Een herfst van EU-toppen en solidaire globaliseringsacties.
Een bilan van het Belgisch EU-voorzitterschap.


De Europese Unie sloot het half jaar Belgisch voorzitterschap af met een top in Laken. De groeiende tegenbeweging deed dit met een driedaagse van manifestaties.
De reeks van acties van de democratische globalisten, solidaire globalisten of andersglobalisten (die ten onrechte soms worden aangeduid als ?anti-globalisten?) begon op 6 september in Brugge. 
Volgden: Leuven (12 september), Luik (21 & 22 september), Gent (19 oktober), een NGO-tegentop en uiteindelijk de betogingen van Brussel op 13/14 & 15 december.

Opkomst.
We konden ons telkens verheugen op een grote opkomst; van de 1500 mensen in Brugge tot de misschien wel honderdduizend mensen op 13 december in Brussel, het was steeds meer dan werd verwacht.
Telkens werden ook brede lagen van de bevolking aangesproken. En ondanks de schermutselingen van een paar tientallen geïsoleerde heethoofden op 14 en 15 december in Brussel, bleven de manifestaties ook opvallend rustig en waardig. 
In Seattle ?99 brak de beweging door; ze kon niet meer genegeerd of gemarginaliseerd worden. Van de weeromstuit werd de beweging gecriminaliseerd, in het bijzonder na de rellen in Götenborg (EU-top) en Genua (G-8 bijeenkomst). De Belgische manifestaties (en o.a. ook de bewijzen van manipulaties en provocaties vanuit het repressie-apparaat) hebben ook deze spiraal doorbroken. Wellicht volgt nu de volgende fase in de pogingen om de beweging te recupereren: het doodknuffelen en neutraliseren. De Belgische premier, Guy Verhofstadt heeft daar het voortouw in genomen met z?n ?open brief aan de anti-globalisten? en een meeting tussen (slechts) enkele (slechts) boegbeelden van de beweging en een aantal vertegenwoordigers van ?het systeem? n.a.v. de tussentop van Gent. Maar het ziet er naar uit dat de solidaire-globalisatiebeweging ook niet in deze val zal trappen.

Eenheid in de strijd.
De beweging kan dus bogen op een succesvolle herfst van acties, maar er zijn ook kanttekeningen te maken. In Brugge, Luik en Gent slaagde men er in om één demonstratie te organiseren waaraan ook de socialistische vakbond aan deelnam (in Gent weliswaar slechts gedeeltelijk). Maar dat wil dus zeggen dat de christelijke vakbond zich distantieerde. Er waren in Gent wel gemeenschappelijke ABVV-ACV acties en in Brussel mobiliseerden beide vakbonden samen met het Europese VEV en tientallen vakorganisaties uit 22 landen voor de syndicale demonstratie van 13 december. Er werd m.a.w. geen al te uitdrukkelijk front gevormd met de solidaire-globalisten in hun gezamenlijke strijd tegen het neo-liberalisme. Het overweldigend succes van de vakbondsmanifestatie toont echter aan dat de syndicalisten nog steeds een pijler van belang zijn als het over democratisch protest tegen onrecht gaat. 
In een vlaag van gauchisme doen sommige militanten van de solidaire-globalisatiebeweging soms alsof een ?ander Europa, voor een andere wereld? er louter en alleen kan komen onder impuls van de nieuwsoortige organisaties (Indymedia, directe actiegroepen en netwerken,Attac, e.a.) waar het protest duidelijk gist en die veel jongeren aanspreken. 
Wij geloven dat die redenering niet helemaal opgaat. De kracht van de beweging om ook effectief iets ten goede te keren zal afhangen van de samenwerking van àl de progressieve krachten. De samenwerking van de vakbonden nieuwe sociale bewegingen en de andersoortige actiegroepen mag nog geen uitgemaakte zijn, we zijn ervan overtuigd dat er stappen vooruit werden gezet. We geloven dat er opnieuw stappen werden gezet in de uitbouw van een werkelijk brede democratische volksbeweging die in staat zal zijn om het (economisch, politiek en maatschappelijk) heft in handen te nemen en het pensée unique van het neoliberalisme te breken. 

Hoofden.
We mogen hopen dat zo?n front inderdaad al in de steigers staat, de herfstacties hebben de noodzaak en de wenselijkheid ervan opnieuw bevestigd. De communisten zijn van mening dat het niet zinnig is om de diverse organisatiecomités van de betogingen in leven te houden, maar om overal, op lokaal vlak en op nationaal vlak werk te maken van de uitbouw van sociale fora, naar analogie van wat op internationaal vlak aan het gebeuren is met het ?Sociaal Forum van Porte Alegre?. Geen enkel bestaand comité kan nu immers de pretentie hebben de beweging in al haar diversiteit te vertegenwoordigen; S06, 019, D14, het NGO-forum, Attac, de verschillende directe actiegroepen en netwerken en anderen zullen de handen naar elkaar moeten uitsteken.
In de straten van onze diverse steden, maar vooral ook in de hoofden van steeds meer mensen (ook van héél veel mensen die tijdens de manifestaties thuisbleven of zich niet konden vrijmaken, zo hebben we kunnen vaststellen) werd de hoop op ?de mogelijkheid van- een andere wereld (her-)boren. Een succes dus.

Prétop.
Maar laten we ons anderzijds niet vergalopperen in een euforie en ook eens bekijken wat de topbijeenkomst(-en) hebben opgeleverd aan concrete maatregelen en vooruitzichten. Het bilan daarvan is minder schitterend, om niet te zeggen dat het teleurstellend is.
De sociale partners (dus ook de vakbonden) kregen de belofte dat ze jaarlijks zouden gehoord worden in een prétop om mee te discussiëren over de toekomst van Europa. Dat is geen slechte zaak, maar het valt wat mager uit. Of de werknemersorganisaties ook effectief wat in de pap zullen te brokken hebben is helemaal niet zeker. Meer dan een vrijblijvende prétop over sociale aangelegenheden hebben we nood aan een gestructureerd overleg; een heuse instelling die het overleg organiseert met vakbonden, sociale bewegingen en de civiele maatschappij in het algemeen.


