Ondertussen is het forum al enkele dagen gedaan, en ik zit nog voor een stuk op mijn honger. Ik voel alweer die vreemde mengeling van positieve herinneringen en wrange negatieve onderbuikgevoelens, dat ik ondertussen heb geklasseerd als eigen aan het Belgische antiglobalisme.

Ikzelf was er heel graag bij geweest, in Porto Alegre in februari. Jammer – geen geld. Maar het sociale forum kwam naar België! Schitterend, dacht ik: de idéale manier om voor eens en altijd eens komaf te maken met dat eeuwige halve werk van de beweging en een voorzichtig begin te stellen aan échte frontvorming. Eindelijk eens bouwen aan een open en laagdrempelig platform tussen ngo’s en radikale actiegroepen, communisten en anarchisten, zelfverklaarde wereldverbeteraars en mensen die niet meer weten dan dat de huidige gang van zaken hen niet bevalt. 

Dit werd al snel een koude douche. Was het in juni dat de ngo’s begonnen met de organisatie van het Sociaal Forum van België? Ik volgde het vanop een afstand. Ik moet toegeven dat ik aan het vloeken sloeg toen ik hoorde dat de organisatie ervan vanaf stap één bij de grote gevestigde waarden van de beweging lag, namelijk de vakbonden en de ngo’s! 

Ngo’s en vakbonden hebben een hele structuur opgebouwd doorheen de jaren. Om te overleven hebben ze hier en daar water bij de wijn moeten doen. Hun brede structuur is niet altijd wars van hiërarchische systemen (‘wie doet wat’ en ‘bij wie moet je een okee krijgen om iets te doen’), wat meteen de sterke dynamiek die kleinere, jongere actiegroepen bezitten, in de weg staat.

Eén kapitale fout (waarvan ik had gehoopt dat die na Porto Alegre tot het verleden zou hebben behoord), was dat er blijkbaar geen discussie was hoé het forum zou worden opgericht. Meteen waren het vakbonden en ngo’s die rond te tafel zaten. Heel veel mensen voelden zich rechtstreeks aangesproken om mee te werken, om zélf een stuk van het initiatief op zich te nemen en te helpen dragen, maar waar moesten ze met hun vragen naartoe? Veel van die vragen zijn trouwens hier op Indymedia terechtgekomen. De organisatie van het forum werd al snel iets wat binnen de uren georganiseerd werd door mensen die we niet kennen, zonder dat geïnteresseerden (mijzelf incluis) er steun aan hadden kunnen verlenen. In plaats van dat dit ‘forum van de basisbewegingen’ gedragen werd door mensen vanuit de basis, werd het spel gespeeld op niveaus waarvan mensen als ik amper beseffen dat ze bestaan.

Tot nét voor het forum was ik er amper bewust van dat er iets op komst was. Ikzelf ben wel degelijk via email verbonden met allerlei informatiekanalen, ik schrijf voor Indymedia en werk in het Uilekot, maar toch… het énige wat ik in mijn handen kreeg waaruit ik kon opmaken dat het Belgisch Sociaal Forum op komst was, was een flyer van twee bladen, twee weken voor deze zaterdag. Die waren in een grote pak gepasseerd op het werk, ‘om breed te verspreiden’. Twee weken voor het eigenlijke forum? Hoe doe je dat? 

Het resultaat was er dus naar: ik vertrok zonder mijn gewoonlijke bewuste vrienden richting BSF. De dag tevoren was ik nog even bij enkelen van hen geweest, gasten die maar al te actief zijn in radikale acties die ze zelf voorbereiden, acties waarvan vele ngo’s zouden dromen. Zij wisten niet eens dat het BSF was! Rage, Pink & Green, onafhankelijken,…  

Ik ben er heel trots op dat ik met enkele mensen die zoveel van hun weinige tijd steken in positief, constructief activisme, zo goed overeen kom, en ik geloof erin dat er geen enkele geslaagde ‘betere wereld’ mogelijk is zonder dat die doorspekt is met hun dromen, wensen, ideeën, energie. Maar ze waren er dus niet, simpelweg omdat het BSF niét van hen was, omdat ze nergens onder de weg hun steun hadden kunnen geven.

