Mijnheer de premier, U opent uw brief alsvolgt: “Seatle, Göteborg, Genua... Tienduizenden mensen die de straat opkomen en hun mening verkondigen. Een verademing in ons postideologisch tijdvak. Als er niet dat zinloze geweld was, zou je haast applaudisseren. Het antiglobalisme vormt een welkome tegenkracht in een tijd waarin de politiek zo steriel, zo saai, zo technisch geworden is. Die tegenkracht is goed voor onze democratie.”

Mijnheer de eerste minister, ik werd vorige zaterdag samen met honderd andere jongeren en activisten in een godvergeten stationnetje in Liers van de trein gehaald. We waren op weg naar een betoging tegen de Eurotop in Luik. We werden als bandieten gefouilleerd en op video-fichier vastgelegd. “De beweging, een verademing ?” Uw uitval in Genua tegen “de bende zinloze geweldenaren” lijkt niet te zijn veranderd, ondanks uw vakantie in Toscanië. Ook in Genua werd de “welgekomen tegenkracht” door een leger van 20.000 robo-cops van de straat geveegd. Als onze tegenkracht toch zo “goed is voor de democratie” waarom werden de democratische rechten van vrije meningsuiting, vereniging, privacy en vrij verkeer dan plots opgeschort in dat kleine stationnetje nabij Luik ?
U beweert dat wij tegen de saaie, steriele en technische politiek opkomen ? Dat was niet de boodschap van de 80.000 activisten in Seattle of van de 300.000 betogers in Genua. Integendeel, in de twee havensteden werd het efficiënte, levendige en oorlogszuchtige wereldapparaat op de korrel genomen dat mens en natuur vernietigt. De kritiek op de huidige oorlogsvoorbereiding van de vrienden van de NAVO bijvoorbeeld, is niet dat ze “saai” is, maar wel dat de militaire wedren de hele wereld in een uitzichtloze crisis heeft gebracht.
Neen mijnheer de eerste minister, om ons te verleiden volstaan die drie zoete zinnen van misplaatste charme niet.

Hutsepot van misplaatste charme, insinuaties en beledigingen 

U vervolgt: “Willen jullie, zoals het ‘black block’, gewelddadig tegen iedere vorm van privaat bezit ageren? Of promoten jullie de ‘slow food’-beweging, een mondaine club die chique brochures uitgeeft waarin steevast het nuttigen van correct voedsel in de betere eethuizen wordt aangeprezen?”

Uw hutsepot van misplaatse charme, insinuaties en beledigingen stoot ons voor de borst. Uw gebruikt de simplistische schema’s  van Bush: men is voor of tegen de Verenigde Staten. U insinueert: men is voor de kapitalistische globalisering, of men is een gewelddadige, mondaine Black Blokker. U insinueert dat de beweging tegen “alle vormen van privaat bezit” ageert, een doorzichtige leugen om de werkende mensen tot uw kamp te overhalen. U weet zeer goed dat wij niet tegen elk privé-bezit zijn, dat wij niet tegen de zuurverdiende auto of het huisje op afbetaling reageren. Wij klagen het privé-bezit van de grote landerijen, de multinationale ondernemingen en de technologische ontwikkeling aan. 
Mijnheer de premier, U kan maar niet begrijpen dat de arbeidsters in Indonesië, die dagelijks elf uur lang Nike-schoenen in elkaar zetten, zich vragen stellen wat er met hun producten gebeurt. Dat ze zich afvragen waarom zij elf frank per schoen krijgen en diezelfde schoen in Europa voor tweeduizend of vijfduizend frank wordt verkocht. En waarom de hele sportschoensector door drie multinationals wordt gecontroleerd, die alle winsten op zak strijken. Het is die tegenstelling, die wordt aangeklaagd. Nooit in de geschiedenis werkten zoveel mensen op de hele planeet aan één product, of dat nu een auto, een vliegtuig, of een petroleumderivaat is.  Maar ook nooit in de geschiedenis zwaaiden zo weinig mensen de absolute plak over de productie: nog vier in de petroleumsector, nog acht in de automobiel en nog twee in de burgerluchtvaart. 
De tijd is overrijp mijnheer de eerste minister, om de miljarden arbeiders en boeren het recht te geven van de vrucht van hun arbeid te laten genieten, in plaats van ze te laten roven door de privé-rechten van een handvol multinationals.

