Morgen keurt de senaat een wetswijziging goed: een eerste stap richting liberalisering en privatisering van de nationale spoorwegen. Gevolg is dat de huidige samenstelling van de raad van bestuur gewijzigd wordt en dat de syndicale organisaties uit de raad van beheer verbannen worden en doorverwezen worden naar het strategisch comité, waartoe ook de liberale vakbond zal toetreden. De wetswijziging zal  een structerele verandering binnen de NMBS inhouden: de 22 bestaande eenheden worden gereduceerd tot 9. 

4 scenario’s

Tegen 15 maart 2003 wordt de goederensector conform de Europese richtlijnen geliberaliseerd. Die Europese richtlijnen dwingen de NMBS ook om een opsplitsing te maken tussen beheer van de infrastructuur en het vervoer. Maar hoe zal België de Europese richtlijnen vertalen naar haar wetgeving toe? Van Hove geeft 4 mogelijke scenario’s:
*Volledige opsplitsing van de spoorwegen in twee verschillende eenheden,  twee verschillende  bedrijven met twee verschillende statuten.
*Beheer van de infrastructuur overhevelen naar vervoer.
*Oprichten van een maatschappij buiten de NMBS die aan infrastructuurbeheer doet en die bepaalde delen van de infrastructuur terug overhevelt naar de NMBS.
*Een financiële holding met twee of meerdere maatschappijen binnen die holding.
Momenteel worden die scenario’s besproken door politieke overheid en de ‘grote mannen’ bij de NMBS, zonder te overleggen met de vertegenwoordigers van het personeel. Van Hove zegt daar het volgende over: “de keuze die men zal maken, zal een politieke keuze zijn maar zij zal wel de toekomst van het spoorwegpersoneel en haar 40.000 gezinnen bepalen. Wij gaan niet lijdzaam toezien als ze ons statuut willen afnemen” (luid applaus).

Terminaal ziek

Momenteel heeft de NMBS 3,81 miljard euro schulden. Morgen wordt in de senaat een investeringsbudget goedgekeurd van 16,85 milljard euro. De spoorwegen zullen hier één derde van moeten bijleggen (5 miljard), terwijl ze al met een hoge schuldenlast zitten. Van Hove vraagt zich af hoe de maatschappij in de toekomst de concurrentie zal moeten aangaan in de privésector. Van Hove: “met andere woorden: morgen stemt de senaat het failliet van de NMBS; morgen maakt men de NMBS terminaal ziek”. 

Tewerkstelling

Voor het jaar 2002 heeft de NMBS (zonder ABX) nood aan  43.145 personeelsleden. Om het explotatiebudget in evenwicht te houden besliste het directiecomité van de NMBS om slechts een personeelsbestand van 41.348 personeelsleden aan te houden. Enkel en alleen de natuurlijke afvloeiingen zullen gecompenseerd worden. Maar het is nog erger: er is een vervroegde indexverhoging  (op 1 maart i.p.v. op 1 juli) waardoor er een meeruitgave van 12,5 miljoen euro komt. Om dit op te vangen besliste de NMBS om de aanwervingen stop te zetten. Van Hove: “wij moeten zelf opdraaien voor de indexverhoging omwille van een personeelstekort en dit door overuren te doen”. Overuren? En dat terwijl de NMBS een enorme ‘sociale schuld’ ten opzichte van haar personeel heeft: er zijn nog 600.000 op te nemen vrije dagen. Van Hove is kwaad: “gaan wij in de toekomst die verder roofbouw op ons sociale leven blijven dulden? Neen, kameraden”. (wederom luid applaus)
Van Hove is lovend over de houding van het personeel: “het is enkel en alleen dankzij de opofferingen van het personeel dat er momenteel nog treinen rijden. En krijgen we daar felicitaties voor? Neen, misprijzen vanwege de regering en de directie krijgen we daarvoor in de plaats”.

ABX

Op 22 februari besliste de regering om ABX volledig onafhankelijk van de NMBS te laten opereren. ABX werd een internationale holding, met een raad van bestuur die aangewezen werd door de regering en bestaat uit ‘bazen’ van de concurrentie. Zij stomen ABX dan klaar om het nadien te verkopen. Bij ABX kwam er in een eerste fase privékapitaal binnen van 250 miljoen euro. Herstructurering en herverdeling zijn typische kenmerken van privatisering. De eenheid binnen een bedrijf valt helemaal weg.

Op geen enkel moment is er sociaal overleg tussen de politieke wereld en de vakbonden mogelijk. Van Hove noemt dit een vernedering voor het personeel en belooft hard te zullen terugslaan. Vraag is alleen hoe? Het is duidelijk dat de regering en de NMBS-top hun draaiboek al af hebben. Nu voeren ze op een sluwe wijze stap voor stap hun plannen uit. Een scenario dat we bij de privatisering van elk overheidsbedrijf  al te zien kregen. Het ‘bedrijf’ wordt verdeeld in kleinere bedrijfjes, de vakbonden kunnen moeilijker mobiliseren door het isoleren van de werknemers, de vakbonden verdwijnen uit de raad van bestuur en de stem van de werknemers telt niet meer mee. Op een spandoek vooraan in de zaal staat: NMBS, geen tweede SABENA.