Laat staan natuurlijk dat mijn niet politiek actieve vrienden ook maar vanuit de verste verte wisten dat er iets op komst was als het BSF! Op het nieuws zag je het CD&V congres en niet het BSF, in De Morgen viel enkel één klein artikeltje te lezen, evenveel berichtgeving dan voor een of andere tuinbarbeque. Maar voor wie doen we dit nu eigenlijk, zo een forum? Voor vakbonden en ngo’s? Voor het antiglobalisme? Of voor iedereen met een hart en een geweten? 

DE DAG ZELF

Was de communicatie goed gevoerd en was de drempel niet te hoog? Mijn vrees werd bewaarheid op de dag zelf, toen ik op de VUB toekwam na een lange en frustrerende zoektocht naar bewegwijzering en verwelkoming. Ik heb mijn oren goed opengehouden, en ben onder andere op een workshop over media geweest, waar ik denk ik vijf Vlamingen gezien heb naast een veertigtal Walen. Overal waar je kwam, was het voornamelijk Frans dat te horen viel. Ik schat de verdeling Nederlands-Frans op 1/4e Nederlands en 3/4e Frans. Dit toont duidelijk aan dat veel meer mensen dan slechts mijn vrienden het forum niet hadden bereikt. Niet moedwillig, daar kan ik garant voor staan. 

Uiteindelijk bleek het allemaal wel mee te vallen. Ik had ernstig gevreesd dat het een klein clubje van steeds dezelfde mensen zou zijn, maar uiteindelijk vielen er heel wat meer hoofden te tellen dan ik had verwacht. Enkele bekende gezichten, maar dan vanuit veel verschillende hoeken. Bleek wel dat de mensen die ik kende, er vooral waren om zélf een workshop te leiden. 

Ik heb de fout gemaakt binnen te stappen in de workshop Media. Dat doe ik blijkbaar deels onbewust, maar na reeksen en reeksen debatten over media en globalisatie had ik moeten beseffen dat ik de kern van het verhaal wel al zou kennen. Toch bleek het interessant voor me, maar dan om een heel speciale reden: de uiteindelijke dialoog werd gevoerd door franstaligen, waaronder enkele journalisten van Le Soir, die er gewoon waren uit interesse!

De meest aangename verrassing van de dag vond ik de ‘plenaire zitting’ en de redevoering van Marc Maes van de 11.11.11 studiedienst over de GATS akkoorden (de liberalisering van de dienstensector, de natte droom van het neoliberalisme), waar ik later zeker nog rond zal schrijven. Met overzichtelijke slides en een overduidelijke uitleg wist hij deze moeilijke materie duidelijk uit te leggen. De rest van de namiddag draaide allemaal rond detailproblematieken van de GATS: water, cultuur, openbaar vervoer,… Eindelijk weet ik waar het allemaal rond draait, waarom het steeds meer lijkt alsof alles te koop is en waarom economie plots oppermachtig blijkt boven ecologie en sociaalbewustzijn. In het oog houden, GATS! Maar ik kom er nog op terug.

Het was allemaal in het Frans te doen deze dag, toch de workshops waar ik ben geraakt. In de kleine klasjes van de ochtendworkshops was dat wel even concentreren met mijn oververmoeide hersenbrij. Vooral omdat je je als Vlaming schikt aan het feit dat het meestal voor jou gemakkelijker is om Frans te begrijpen, dan voor Walen Nederlands – maar niét als de Waalse sprekers hier geen rekening mee houden, en honderduit ratelen alsof iédereen in het Frans is opgevoed. S’il vous plaît, chers collegues, parlez plus lentement! Anyway – het is dus gelukt, en in de namiddag was er simultane vertaling met koptelefoons (mijn warme complimenten aan deze ploeg tolken!), maar het heeft toch niet kunnen beletten dat ik doodmoe de laatste workshop over water voortijdig verliet. Dat de ABVV spreker het had over dingen die ik me niet eens meer kan herinneren omdat ze zo ver van mijn bed lagen (zélfs terwijl ik beroepsgewijs rond water werk!), heeft hierbij wel geholpen…

Ah, over de ABVV gesproken. In het debat ging een enquete rond dat mensen vroeg hoé ze hun water beheerd zouden willen zien. Op de vraag ‘wie moet dat controleren?’, zeiden 3% van de mensen in de zaal ‘de privé’. De ABVV spreker kon het écht niet laten deze mening af te doen als ‘vreselijk’. Had hij eventjes de vraag kunnen stellen waarom? Ik dacht toch dat dat is waarvoor een debat dient. Je had ook wel eens de motivaties kunnen polsen. Zo is het enkel tijdverspilling, de andere meningen wegcijferen. 

