Een magisch moment gisteren in een overvolle aula van de Universiteit van 
República. Eduardo Galeano, wereldberoemde Uruguayaanse schrijver van \"De 
aderlating van Latijns Amerika\" en vele andere prachtige boeken, 
presenteerde een Portugese vriend van hem die een nieuw fantastisch boek 
heeft geschreven: José Saramago. Galeano vertelde een beetje over hoe onze 
wereld stilaan op zijn kop staat: links heeft altijd voor verandering 
gestreden, tegen de conservatie van oude ideeën en waarden, en vandaag de 
dag zijn het precies de linkse stadsbesturen van bijvoorbeeld Montevideo in 
Uruguay en Ouro Preto in Brasilië die strijden voor het behoud van oude 
waarden zoals solidariteit, voor oude gebouwen die de eigenheid van een 
stad bepalen en tegen de moderne flatgebouwen van de grondspeculanten.

Sinds ons moeder mij vorig jaar de \"Stad der blinden\" leende, (eigenlijk 
een slechte vertaling van het boek dat \"Essay over de blindheid\" heet) 
staat de 78 jarige Nobelprijswinnaar Saramago hoog op mijn lijstje van 
favoriete schrijvers. Slechte vertaling omdat die stad maar een metafoor is 
voor onze wereld en het eigenlijke doel van dat boek, zoals hij zelf 
uitlegde, was om de vraag te stellen: Waarom zijn wij allemaal zo blind? 
Waarom zien er zo weinig mensen wat er echt met onze wereld aan het 
gebeuren is? Waarom verzetten zo weinig mensen zich tegen die (opgelegde) 
blindheid? Een antwoord op die vragen vond hij gedeeltelijk in het feit dat 
onze hedendaagse maatschappij de \"democratie\" als een eindpunt beschouwt, 
terwijl het eigenlijk maar een begin is. Een begin van waaruit die 
democratie kan opgebouwd of afgebroken vonden. Een ander groot probleem is 
dat wij wel politici verkiezen en partijen hebben en presidenten enzo, maar 
dat die altijd maar minder te zeggen hebben.
\"Heeft Coca-Cola zich ooit kandidaat gesteld in de verkiezingen van 
Uruguay?\", vroeg Saramago ons. Of Microsoft? Of General Motors? Natuurlijk 
niet, waarom zouden ze ook. Zij nemen immers nu al de belangrijke 
beslissingen in deze wereld. Onze democratisch verkozen politici mogen 
alleen maar kleine dingetjes beslissen; werkt de riolering, is er geld voor 
het onderwijs, etc... (Wij zitten hier in het midden van een staking van 
alle faculteiten voor het recht op een budget, dus je kan je inbeelden dat 
zijn woorden op een luid applaus werden onthaald.)
Ik ben ook een van de enige schrijvers die de vrouwen in zijn boeken 
consequent een intellectuele, verantwoordelijke hoofdrol laat spelen, omdat 
ik denk dat vrouwen in vele gevallen -vooral in moeilijke situaties- beter 
reageren. Gezonder reageren. Wij mannen zijn soms lafaards, egoisten, soms 
ook helden.
\"La Caverna\", (de grot, de kelder), mijn nieuw boek en het derde deel in 
een ongewilde trilogie samen met \"Essay over de blindheid\" en \"Alle namen\", 
gaat over de laatste sociale ontmoetingsplaats waar mensen elkaar zien. De 
mensen komen niet meer op straat want da\'s gevaarlijk, ook onze huizen 
gelijken steeds meer op gevangenissen, met tralies voor de ramen, vandaag 
de dag ontmoeten wij elkaar in het Shopping Center. Dit is de metafoor bij 
uitstek om aan te tonen waarin de machten van de wereld ons willen doen 
veranderen: consumenten. Ze willen niet dat we nadenken, intelligent, 
veeleisend of wijs zijn. Ze hebben ons veranderd in een kudde, en dat doet 
pijn om dat te zeggen, want ik zit ook in die kudde geiten, maar ik gebruik 
zoveel mogelijk mijn horens!! Wij zitten in een kudde en zijn vastgebonden 
met een poot aan een koord. Maar het is een koord van 50m lang, zodat we de 
indruk hebben \"vrij\" te zijn. Pas als we proberen verder te gaan dan die 
50m, zegt het systeem ons: Tot hier en niet verder.

Pas rond zijn 50e begon Saramago te schrijven en in 1998 kreeg hij de 
Nobelprijs voor literatuur. Op zijn grafteen wil hij de tekst: \"Hier rust, 
verontwaardigd, José Saramago.\" Omdat hij in een slechte wereld (met slecht 
bedoelt hij onrechtvaardig) is geboren en in een nog onrechtvaardigere 
wereld zal sterven. \"Maar vroeger discuteerde ik over pessimistisch zijn, 
of optimistisch, maar nu weet ik dat dat allemaal niks verandert aan de 
realiteit. Dit glas water is half leeg, of half vol, maar het is dezelfde 
hoeveelheid water en voor miljoenen mensen is dit glas eigenlijk gewoon 
leeg. Zij hebben helemaal geen water. Dat is de realiteit. En de realiteit 
liegt niet. Daarom is er nog zoveel werk te doen.\"
Saramago bracht nog tientallen andere ideeën naar voor, maar hij besloot 
zijn betoog met de volgende woorden: \"Als je mij vraagt om een korte 
samenvatting te geven van mijn leven dan zou ik dat op de volgende manier 
doen: Hou ouder een mens, hoe vrijer hij is en hoe vrijer, hoe radicaler\".

Groetjes,

SVEN