(Dit gaat over de opmerking van JPE omtrent links nationalisme)

Toch is de discussie over links nationalisme wel belangrijk. Soms heb ik inderdaad het gevoel dat het in Vlaanderen niet mag of kan, maar wel in Spanje, Ierland, Palestina, Mexico, Turkije ... 
Dat is toch werken (of denken) met twee maten en twee gewichten?

Ik hanteer liever de term etniciteit, omdat het een bredere lading dekt dan nationalisme (en ook neutraler klinkt). Etniciteit is een gevoel waarmee mensen zichzelf en hun groep in de wereld (t.a.v. andere groepen mensen) plaatsen, het is een manier om de wereld te vatten. Eén van de verschijningsvormen van etniciteit is nationalisme. Enkele kenmerken van etniciteit: er zijn stichtingsmythes, men identificeert zich met een taal of met een godsdienst, er zijn ideeën over wat iemand van de groep is en waarom hij/zij anders is als iemand van een andere groep (ras, karakter, ...), men heeft een geschiedenis en een geografie geconstrueerd, enz. Zo bestaat dat ook in Vlaanderen (er zijn de mythes rond 1302, geschiedschrijving rond de Vlaamse strijd, de Vlaamse taal, het katholicisme, 'de Walen' (of franstaligen) als tegenstelling, ... Dit verhaal is niet statisch en verandert doorheen de jaren. Maar het is er, zonder dat we er echt bij stilstaan.

Alle volkeren hebben zo hun eigen constructies om zich te plaatsen in de wereld, en op zich is het een neutraal gegeven. Het is eigenlijk een verhaal die meehelpt de werkelijkheid te structureren. Een krachtig verhaal, dat wel. Etniciteit of nationalisme worden niet altijd misbruikt en monden niet altijd uit in fascisme of discriminerend racisme. 

Nationalisme of etniciteit worden wel misbruikt om machtsverhoudingen in stand te brengen of te houden of te veranderen. Daar vloeien vele conflicten uit voort. Zolang ze een verhaal blijven die vorm geeft aan een realiteit, zijn het neutrale gegevens. Wanneer ze gebruikt worden om als groep andere groepen uit te buiten of uit te sluiten, wordt het gevaarlijk. 

Daarom vind ik belangrijk dat we nationalisme niet zomaar van de tafel moeten vegen als 'fascisme'. We moeten rekening houden met deze realiteit, willen we ons ertegen verzetten.

Ik pleit er niet voor dat we allemaal nationalist worden, integendeel. De grond van de zaak is altijd uitbuiting en/of uitsluiting van groepen mensen. Maar we kunnen ook in (kritisch en respectvol) dialoog treden met nationalisten, ... opdat ze hun strijd niet zouden leveren om nieuwe onevenwichten in stand te brengen. Zo kunnen we misschien ook de mechanismen ervan ontwrichten, door ze bloot te leggen? (ik ben in de grond een optimist)

Om af te sluiten nog even een paar anekdotes:
Het nationalisme is diep ingeworteld in Vlaanderen. In de lagere school moest ik in de geschiedenislessen leren dat 'aan het front tijdens WO I er alleen Vlamingen in de loopgraven zaten en werden ze beschouwd als kanonvlees door de Franstalige officiers'. Mijn Waalse grootvader (toen amper 16 jaar oud) was er ook bij, bij die simpele soldaten (hij is er gelukkig niet gesneuveld). En telkens opnieuw moest ik zijn Ijzerkruis meenemen naar de les om dat te bewijzen. 
Ook in de discussies rond de schoolstrijd en over Frans op school moest ik altijd met relativerende argumenten opdraven: mijn oma is afkomstig van een klein dorpje in de Ardennen, en haar ouders waren kleine boertjes. Thuis spraken ze Waals (wat echt niet vergelijkbaar is met het Frans, dat alleen door de locale graaf en de schoolmeester en de priester werd gesproken). Wanneer ze op school betrapt werden op het spreken van het Waals, werden de kinderen ook gestraft. Het Waals was echter voornamelijk een orale taal, en daardoor (mede omwille van de veralgemening van onderwijs) is die taal geleidelijk aan verdwenen (weinig jonge mensen in Wallonië zijn nog in staat een gesprek te voeren in die taal). 

Wat ik hiermee wilde aantonen: nationalisme zit in Vlaanderen diep ingeworteld, en de effecten ervan worden vaak over het hoofd gezien. Voor mij gaat het voornamelijk om een klassenprobleem en machtsverhoudingen en uitbuiting: rijke Franstalige burgerij (en adel) tegenover arbeiders en boeren, zowel in Vlaanderen als Wallonië (simplistisch voorgesteld). Maar toch blijven mensen blijkbaar het houvast nodig hebben van een soort transcenderende identiteit. We kunnen die volgens mij enkel bestrijden door de constructie ervan bloot te leggen, niet door dialoog te weigeren.