Zodat niemand nog zou moeten zeiken zonder te weten waarover. Beoordeel maar zelf. 

Over anarchisten en het Sociaal Forum van België 
Door Hans DC 

Het World Economic Forum (WEF) is jullie waarschijnlijk bekend. Vooral sinds hun jaarlijkse bijeenkomsten in Davos, Zwitserland, die voor het World Anarchist Forum (WAF) de aanleiding waren om er de boel flink op stelten te zetten. Het WEF brengt elk jaar een paar duizend wereldleiders en industriëlen samen die dan over het lot van de rest van de wereld mogen beslissen. In februari 2000 werd voor het eerst een World Social Forum (WSF) gehouden in Porto Allegre, Brazilië. De stad is voor trotskisten wereldwijd het bewijs dat ze de waarheid in pacht hebben. Ze zijn er aan de macht en hebben er grootmoedig de "participatieve begroting" in de praktijk gebracht. Dat wil zeggen dat de mensen helemaal zelf over de kleur van de trams mogen beslissen. Bon, er komt vrij veel volk af op die ‘tegentop’: NGO's, vakbonden, politici en activisten allerhande. Omdat de anarchisten het helemaal niet eens waren met de aanwezigheid van de Di Rupo's van deze wereld, het reformistisch karakter van het WSF, en het feit dat veel "mainstream-andersglobalisten" geweld tegen het wereldkapitalisme afwijzen, organiseerden ze tijdens de jongste editie begin dit jaar de "Anarchistische Dagen", parallel aan het WSF. Daarbij hielden ze hun eigen bijeenkomsten en werkwinkels, maar voerden ook actie binnen het WSF. 

Één van de beslissingen van het WSF was dat men zou proberen sociale fora op te zetten op continentaal, landelijk en lokaal niveau. Hier en daar bestonden ze al, zoals het Genoa Social Forum, dat werd opgericht naar aanleiding van de G8-top vorig jaar. Intussen staat het Europees Sociaal Forum in de steigers en gaat een eerste Sociaal Forum van België (SFB) door op 21 september aan de VUB. De bedoeling is dat op dat moment een oproep wordt gedaan voor het lanceren van lokale sociale fora in heel het land. Een aantal fora bestaan reeds en sommige al vrij lang. In Doornik is er een "Forum des Associations" en recenter werd een regionaal sociaal forum opgezet in zuidelijk Oost-Vlaanderen en Noord-Henegouwen. De vraag voor anarchisten is natuurlijk waarom een SFB dan opeens wel interessant zou zijn, in tegenstelling tot het WSF. Het eerste verschil ligt bij de politieke recuperatie, het tweede bij de geweldskwestie en het derde bij het reformistisch karakter. Ik kan je al meteen vertellen dat de verschillen vrij tot zeer relatief zijn. 

Recuperatie 

Wat betreft de politieke recuperatie. De beginselverklaring van het Sociaal Forum van België is een vertolking van het handvest van het Wereld Sociaal Forum. Ik citeer: "Politieke partijen kunnen geen lid zijn van het Forum." Op 27 mei jl. werd de beginselverklaring goedgekeurd en daarbinnen was deze zin eigenlijk een optie. M.a.w. in elk land kan het sociaal forum beslissen of het al dan niet politieke partijen toelaat. Toen de passage besproken werd probeerden een aantal NGO's die bij de PS (Franstalige socialisten) aanleunen met veel misbaar de zin te laten schrappen en lokten ze een stemming uit. Van de ongeveer zeventig aanwezigen stemden meer dan 50 tegen. Wat je natuurlijk niet kan vermijden is dat mensen met een partijkaart als individu, als lid van een vakbond of van een NGO, in het forum stappen. Of dat onze communistische vrienden hun mantelorganisaties vooruit sturen, dat zijn namelijk ook NGO's. En jawel, een blik op de organisaties en individuen die op 21 september mee de werkwinkels en seminaries organiseren, werpt een verhelderend licht op de zaak. Voor alle duidelijkheid: elke werkwinkel wordt door minimaal drie organisaties uitgewerkt, teneinde een zeker pluralisme te garanderen. Een organisatie is verantwoordelijk voor het bijeenroepen van voorbereidende vergaderingen en voorziet een contactpersoon. Een bloemlezing: 

