Sluiting kerncentrales: 

Van cholera naar pest?

Na het PCB-schandaal en het nogmaals op de lange baan schuiven van het migrantenstemrecht, werd het hoog tijd dat de groenen nog eens konden scoren. Dit gebeurde dan met de goedkeuring van het wetsvoorstel van Staatssecretaris voor Energie Olivier Deleuze (Ecolo). Het voorstel voorziet in de sluiting van de zeven Belgische kerncentrales tussen 2015 en 2025. Commentatoren noemen dit een puur politieke beslissing, meer een soort intentieverklaring dus. Tussen de regels leest men dat het plan onuitvoerbaar zal blijken. 

Daarvoor voorziet het wetsvoorstel een clausule van "overmacht" - centrales mogen langer open blijven als de energiebevoorrading in het gedrang komt. De clausule mag niet toegepast worden als het tekort te wijten is aan de energieproducenten zelf. Of de groenen binnen 23 jaar nog in de regering zullen zitten om te waken over de correcte toepassing van deze clausule is twijfelachtig. 

In de tekst geen woord over de alternatieven. Vandaag put België slechts 0,13% van onze energie uit hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie. Kernenergie staat in voor 58%. Wetenschappers van de commissie-Ampère noemen het plan waanzin. De hernieuwbare energie zou in ons land maximaal voor 10% van de productie kunnen instaan. Dus zullen er meer gascentrales nodig zijn die CO2 uitstoten en dus bijdragen tot het broeikas-effect. 

Deleuze droomt luidop van een Noordzee vol windmolens, tot in de internationale wateren. Daarvoor zou Electrabel royale subsidies krijgen. Liberalisering is voor Deleuze het sleutelwoord, "laat de investeerders maar komen". De consument zal dan weer via een energiehef-fing gedwongen worden zuiniger met energie om te springen. En als we de normen van het Kyoto-protocol niet halen, een vermindering van CO2-uitstoot met 7,5%, dan kopen we schone lucht in Rusland, kostprijs € 247 miljoen (10 miljard frank). 

Tot daar de natte droom van Deleuze, een nachtmerrie voor de bevolking en het milieu. Ongetwijfeld is de huidige productie van kernenergie een energieverspillende, kortzichtige en ge-vaarlijke onderneming. Men weet nog altijd geen blijf met het radioactief afval dat nog minstens 100.000 jaar geïsoleerd bewaard moet worden. Transporten van radioactief afval lokken overal in Europa zwaar protest uit. De Duitse groenen wer-den groot op deze protestbeweging. Nu zet Joshka Fischer (Groene minister in Duitsland) vanuit de regering zelf de politie in tegen de actievoerders. Onze Duitse zusterorganisatie, de SAV, is nauw betrokken in deze acties. Onlangs lekte nog een rapport dat kerncentrales niet bestand zijn tegen de inslag van een vliegtuig. Bin Laden zal het graag gehoord hebben. 

Het sluiten van de kerncentrales is een logische beslissing. Maar de context waarin dit gebeurt, schept nieuwe problemen. De energieproductie, de dienstverlening, de prijzen en de veiligheid worden door de privatisering van de distributie nog minder democratisch. De liberalisering van de energiemarkt die vorige maand werd bevestigd op de top in Barcelona, zal leiden tot grote monopolies. Zij zullen de prijs bepalen naargelang hun winstverwach-tingen. Over een gegarandeerde dienstverlening aan gezinnen met een laag inkomen werd geen akkoord bereikt. In landen waar de liberalisering verder gevorderd is dan bij ons, zoals in Frankrijk, zijn de energieprijzen gestegen. 

Maar Verhofstadt wil met de liberalisering nog sneller gaan dan de andere lidstaten. Deleuze volgt hem daarin. De markt moet als een onzichtbare hand de leemtes opvullen. In Kazachstan weten ze wat dat betekent: Tractebel zette Almaty en omstreken gewoon zonder stroom wegens "niet rendabel genoeg". En in Californië gebeurde hetzelfde nadat de belangrijkste producent zich failliet liet verklaren. Privatiseringen en liberalisering maken energie duurder en bieden geen garantie qua dienstverlening. 

België zal waarschijnlijk energie moeten aankopen in de buurlanden. Luc Barbé, kabinetschef van Deleuze, verwees in een debat naar Nederland en Italië waar geen kerncentrales staan. Maar deze landen kopen energie van buitenlandse kerncentrales. De hypocrisie van zo’n beleid is dat het afvalprobleem gewoon geëxporteerd wordt. 

Ook het aankopen van emissierechten of schone lucht in Rusland getuigt van puur cynisme. Deze Amerikaanse uitvinding om de normen van het Kyoto-protocol te omzeilen, laat rijke landen toe om te teren op de onderontwikkeling en armoede van de armere landen. Puur eco-imperialisme! 

Het neoliberalisme van paarsgroen biedt geen oplossing voor het energieprobleem. Het kapitalisme botst hier op zijn limieten. Een socialistisch energiebeleid zou zowel de productie als de distributie van energie in eigendom en onder controle van de bevolking houden. Alleen dan is het mogelijk dienstverlening voor iedereen te garanderen. De winst kan dan integraal geïnvesteerd worden in de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen en massaproductie van energiebesparende technologie. 

Er is nu al veel mogelijk, maar het blijft voor de overgrote meerderheid van de bevolking onbetaalbaar. Het onderzoek naar kernfusie van deuterium-atomen is door de privatisering van het onderzoek in het slop geraakt. De VS en Japan weigeren nog onderzoeksresultaten uit te wisselen omwille van onderlinge concurrentie. Nochtans zou kernfusie echt propere energie opleveren voor gans de wereldbevolking gedurende minstens 20.000 jaar. Maar daarvoor zullen eerst de obstakels van de huidige kapitalistische productiewijze moeten opgeruimd worden. 

Kristof Bruyland