 Boeren, vissers, staalarbeiders en metaalbewerkers betogen onder je raam

U schrijft: “Wat is er ineens zo fout aan mondialisering? Tot voor kort zongen ook progressieve intellectuelen de lof van de wereldwijde markt, die welvaart en welstand zou brengen in landen waar voorheen slechts armoede en achteruitgang was. En terecht”. 

Over welke progressieve intellectuelen schrijft U, mijnheer de minister? Over Francis Fukuyama die de lof zong op het “einde van de geschiedenis” ? Over alle postmodernisten die het “postideologisch” tijdperk hebben ingeluid ? Over de erudiete editorialisten die na de val van de muur beweerden dat alleen nog het kapitalisme welstand zou brengen ?
De laatste tien jaar zijn er in ons land nog nooit zoveel protestbewegingen geweest. Die zijn bijna allemaal aan Uw werkplaats voorbijgetrokken. U zou de ramen van de Wetstraat af en toe eens kunen openzetten om de boeren, vissers, staalarbeiders, metaalbewerkers, onderwijzers, gepensioneerden en jongeren te horen die getuigen over de afbraak van welvaart, de onmenselijke werkomstandigheden, en de toenemende verarming. Niet alleen hier, maar op de hele aardbol. Het is pertinent onwaar dat Uw mondialisering welvaart en welstand brengt. Wel integendeel. In 1820 was de verhouding van levensstandaard tussen de rijkste en armste landen 3 tegenover 1. In 1950 was dat al 35 tegenover 1, en vandaag is dat 72 tegenover 1. De situatie verslechtert dus.
Wat er plots zo fout is ? Dat de wereld vandaag alle mogelijke kennis, ontwikkeling en productieve krachten bezit om haar zes miljard bewoners vredevol, ontwikkeld, gezond en geletterd te laten leven. Maar dat de armoede, ongeletterdheid en structureel geweld groter is dan ooit. Infectieziekten bijvoorbeeld doden elk jaar 17 miljoen mensen. Dat terwijl ze eenvoudig te voorkomen en genezen zijn.
Wat er nu plots zo nieuw is ? Dat die verschillende lagen de handen in elkaar slaan om eenzelfde strijd te voeren tegen eenzelfde tegenstrever. Een hoogst politieke strijd van diegene die met hun handen en geesten de rijkdom voortbrengen tegen het mondiale kapitalisme en haar vrije markt. 

Een zegen voor de procenten, een builenpest voor de mensen

U schrijft: ”De praktijk leert dat elk procent extra openheid van de economie van een land het inkomen per inwoner van zijn bevolking met 1 procent doet stijgen. Dit verklaart de rijkdom van de Singaporanen…. Kortom, tot Seattle was mondialisering geen zonde, maar een zegen voor de mensheid…. Maar sindsdien doen ook jullie het globalisme af als een soort builenpest die armoede en verderf zaait..”

In wat voor wereld leef U, mijnheer de Euro-voorzitter ? Telkens er ergens champagnekurken knallen, of dat nu in de salons bij Gevaert, Opel, Monsanto of Chiquita is, is het omdat nieuwe herstructureringen tienduizenden banen schrappen. Achter de procenten van de beurs zitten de mensen die in Moskou, Manilla, Mexico-city, Milaan of Maastricht hun baan verliezen. 
De “opening van de economie” heeft in Rusland alleen ellende en maffia gebracht. Veertig procent van de economie in Rusland wordt vandaag gecontroleerd door de maffia. Elke “procent opening van de economie” vernietigt de lokale economieën in de Derde Wereld. Jouw extra procenten openheid hebben de inkomens de laatste tien jaar doen dalen. Er zijn nooit zoveel hongerigen geweest als de 1,3 miljard ondervoede mensen vandaag. De “openheid” leidde er toe dat in landen zoals Zuid-Korea nu het IMF eerste minister is. Het land moest 58 miljard dollar lenen, waardoor zijn schulden nu 200 miljard bedragen. Het inkomen van de Zuidkoreaanse arbeider is met de helft gedaalt, het loon van zijn Indonesische collega verminderde met 80%. De vrije val van de grondstofprijzen, de schuldenlast, de ontmanteling van de nationale sectoren en de liberalisering van de invoer ruïneerden de laatste vijf jaar 200 miljoen mensen. 

