De tegentop tegen Euro 2000

Tegelijk met de voetbaltop Euro 2000 vindt er in Brussel op 10 juni 2000 ook een andere top plaats: die van Unice - de vereniging van Europese patroonsverenigingen - en van de Europese Commissie. Een raadsel: wie pakt wie in? Wie bestuurt de wereld?

Thomas Gounet

Sinds de val van de Muur van Berlijn in 1989 wordt de wereld overspoeld met liberale ideeën: volledige vrijheid voor kapitaalbewegingen, vrijmaken van de markten, een complete overheersing van de markteconomie... De gevolgen voor de werkende mensen hier en in de Derde Wereld zijn dramatisch: de ene privatisering na de andere, flexibiliteit zonder grenzen, oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (WHO), die elk land bestraft dat zijn grenzen niet voldoende opent voor de de producten (binnenkort ook de kapitalen) van de multinationals, toenemende ellende voor de grote meerderheid…

Deze maatregelen worden meer en meer uitgewerkt in de kantoren van machtige patronale lobby’s zoals Unice (de Unie van Europese patroonsfederaties) en de Rondetafel van Europese Industriëlen. Het woord ‘lobby’ staat gewoonlijk voor elke groep (verbruikers, vakbonden, ngo’s...) die het beleid van de overheid in een voor hem voordelige zin tracht te beïnvloeden. Hier gaat het echter over lobby’s met duizendmaal meer invloed: ze kunnen echt een beleid dicteren omdat hun leden de economische macht in handen hebben, de macht die echt de doorslag geeft. Het zijn de leiders van de grootste multinationals. Ze beïnvloeden de wereld van de politiek op alle niveaus.

TABD: een op de twee voorstellen wordt wet

Een voorbeeld: de Transatlantic Business Dialogue (de ‘transatlantische economische dialoog’, TABD). Hij werd opgericht omdat de Amerikaanse regering en ook Europa een grote vrijemarktruimte wilden creëren met de twee continenten. Oorspronkelijk wilden ze een hele reeks discussieorganismen - over milieu, sociale ontwikkeling...- in het leven roepen, maar alleen dat over de economie zag uiteindelijk in 1995 het levenslicht.

De TABD verenigt op informele basis 100 à 150 patroons van beide zijden van de Atlantische Oceaan. Er zijn twee voorzitters, een Europese en een Amerikaanse, die elk jaar vervangen worden. De TABD heeft verschillende werkgroepen, onder meer over de e-commerce (elektronische handel), de kmo’s en de Wereldhandelsorganisatie WHO. Elk jaar nodigt hij de Amerikaanse en Europese ministers en de secretaris-generaal en andere verantwoordelijken van de WHO uit op een grote conferentie. Mike Moore, de huidige WHO-secretaris-generaal, was aanwezig op de TABD-bijeenkomst van oktober vorig jaar in Berlijn. Een paar weken voor Seattle...

De invloed van de TABD valt niet te onderschatten, vooral niet inzake investeringspolitiek of internationale handel. Jérôme Monod, de voorzitter van Suez-Lyonnaise des Eaux en Europees TABD-voorzitter in 1999 gaat er prat op dat bijna 50% van de TABD-aanbevelingen omgezet werd in beleidsbeslissingen.¹ Timothy Hauser verklaarde in naam van de Amerikaanse minister van Handel: "In feite werd bijna elke wijziging die we de voorbije jaren doorvoerden met het oog op de opening van de markten, voorgesteld door de TABD."²

De TABD heeft een voet in huis bij alle bestuursniveaus, zowel in de Verenigde Staten als bij de Europese Commissie. Hij kan er alle belangrijke maatregelen van de overheden beïnvloeden en veranderen.³

UNO wordt UMO: Unie van Multinationale Ondernemingen

Op 31 januari 1999 was ook Kofi Annan, de secretaris-generaal van de Uno, aanwezig op de jaarlijkse hoogmis van ’s werelds 2.000 machtigste mannen, onder wie ruim duizend leiders van multinationals. Hij lanceert er een oproep tot een wereldpact: de instellingen van de Uno zullen alles doen om de markteconomie te bevorderen, de ondernemingen van hun kant moeten alle mogelijke inspanningen leveren voor vrede en ontwikkeling, met respect voor het milieu en de sociale rechten.

De Kamer van de Internationale Handel (KIH) springt onmiddellijk op die kar.