{Participatieve democratie en begroting (of: Wanneer de mensen hun stad besturen)} Het ligt voor de hand dat de trotskisten hun nieuwste stokpaardje moeten promoten. "Socialisme zonder grenzen" is de mantelorganisatie van dienst voor de SAP, en zij nemen initiatief voor de werkwinkel. De oorspronkelijke titel was simpeler: "Participatieve begroting". Op de algemene vergadering (AV) van 24 juni merkte iemand van WIT op dat er toch eigenlijk een werkwinkel over directe democratie moest komen. Daarop probeerde onze SAP’er om een gezamenlijke werkwinkel op te zetten, hoewel directe democratie en een participatieve begroting niets met elkaar te maken hebben. Een debat over "directe en participatieve democratie" is al interessanter, maar niet voor de SAP! Dus komt er een korte inleiding over participatieve democratie (tien minuten) met meteen daarna de eigenlijke (lange) uiteenzetting over de begroting. Er staat trouwens een leugen in de titel, in Porto Allegre besturen de mensen hun stad niet. De stad wordt bestuurd door de politieke partij(en) in de meerderheid, verkozen in een kiesstelsel waarbij de kiezer om de zoveel jaar haar/zijn zelfbeschikkingsrecht ritueel uit handen moet geven. 

{Media en democratie} Deze werkwinkel ruikt naar Noam Chomsky, dacht ik eerst. De verantwoordelijke organisatie van dienst is Wereldwijd (niet te verwarren met het christelijke derdewereldtijdschrift). De contactpersoon daarentegen is een welbekende woordvoerder van Indymedia Belgium. Nu is dat niet zo verwonderlijk daar Indymedia gehuisvest is in de kantoren van Wereldwijd. Deze organisatie is het audiovisuele zusje van EPO, de uitgeverij van de PVDA, met wie ze daarvoor hetzelfde kantoor deelde. De vraag is natuurlijk wie de mantelorganisatie is van wie. Medeorganisator is ook VZW Mediadoc, dat Diogenes uitgeeft. De mensen die de elektronische nieuwsbrief van Diogenes ontvangen hebben misschien opgemerkt dat zowel Solidair (het weekblad van de PVDA) als ons aller De Nar er de hemel worden ingeprezen. Verder hebben dezelfde mensen misschien ook opgemerkt dat er regelmatig een warm pleidooi wordt gehouden voor een nieuwe linkse partij a la de Nederlandse SP, die bij de laatste Pim-verkiezingen een opmerkelijk goed resultaat behaalde. Ik zie het al helemaal voor me: een (ver)nieuw(d)e echt-linkse partij die alle echt-linkse krachten in België verenigt en bij de volgende verkiezingen een echt-linkse mokerslag toedient aan het Vlaams Blok. De Antwerpenaren onder ons beleven nu ongetwijfeld een PVDA+ deja-vu. 
Ook hier valt weer iets te zeggen over de titel. Tijdens de laatste AV (24 juni) wist de Indymedia/Wereldwijd-contactpersoon te melden dat de werkwinkel vooral over Media zou gaan en niet zozeer over Democratie... En daarmee vliegt Chomsky de deur uit. Dezelfde persoon gebruikt trouwens de laatste tijd iedere gelegenheid om zijn 'mediawijsheden' te lanceren, dus we kunnen ons aan iets verwachten. 

