Marijnissen is waarschijnlijk de minst bekende winnaar van de Nederlandse verkiezingen. Naast het christen-democratische CDA en de nieuwe Lijst Pim Fortuyn (LPF) boekte alleen zijn SP op 15 mei winst, van vijf naar negen zetels. Een onvoorspelbare en ongewone linkse partij, met een voormalige lasser en worstmaker als leider.

Marijnissen sloot na de verkiezingen een winnaarskabinet -- met CDA en LPF, niet met de verliezende liberale VVD die nu deelneemt -- niet bij voorbaat uit. Maar zijn partij zou niet zwaar genoeg wegen in zo'n kabinet en bij de LPF had Marijnissen vragen. Terecht, zegt hij in een gesprek.

,,Het 'strategisch akkoord' van de nieuwe regering is een miskenning van wat de kiezer op 15 mei heeft uitgedrukt. De deuren van de politiek zijn weer op slot: in plaats van een open parlementair debat over deze dramatische verkiezingen, is alles weer naar de achterkamertjes verhuisd.''

,,De verkiezingen draaiden rond het onvermogen van de Nederlandse politiek om de publieke sector op orde te brengen. De mensen zijn strontziek van de wachtlijsten, de verpaupering in het onderwijs, het hopeloze openbaar vervoer. Maar rechts geeft geen cent extra voor de gezondheidszorg, voor het onderwijs of de sociale zekerheid.''

Ook bij de nieuwe ministers heeft Marijnissen vragen. ,,Veel ondernemers, het lijkt wel de 'BV Nederland': ze begrijpen niet dat een staat geen beursgenoteerd bedrijf is en een regering geen bedrijfsleiding. Balkenende wil normen en waarden herstellen: die vind je nochtans niet op de vloer van een effectenbeurs. Ze doen, net zoals de paarse regering, aan kortetermijndenken.''

Wat vindt de linkse Marijnissen van het feit dat de nieuwe minister van Economische Zaken, Herman Heinsbroek (LPF), miljonair is en in een Bentley rijdt?

,,Ik heb niks tegen Bentleys, ik heb er alleen jammer genoeg zelf nog niet ingezeten'', lacht hij. ,,Maar de man heeft enorme zakenbelangen. En hij is rijk geworden met het uitbrengen van die Aracade-verzamelcd's vol hopeloze synthesizermuziek. Dat zegt genoeg (lacht).''

Over de rol van de LPF is hij kritisch. ,,Ze hebben ministers moeten rekruteren bij de VVD, het CDA en bij ex-PvdA'ers. Ach, (LPF-onderhandelaar) Mat Herben was buitengewoon blij dat hij erbij mocht zitten. Dus is hij gebruikt. Het regeerakkoord is het CDA-programma met de rekensommen van de VVD.''

,,Het erfgoed van Fortuyn -- als er al zoiets is -- moet je met een loep zoeken. Ook in het asielbeleid. Tenslotte is de strenge asielparagraaf niets anders dan wat de VVD wil.'' Symptoombestrijding, vindt Marijnissen. ,,Ze gaan de grenzen nog beter sluiten, maar intussen verschuift ontwikkelingssamenwerking naar de achtergrond.''

In het vreemdelingenbeleid is de SP nochtans zelf nauwelijks een traditionele linkse partij: al in de jaren tachtig pleitte Marijnissen voor een spreidingsbeleid voor migranten en legde hij fors de nadruk op kennis van het Nederlands.

,,Veiligheid is voor ons een links thema. Zoals integratie: een spreidingsbeleid is links, het is de enige manier om die mensen fatsoenlijk te integreren. Maar de linkse kerk schermt met anti-discriminatie en het gelijkheidsbeginsel en stuurt, als er problemen zijn in een wijk, er een 'opbouwwerker' op af. Intussen groeit de segregatie en krijgen allochtonen geen kansen.''

,,Waarom zouden we 'zwarte' en 'witte' scholen niet verplichten elk om en om allochtone en autochtone kinderen in te schrijven? Alleen zo krijg je daar een afspiegeling van de populatie. De PvdA en GroenLinks zijn daarin ideologisch volkomen blijven stilstaan.''

Voor Marijnissen ligt het huidige succes van rechts in Europa aan die ,,deconfiture'' van links. Een analyse die ook Steve Stevaert maakte, al ging die op een PvdA-verkiezingsmeeting in Nederland pleiten dat de ,,gewone man'' geen avonturen aankan, en daarom op de PvdA moet stemmen -- niet op de SP.

,,Ik vind het prima dat hij dat zegt. Alleen heeft het duidelijk niet gewerkt'', zegt Marijnissen. ,,Maar verder vind ik wat Stevaert doet in Hasselt wel goed. De overheid moet er zijn voor de burgers, de beschaving moet vorm krijgen in de publieke sector.''

Waarom stemmen dan niet meer mensen op de SP, als die dat wel heeft begrepen? ,,We groeien gestaag maar blijven relatief klein. Misschien zien vele kiezers het fout, in elk geval hebben ze nu een kat in een zak gekocht. De meeste mensen lezen geen verkiezingsprogramma's, personen zijn belangrijker geworden dan een programma of zelfs een partij -- kijk naar Fortuyn.''

De enige oplossing is dat links kiest voor een ,,concreet en consistent project voor de 21ste eeuw'', zegt hij. ,,Wie heb je nu? Sociaal-democraten die vadsig zijn geworden, opportunistische clubjes die zich groenen noemen, en oud-communisten die nog altijd denken dat de Sovjet-Unie het paradijs was. We moeten ophouden met de oude clichés en ook met onzin over de 'Derde Weg'. Ik hoorde Blair vorig week pleiten voor meer geld in de gezondheidszorg. Hij heeft het plots blijkbaar begrepen.''

De agenda van de SP gaat ver: tegen de euro -- ,,zal uiteindelijk leiden tot meer spanningen in Europa'' -- en voor het uittreden van Nederland uit de Navo -- ,,door de tweedracht tussen de VS en Europa geef ik de Navo toch geen tien jaar meer''.

Maar soms klinkt de partij ook minder traditioneel radicaal-links. ,,We zijn dan weer niet tegen het inzetten van inlichtingendiensten en special forces tegen terroristen'', aldus Marijnissen. ,,Waarom niet? Dat Israël in de jaren zestig Adolf Eichmann uit Argentinië heeft weggekaapt, daar was ik ook niet tegen, hoor.''

Hoe lang geeft hij de nieuwe rechtse regering? ,,Balkenende is wat wereldvreemd'', zegt hij. ,,De LPF is wankel, het project fout: tegen het najaar zal de ontevredenheid bij de bevolking groeien. Maar ik lees hier net in de krant een oud Chinees gezegde: 'En nog honderden jaren bleef deze onmogelijke situatie voortbestaan.' Je weet dus nooit.''


 
20/07/2002 Jorn De Cock  
 
©Copyright De Standaard