De KIH is de wereldlobby van de multinationals. Opgericht in 1919 vertegenwoordigt ze ondertussen liefst 7.000 ondernemingen en verenigingen uit alle hoeken van de wereld. Ze noemt zich "de enige woordvoerder van de privé sector die gemachtigd is te spreken namens het geheel van alle sectoren in heel de wereld". In 1945 is de KIH inderdaad de enige officiële vertegenwoordiger van de patroons bij de Uno. Zolang de koude oorlog duurde, had ze echter geen stem in het kapittel, althans niet officieel. Pas in februari 1998 wordt ze met open armen door de Uno binnengehaald. De oproep die Kofi Annan vorig jaar lanceerde, kwam tot stand in overleg met de KIH.

Die oproep geeft de multinationals een blanco volmacht: ze kunnen naar hartelust het milieu vernietigen en de arbeiders extra uitbuiten.

De samenwerking met de KIH ging officieel van start op 5 juli 1999 in Genève. Wie waren de sponsors? Rio Tinto, de internationale mijnmaatschappij die massa’s tropisch regenwoud kaalsloeg in West-Papoea om er mijnen te ontginnen; Siemens, een fameuze wapenfabrikant; Shell, die de Nigeriaanse regering bijspringt in het uitschakelen van het verzet tegen zijn petroleumontginningen in Afrika⁴; Unilever, een reus in de biotechnologie die berucht is voor zijn gebrek aan respect voor de milieunormen⁵. Allemaal volk van dat slag, dat zich tegenover de consumenten een maagdelijk imago wil aanmeten.

De KIH zoekt trouwens samenwerking met alle instellingen van de Uno. KIH-leden werken bijvoorbeeld mee aan het rapport van de Uno-Commissie voor de Economische Samenwerking en Ontwikkeling over de multinationals.⁶ Ze werken samen met de FAO⁷. Toen het Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Uno een Economisch Forum oprichtte, was een van de twee co-voorzitters de voorzitter van Unocal, een petroleummaatschappij die actief is in Birma. Andere deelnemers waren Nestlé, dat de moedermelk in de Derde Wereld bestrijdt met zijn eigen melkproducten en dat daarvoor schouder aan schouder vecht met Unicef en met United Technologies, de grootste wapenhandelaar in de wereld.⁸ Als die trend zich doorzet, worden de rapporten van de UNDP⁹ over de armoede binnenkort gefinancierd door de multinationals.

De KIH publiceert zelfs richtlijnen over de toekomstige rol van de Uno¹⁰. Die komen hierop neer: om de armoede te bestrijden, moet de Uno de handel (lees: de multinationals) bevorderen; de politieke overheden moeten zich daar niet mee bezighouden; integendeel, ze moeten daar wel normen over opmaken, in samenwerking met de KIH; daarvoor moet de Uno versterkt worden; hij moet in werkelijkheid meer de gendarme van de wereld worden.

Het Europa van de patroons

Idem dito voor Europa. De Rondetafel van Europese Industriëlen werd opgericht in 1983 en verenigt de grootste patroons van Europa. Hij heeft al de grote oriëntaties van de Europese Commissie van de voorbije jaren op een beslissende manier beïnvloed: de eenheidsmarkt, het verdrag van Maastricht, de infrastructuurwerken, de privatiseringen, de onderwijspolitiek... In 1987 richtte ze de Vereniging voor de Europese Muntunie op. Aan het hoofd daarvan kwamen twee oudgediende Europese commissarissen: Etienne Davignon, de huidige voorzitter van de Generale Maatschappij en François-Xavier Ortoli, de ex-voorzitter van Total. Zij drukten de euro door.

Vandaag is Unice aan zet: zij moet nu actief en publiek zijn lobbywerk verrichten. De bijeenkomst in Brussel is de eerste grote openlijke vergadering met de Europese commissarissen. Sinds de val van de Muur van Berlijn hebben de kapitalisten minder schrik om zich te ‘outen’ als de echte leiders van de planeet. Wat ze zonder enige twijfel ook zijn.

1. Corporate Europe Observatory (CEO), Transatlantic Business Dialogue (TABD), Putting the Business Horse Before the Government Cart, 25 oktober 1999. • 2. Statement of the Honorable Timothy Hauser acting under secretary of Commerce for International Trade, Testimony before the Subcommittee on Trade of the House Committee on Ways and Means, 23 juli 1997. • 3. CEO, op. cit. • 4. PVDA, Omkeren, 1 mei 2000, blz. 23. • 5. Corporate Europe Observer, Issue 5, oktober 1999. • 6. Commissie van de Verenigde Naties voor de economische samenwerking en ontwikkeling. • 7. De wereldvoedselorganisatie. • 8. Corporate Europe Observer, Issue 6, april 2000 • 9. Programme des Nations Unies pour le Développement. • 10. CCI, op. cit.