Verstrikt in uw eigen paradox

U schrijft: “Maar ik zie ook tegenspraak in jullie denken. Jullie zijn tegen Amerikaanse hamburgertenten, ... tegen mondiale merknamen die het koopgedrag bepalen. Voor een aantal onder jullie moet alles opnieuw klein en kleinschalig worden … Maar niet wanneer het migratie betreft! Dan is globalisering een doel… Is het niet precies het tekort aan vrijhandel en investeringen, die hen de weg naar het westen heeft opgejaagd? Omgekeerd zijn jullie dan weer voorstander van verdraagzaamheid jegens tal van samenlevingsvormen en levensstijlen..”

We kunnen begrijpen dat het geluid van de helikopters, amfibievoertuigen en politiesirenes waarachter U pleegt te vergaderen U wellicht doof heeft gemaakt. Wij vragen geen kleinschaligheid, integendeel, wij vragen globale rechtvaardigheid. Wij zijn geen anti-globalisten maar vragen een sociale globalisatie. Maar uw autisme  is onbegrijpbaar na tientallen vergaderingen en discussies. Tenzij uw brief helemaal niet aan de “anti-globalisten” gericht is. En dat uw meertalig schrijven een verkrampte poging is om de 375 miljoen Europeanen tegen onze beweging op te zetten. 

De kern van de zaak is, mijnheer de premier, dat uw systeem zelf verstrikt geraakt in het web van haar eigen paradoks. Goederen en geld mogen de wereld vrij rond reizen, maar wanneer de geruïneerde koffieboeren, rijsttelers, en andere landarbeiders aankloppen zijn de grenzen dicht. Ze spoelen aan in de dodelijke straat van Gibraltar, of raken vast in de prikkeldraad van ethisch ondernemer Bekaert aan de grens tussen de Verenigde Staten en Mexico.
Goederen en geld gaan pijlsnel de aarde rond, maar de ideeën blijven in kleine kring. 97% van de patenten ter wereld bevindt zich in de ontwikkelde landen. De dure brevetten op farmaceutische producten en voedingsmiddelen zuigen de laatste frank, sorry Euro,  uit de verworpenen der aarde.

Extreem-rechts ? Slippertje van de ghost-writer

U schrijft: “Zo gaan nogal wat antiglobalisten - ook al ervaren ze dat niet - vervaarlijk de richting uit van extreem of populistisch rechts, met dat verschil dat de eersten tegen multinationals zijn wegens het vermeende nadeel dat zij aan het zuiden berokkenen, terwijl extreemrechts, zoals Le Pen in Frankrijk, multinationals verguist omdat de eigen economie in eigen handen moet blijven.”

Hier heeft uw ghost-writer toch een slippertje gemaakt, mijnheer de eerste minster. Extreem-rechts en anti-kapitalisten allen één pot nat ? U weet zeer goed dat uiterst rechts de multinationals niet verguist, maar op handen draagt. Daarom dat uw liberale vrienden uit de haven van Antwerpen met hen flirten. U hebt zelf lang genoeg samen met Jörg Haider aan tafel gezeten in de liberale internationale om zijn patroonsvriendelijkheid te leren kennen. Om nog niet te spreken van uw diner-vriend Berlusconi, die islam-hater die fervent voorstander is van de globalisering van het kapitaal.
Neen mijnheer de premier, laten we het eens hebben hoe uw beleid extreem-rechts huisvest, voedt en grootbrengt. Hoe U met uw actieve armoedestaat tienduizenden mensen in de handen van de valse oplossing van Dewinter en co duwt. Ja, laten we het hebben hoe nu al tien jaar lang druppel voor druppel alle voorstellen van uiterst rechts in het Europees beleid sijpelen: van verscherpte grenscontroles, gedwongen uitzettingen, over afbraak van stakingsrecht tot pro-actieve controles. 

De ethiek van koning euro, konigin dollar en prins yen

U schrijft: “Globalisering kan immers zowel ten goede als ten kwade worden aangewend. Waar we derhalve nood aan hebben, is een mondiale ethische benadering zowel van het milieu, de arbeidsverhoudingen als de monetaire politiek. Met andere woorden, de mondialisering niet afremmen, maar ethisch inbedden, dat is de uitdaging waarvoor we staan. ‘Ethisch globalisme’ zou ik het willen noemen, een driehoek bestaande uit vrijhandel, kennis en democratie. Of anders uitgedrukt : handel, hulp en conflictpreventie.”