Een tip voor volgende keer: ik ben ooit eens naar een debat over racisme en educatie geweest waar er eerst héél duidelijk en warmbloedig door een panel over het onderwerp werd gesproken. Kort, zoals het hoort – want de zaal zit immers vol met mensen die er ook over nadenken hé? Daarna had een stagiaire een videofragment voorbereid met drie prangende vragen (met een vleugje advokaat van de duivel) die tegenstand niet schuwden. Die vragen werden aan het publiek gegeven. Die mensen stelden zich kort voor en gingen al snel met elkaar in debat. De sprekers smeten de bal door aan mensen in de zaal waarvan ze dachten dat die er ook wel een mening over hadden. Niet iedereen trekt zijn mond open in een volle zaal, schreeuwers verdoven vaak de stilleren. 

Nadien heb ik een dergelijk debat nooit meer gezien, maar ik verzeker je dat het werkt! En dat er resultaten uit komen! Breng de drempel van het BSF véél lager, zodat er mensen vanuit veel verschillende invalshoeken op kunnen afkomen (die moeten het a) wéten en b) het gevoel hebben dat ze er welkom zijn en c) recht kunnen hebben op hun eigen mening). Neem grotere klassen, richt die een beetje gezellig in en stel mensen op hun gemak, in respect. Sta ze toe te komen en te gaan wanneer ze willen. 

Maak dan tenslotte NOTULEN VOOR ELK DEBAT die je dan breed kan verspreiden aan alle andere geïnteresseerden. En leer uit de fouten, zodat het volgende keer nog beter kan, en dat mensen tot het besef komen dat niets hen in de weg staat om zélf te beginnen samenwerken over de grenzen heen.

Dan zijn we al een héél eind.

OPROEP AAN ORGANISATOREN EN GEÏNTERESSEERDEN

Ik ben er rotsvast van overtuigd dat er vandaag duizenden mensen uit de boot vallen in onze beweging omdat er geen rekening met hen wordt gehouden. Graag wil ik een officiële vraag lanceren aan de organisatoren van het BSF om dit voor de échte BSF op 10 mei in rekenschap te brengen. Ik verwacht en wil binnen de twee maanden een open vergadering zien voor iédereen, waarin niémand doet alsof het BSF van henzelf is. Immers, strijden voor een betere wereld is allesbehalve een monopolie van enkelingen. Dat zou slechts rampzalig blijken voor het geheel. Zorg dat je de teugels lost en ruimte aanbiedt aan iedereen die het wil, om ermee te doen wat ze willen. Wedden dat er dan volgende keer heel wat meer dynamiek in steekt? En dat er heel wat meer mensen naar huis zullen gaan met het gevoel: ah, hier wil ik bij zijn?

En neem deze kritiek niet te zwaar. Geef enkel het principe van ‘top naar basis’ op, als het gaat om ‘basisbeweging’.

Aan de anderen (ja, jij!): het forum is evengoed van jou, zorg dat je er bent, en dat je dingen verandert, als je je er niet goed bij voelt.

DE ROL VAN INDYMEDIA

Als afsluiter wil ik de bitterste pil slikken die ik gezien heb in verband met het Belgisch Sociaal Forum. Daarbij moet ik dan meteen in mijn eigen vlees snijden, want ik heb het over de rol die Indymedia speelde op het BSF, en welke ze had moeten spelen. Tussen de twee gaapte immers een kille diepte, naar mijn gevoel.

