(programmeertaal). Ook de Belgische overheid doet op dit ogenblik een
campagne
om vrouwen aan te moedigen zich beter op te leiden op IT vlak. Slechts
20% van de Belgische ITers zijn vrouwen en dat moet worden rechtgetrokken
worden.
Deze initiatieven terzijde, moeten internetprojecten als Indymedia zich
veel meer gaan inspannen om vrouwen te betrekken in verschillende aspecten
van de werking. Niet alleen vrouwen, maar ook allochtonen en werkende mensen
in het algemeen moeten meer aan bod kunnen komen in zowel de technische
werking als in de berichtgeving. Het doorbreken van de oververtegenwoordiging
van blanke, hoogopgeleide mannen, lijkt me dan ook de grootste uitdaging
voor Indymedia in de toekomst. Enkel op die manier kunnen we spreken van
een democratisch mediaproject dat de kwaliteit en het evenwicht in de berichtgeving
ten goede zal komen.