{Identiteit en strategieën van de andersglobalisten} Deze werkwinkel belooft een klein bloedbadje te worden. Het Centre Libertaire (de welbekende mantelorganisatie van het Centre Libertaire) is een van de medeorganisatoren, samen met ATTAC, CADTM en CETRI. De laatste organisatie, een derde wereld-NGO uit Louvain-la-Neuve, is verantwoordelijk voor het initiatief ter zake. Een eerste voorbereidende vergadering is pas begin september gepland, maar de contactpersoon heeft al een voorstel voor de werkwinkel laten circuleren. Daaruit blijkt dat een bekend lid van de KP zichzelf als spreker aankondigt, zij het dan als lid van ATTAC-Vlaanderen. Hij heeft zijn standpunt ter zake al uitgebreid geventileerd in het Vlaams Marxistisch Tijdschrift. Net als de drie andere communistische partijen probeert de KP wanhopig vat te krijgen op de anti-globaliseringsbeweging in België, desnoods door de anarchisten met alle mogelijke middelen op te vrijen. De "echte marxist" van dienst heeft Mao, Stalin, Trotsky en zelfs Lenin afgezworen, slaat zich weemoedig op de borst en noemt zichzelf bijna een libertair communist. Maar blijkbaar heeft hij niet begrepen dat anarchisten de anti-globaliseringsbeweging helemaal niet willen recupereren! En zeker niet onder de leiding van de nieuwe ‘anti-autoritaire marxisten’. Overigens, het doel van het marxisme is het grijpen van de macht, hetzij door verkiezingen, hetzij door een revolutie, en dus is het marxisme per definitie autoritair. En al die praatjes en mooie beloftes kunnen daar niets aan verhelpen. 

Geweld 

In de beginselverklaring van het SFB wordt duidelijk stelling genomen tegen staatsgeweld en het structurele geweld van het kapitalisme. Tot mijn verbazing bleven zwarte blokken e.d. tot op heden buiten schot. Dat zal waarschijnlijk slechts zo blijven tot het eerste serieuze geweldsincident tijdens een tegentop hier in België plaatsheeft. Ik veronderstel dat de meer invloedrijke NGO's anarchisten en 'gemotiveerde jongeren' aan boord willen houden. ‘The powers that be’ hebben er daarentegen alle belang bij om de discussie in alle hevigheid los te laten barsten, teneinde de anti-globaliseringsbeweging te verzwakken, de radicale elementen te criminaliseren en de rest te recupereren in politieke partijen of het "sociale middenveld" (lees: de NGO's). Mei '68 was er een mooi voorbeeld van. De toenmalige min of meer radicale activisten (ook anarchisten!) die nu minister zijn in regeringen die een neoliberale politiek uitvoeren, zijn allang niet meer te tellen. Bon, zolang het probleem zich niet stelt ben ik van plan om me binnen het SFB van mijn meest constructieve kant te laten zien. De kans dat tijdens een volgende tegentop, of bij een andere gelegenheid, blind geweld (in tegenstelling tot directe actie) geprovoceerd wordt door de flikken of communistische avonturiers is volgens mij groot. In december 2001 was de anarchistische "Grote Betoging" al sterk geïnfiltreerd, wat gelukkig niet te veel problemen heeft opgeleverd, maar 't kan verkeren. 

Reformisme 

Het reformistisch karakter van het SFB is de som van de invloed van de reformistische individuen en groepen. Het SFB is vrij reformistisch wat betreft de verzamelde standpunten, maar de zaken liggen anders als we praten over de manier van functioneren. Veel van de deelnemers hebben een al dan niet bewuste voorkeur voor zelfbeheer en directe democratie. Iedereen komt natuurlijk met de slechte gewoontes eigen aan elke organisatie, maar wanneer duidelijk een standpunt wordt ingenomen voor zelfbeheer en directe democratie, dan wordt dat standpunt goed ondersteund. De vraag is of dat voor anarchisten voldoende is. Voor mij wel, tenminste tot op heden. Ik denk dat anarchisten er belang bij hebben in dialoog te treden met de andere segmenten in de anti-globaliseringsbeweging. Als dat gebeurt binnen een ‘libertaire’ manier van samenwerken, met respect voor de verschillende meningen, dan denk ik dat we al die reformisten een onvergetelijke anarchistische ervaring kunnen bieden.