Ik begrijp maar al te goed dat de samenwerking met D14, vorig jaar in december, wellicht een pijnlijk verhaal was voor veel basisbewegingen die moesten samenwerken met de ngo’s. De tocht die we toen moesten slikken, wég van de eigenlijke Europese top en richting het verlaten Thurn & Taxis, was hard voor al wie vond dat onze plaats aan de prikkeldraad was, waar de regeringsleiders ons konden zien. Toch was het dàt precies wat de ngo’s onderhandelden.

Velen binnen Indymedia leken te vrezen dat het Sociaal Forum een dergelijk spelletje water in de wijn zou zijn. In juli of augustus meldde Indymedia dan heel schoorvoetend, na een stemming binnen de algemene vergadering, dat ze het charter van het BSF niet zouden ondertekenen, omdat het radikaliteit uit de weg zou gaan, en verregaande kritiek tegenover het bestaande systeem. Met name, dat het een strikt pleitstuk zou zijn voor een hervorming van het huidige systeem, en dus weinig ruimte liet voor een grotere kritiek tegenover het wereldsysteem.

Als dit het geval was, dan kan ik me perfect voorstellen dat dit voor vele drukbezette media-activisten aanvoelde als een brede ontkenning van hun eigen visie. Als dit de consensus is van de algemene vergadering (waar, lezer, wel degelijk een brede schare verschillende meningen heerst die sterk met elkaar durven clashen), dan vind ik dit OK. Indymedia is een medium, en dat mag (moet?) best voor neutraliteit kiezen. Geen verwijten hier, ook al ben ik, zelf Indymedia-schrijver, een andere mening aangedaan – ik vind dat je, als je vindt dat het niet radikaal genoeg is, het best zélf radikaler mag maken. Immers – het forum is ook van jullie. Anyway.

Wat me niét beviel, en wat ik nog steeds niet uit mijn hoofd kan zetten, is dat Indymedia niet aanwezig was naast Gie Goris van Wereldwijd - De Wereld Morgen (het laatste Vlaamse derdewereldmagazine) in het debat over media en globalisering. Gie vertelde me dat hij nog naar Indymedia had gebeld om samen met hem als spreker op te treden, maar dat het antwoord nee was. Wablieft? Uiteindelijk deed Gie dus zijn ding, vertelde over zijn magazine en zijn problemen met commercialisering,… en kwam Indymedia nérgens aan bod! Zover ik weet is het echter moeilijk om een debat over media en globalisering te voeren zonder de expertise van Indymedia. Minstens een verloren kans! Daar hadden we moeten zijn.

Maar wat is er aan de hand met onze berichtgeving? Hoeveel artikeltjes hebben we over deze toch wel zeer interessante dag? Genoeg om een aparte topic van te maken? Bijlange niet volledig (ik probeer een dezer iets over water en volg het Wereldwijd – De Wereld Morgen verhaal verder op), ik voelde alsof we vaandelvlucht pleegden! Er zat er dan nog één in dat niet meer kon doen dan het BSF faliekant in de grond boren. Jammer.

Is het nu de bedoeling dat we het enkel over acties hebben? Interviews van een actievoerder aan een ambassade? En geen achtergrondinfo en uitwisseling van informatie? Han, jij werkte in de eerste Porto Alegre samen met Dirk Barrez in een monsterproject genaamd ‘de antwoorden van het antiglobalisme’. Jullie interviewden hoevéél mensen in die Braziliaanse stad? Maar een Bélgisch Porto Alegre krijgt amper aandacht! Dit is in mijn ogen een schande.

Een charter ondertekenen is niét wat we moeten doen, wij zijn een nieuwsmedium. Wat we wél moeten doen, is zorgen dat we er zijn, en dat we de feiten hebben. Dat is onze opdracht. Het is niet omdat je zelf anders denkt dan de organisatoren van het forum, dat je dan hun energie moet doodzwijgen. 

Mensen: we hebben de PLICHT om in mei ons huiswerk over te doen, net als het BSF, en er een masse te zijn om ervoor te zorgen dat de lezers van deze website weten wat er gebeurde. Laat ons er beiden maar uit leren. Dan heeft deze nulde editie van het Belgisch Sociaal Forum sowieso een positief effect behaald.