Honger.
Wat de belangrijkste eisen van de tegenbeweging betreft blijft men op z?n honger zitten. Tobintaksen en een rechtvaardig fiscaal beleid? Noppes! Een (meer) sociaal Europa? Noppes! De EU eerder als wereldpartner dan als wereldmacht? Noppes! Democratisering van de instellingen en het beleid? Ook noppes, of zelfs nog minder.
De toekomst van Europa zal bepaald worden door een ?conventie?; een niet-verkozen, niet-democratisch orgaan dat haar werk zal doen buiten het bereik van het maatschappelijk debat. De beslissingen zullen vanouds in achterkamertjes worden bedisseld om dan vervolgens te worden opgedrongen aan de verschillende nationale parlementen. 
De toekomst van Europa moet o.i. uitgetekend worden door een democratisch verkozen instelling (constituante of grondwetgevende vergadering) die werkt in een context van een levendig breed maatschappelijk debat, waarin ook de arbeidersbeweging en alle sociale organisaties moeten betrokken zijn, inclusief jongeren, vrouwen en minderheidsgroepen.

Aanhouding.     
Ten slotte werd een akkoord over een Europees aanhoudingsmandaat aan de publieke opinie verkocht als een succes. In tijden van onzekerheid waarin het onveiligheidgevoel bij de mensen welig tiert, klinkt het aannemelijk. Maar we vrezen toch dat het eerder een stap achteruit is. 
Onder het mom van de terrorismebestrijding is dit de zoveelste manier waarop de burgerrechten worden uitgehold. In principe is de automatische uitlevering van personen een goed idee, maar in de praktijk blijkt dat minder. Het veronderstelt immers de automatische uitlevering van bv. Basken aan Spanje en van Koerden aan Turkije (eenmaal Turkije zal zijn toegetreden tot de EU). Dat lijkt ons helemaal geen evidentie te zijn. Algemener gesteld maakt het Europees aanhoudingsmandaat het voor een EU-burger onmogelijk te vluchten naar een ander EU-land, ook niet als daar politieke en/of humanitaire redenen voor zouden zijn. Vluchtelingen vanuit de EU worden gewoon weg-gedefinieerd.

Democratisering.
Het Belgisch voorzitterschap bracht een ander, sociaal en democratisch Europa niet dichterbij. 
De macht van het verkozen Europees parlement werd er niet effectiever op. De Raad van Ministers en de Commissie kwamen niet onder democratische controle. Aanzetten daartoe werden ook niet gegeven. 
Guy Verhofstadt deed in z?n ?open brief aan de anti-globalisten? wel een onrealistisch voorstel om de G8 te hervormen, maar volgens ons moet dit niet-legitieme orgaan gewoon worden afgeschaft. 
De EU heeft de ondemocratische werking niet in vraag gesteld van die andere machtige internationale instellingen als het IMF, de Wereldbank, de WHO,... 
Er zijn geen voornemens gemaakt om de VN en de EU (te helpen) om te vormen tot sociale en democratische instellingen in dienst van de wereldgemeenschap (i.p.v. de multinationals).
Er werd geen lans gebroken voor legitieme internationale rechts- en verdedigingsmiddelen tegen  het terrorisme. De aanpak van de botte bijl, eenzijdig en desnoods met schending of uitholling van de mensenrechten en burgerrechten, werd herbevestigd.

Eerlijke handel.
De problemen van de Derde Wereld (meer geld voor ontwikkelingssamenwerking en een kwijtschelding van de Derde Wereldschuld) bleven onaangeroerd. De EU blijkt alleszins in haar daden nog steeds geen wegbereider van échte, eerlijke handel die de landen in het Zuiden ten minste een kans zou gunnen. Er komt geen tobintaks op speculatief geldverkeer. De trend om alles tot koopwaar te maken (inclusief onderwijs, gezondheidszorg, voedsel, water, de menselijke genen, mobiliteit, etc?) en zo te onderwerpen aan de logica van de winst, werd niet gebroken of zelfs nog maar gebogen. De privatiseringen gaan door. In toenemende mate verliest de (internationale) gemeenschap de controle over de sleutelsectoren van de economie. 
Het globale Europese beleid blijft op maat gesneden van de multinationals, ongeacht de rampzalige gevolgen daarvan voor het milieu, voor de mens, voor de toekomstige generaties (agro-industrie, patenten op medicijnen, het patenteren en manipuleren van het leven en de genen, etc) en voor de vrede (wapenwedloop).
Het neoliberale establishment triomfeerde dus onder het Belgisch voorzitterschap, maar het had voor hen ook wel beter gekund. De opmars van het neoliberalisme wordt door de tegenbeweging duidelijk en in toenemende mate afgeremd; en die strijd gaat voort.
De beweging voor een solidaire en democratische globalisering heeft opnieuw stappen gezet wat betreft verbreding van de achterban, samenwerking tussen de diverse onderdelen ervan en verdieping van de politieke en ideologische achtergrond en doelstellingen, zowel als wat betreft de efficiëntie van het actievoeren, maar de zege is verre van binnen. Die kan enkel het gevolg zijn van een breed democratisch front van antineoliberale krachten en dit zowel in het Noorden als in het Zuiden. Op naar de volgende afspraken. 
 
Jaak Perquy,
Politiek secretaris Kommunistische Partij (KP)