We zouden uw ethiek aan uw regeringsverklaring kunnen toetsen. Ik bedoel maar: het budget voor ontwikkelingssamenwerking gaat van 0,370% van het BNP naar 0,385%. Daarmee gaat U geen enkel probleem “ethisch inbedden”. We ontmoeten U niet, mijnheer de minister, daar op die morele planeet. Het is inmiddels wel duidelijk dat al die morele liedjes slechts window-dressing zijn voor de grauwe werkelijkheid: handel, hulp en conflictpreventie dienen slechts om de winstmarges van koning euro, koningin dollar en prins yen veilig te stellen. In het kapitalistische monopoly geldt slechts één regel: de maximale winst en die bepaalt alle ethiek.
Uw nieuwe ethiek is zo oud als het systeem zelf, het is de ethiek waarmee de slavenhandel is georganiseerd (in naam van strijd tegen de onderontwikkeling), waarmee de kolonisatie is gevoerd (in naam van de strijd tegen de slavenhandel), waarmee het neo-kolonialisme is opgelegd (in naam van de strijd tegen het kolonialisme).

Everything but banana-, rice- and sugarworkers

U schrijft: “Ten slotte het voort vrijmaken van de wereldhandel. 700 miljard dollar per jaar, 14 maal de ontwikkelingshulp die ze nu ontvangen: dat zou de stijging van het inkomen van de ontwikkelingslanden zijn bij een totale liberalisering van alle markten. Geen dumping meer van westerse landbouwoverschotten op derdewereldmarkten. Geen onrechtvaardige uitzonderingen meer voor bananen, rijst of suiker. Alleen voor wapens. ‘Everything but arms’ moet het motto worden van de komende onderhandelingsrondes van de World Trade Organisation. Meer vrijhandel, meer democratie en respect voor de mensenrechten, meer ontwikkelingshulp.”

Mooie dokter bent U. Of mooie spin-doktor hebt U. Als medicijn schrijft U de ziekte zelf voor: meer vrijhandel, meer markten openbreken, totale vrijheid voor de westerse multinationals. De Europese ministers van handel hebben dat recept (“everything but arms”) op 26 februari al goedgekeurd. Met één pennetrek moeten quota’s en vaste prijzen en afspraken zoals het suiker-protokol er aan geloven. In één handomdraai zullen miljoenen bananenboeren, rijsttelers of suikerwerkers hun inkomen zien verliezen. 
Voor de controle over de fabelachtige olierijkdommen in de Kaukasus, voor de controle van de mineralen en ertsen in Congo wordt bovendien “everything ánd arms” ingezet. Op het moment dat de wereld voor een nieuwe oorlogsdreiging staat, op het moment dat de economieën nooit als daarvoor gemilitariseerd worden, op het moment dat uw regering net de grootste militaire bestelling sinds twintig jaar heeft geplaatst, tracht U ons een geweldloze fabel te verkopen. Everything but arms betekent niet alleen totale liberalisering, maar ook militarisering. 

Premier Verhofstadt, wij staan er op dat uw brief wordt ingetrokken

Neen mijnheer de minister, op alle vragen die wij stellen antwoordt U ijskoud “we hebben meer van hetzelfde nodig”. Meer nog, U beschuldigt ons van populistische rechtsheid, van mondaine salonzucht en van gewelddadige vernielingsdrang. Uw schrijven is hautein en beledigend. Wij vragen U met klem uw brief in te trekken in evenvele talen als hij werd gepubliceerd. Want kaars en bril baten niet. Onnodig om op die basis de dovemansgesprekken verder te zetten. Onnodig om de beweging verder te verlammen door haar op eindeloze gespreksrondes vast te pinnen. 

Het wordt steeds klaarder dat U en uw 14 Euro-gasten slechts de taal van de krachtsverhoudingen begrijpen. Laten wij als beweging onze strategie daar op afstellen, en de onderlinge meningsverschillen achterwege laten.
In deze tijden van globale crisis, ongebreidelde liberalisering en militarisering rest er ons nog één antwoord. Dat we de beweging nog verbreden met de mensen van Sabena, de vissers en boeren uit heel Europa, de staalbewerkers uit Charleroi en Luik, de derde-wereld-activisten die zich jarenlang inzetten, de verpleegkundigen uit alle ziekenhuizen die de onderbezetting beu zijn, de studenten die de elite-bastions van Bologna bekampen, de automobielarbeiders van Volkswagen en Opel, de milieubeweging, de gepensioneerden die voor hun uitkering vrezen...
Dat we allemaal samen in Gent en Laken opstappen om het U en uw Europese vrienden klaar te zeggen: wij willen een andere wereld, waar niet de winst telt maar wel de mens.

Peter Mertens