Nadat eerder het VRT-journaal al heel wat inspanningen leverde om ons vertrouwd te maken met de euro, kondigde begin december ook het VTM-journaal aan de kijkers alle mogelijke uitleg te zullen geven over de nieuwe munt. 

Dat de omroepen hier niet langer aan 'berichtgeving', maar aan 'voorlichting' doen, is een eerste vaststelling. Waarom getroos ten ze zich niet een soortgelijke moeite om ons allen bijvoor beeld wat meer milieubewustzijn bij te brengen ? 

De 'voorlichting' over de euro zweeft bovendien - ook in de geschreven pers - in een opgewekt sfeertje dat niet toelaat dat ook maar enige kritiek geuit wordt. De enige vraag die in al haar variaties aandacht krijgt is de consumentenvraag: hoe met de nieuwe munt omgaan ?

Nochtans zijn er bij de euro wel degelijk andere vragen te stellen. Het Franse maandblad 'Le Monde Diplomatique' deed dat in zijn decembernummer aan de hand van twee artikels, van Bruno Théret en Dominique Plihon. Zelf schreef ik eerder - na gecon fronteerd te zijn met de vragen die nogal wat mensen zich stellen - een tekst over de nadelen van de euro voor ons allen. Na het lezen van 'Le Monde Diplomatique' werd de essentie van de drie artikels gecombineerd tot de nu volgende lijst van euro-nadelen.


1) De euro is een opgedrongen munt

De euro komt er niet ten behoeve van de Europese burger. In de meeste landen werd die burger totaal niet in de besluitvorming betrokken. De eenheidsmunt komt er op vraag van het Europese 'bedrijfsleven' dat mede door uitgebreid lobbywerk de economische en financiële politiek van de Unie in grote mate bepaalt.

De onbestaande inspraak van de bevolking in de euro-besluitvor ming, kan alleen maar leiden tot een verdere vervreemding tussen de Europese burgers en de 'Eurostaat' die hen 'vanuit Brussel' regeert. 


2) Euro herleidt nationale politiek tot eenheidsworst

De financiële eenwording van Europa is een verdere aantasting van de mogelijkheden van de lidstaten om een eigen monetair en sociaal beleid te voeren. Toen François Mitterand tot president van Frankrijk verkozen werd, zo vernamen we begin december in een documentaire op de RTBF, wou hij uit het Europees Monetair Systeem (EMS) stappen om een links beleid te kunnen voeren. Premier Mauroy wou echter niet meedoen en dwong Mitterand binnen het EMS te blijven. Exit een nieuwe socialistische politiek.

Ook in eigen land kennen we via de consequenties van de 'Maas tricht-norm' de gevolgen van een snoeihard besparingsbeleid.

Ondertussen leidt het Europees 'stabiliteitspact' (dat o.a. de begrotingstekorten in de lidstaten zeer beperkt doet blijven) tot een vorm van Europees overleg waarbij de nationale parlementen buiten spel gezet worden. In De Morgen (3/12/01) verklaarde Belgisch minister van Financiën, de liberaal Didier Reynders, dat "we nu al de begrotingen van eurolanden bespreken, nog voordat ze in eigen land aan het parlement worden voorgelegd."

De dwang die de financiële en economische eenwording van Europa uitoefent is des te erger omdat er op Europees vlak geen echt democratische politieke en sociale unie tot stand komt.


3) Onhandige rekeneenheid

Praktisch zal de euro de burger voor veel problemen stellen. Dat zullen niet enkel overgangsproblemen zijn. Met zijn twee cijfers achter de komma, is de euro in vergelijking met de Belgische frank een onhandige rekeneenheid die nog jaren ongemak zal veroorzaken. Is er overigens iemand die kan verklaren/verantwoor den waarom men als het ware voor een 'dubbele munt' (met euro's en eurocenten) gekozen heeft ?

De psychologische kosten van de invoering van de euro (te dragen door een bevolking die jarenlang zal sukkelen met het opbouwen van een nieuwe waardenschaal en een nieuw prijzengeheugen) alsook de invoeringskosten (inbegrepen de berekeningsfouten, nieuwe vormen van fraude en het vertraagd verloop van betalingen) dreigen bovendien de economie negatief te beïnvloeden.


4) Het leven wordt duurder

De Europese burgers moeten grotendeels opdraaien voor de kosten van de invoering van de euro. Mede door de onhandige rekeneenheid zullen de prijzen van goederen en diensten door de komst van de euro flink stijgen (haast iedereen rondt immers af naar boven).

Bovendien is de euro internationaal een zwakke munt wat maakt dat de invoering van de euro neerkomt op een feitelijke devaluatie: onze koopkracht daalt tegenover die in niet-euro-landen.

De invoering van de euro - zeker op de manier waarop die nu verloopt - is dan ook een anti-sociale maatregel waar vooral de zwaksten in de samenleving zullen onder lijden.

Van de veel geprezen voordelen (met name het betalingsgemak in andere landen) zal iedereen die niet regelmatig in het buitenland kan vertoeven - en op Europese schaal is dat de overgrote meerderheid van de bevolking - nauwelijks kunnen genieten. 


5) Een munt zonder ziel, een munt zonder cultuur

In 'Le Monde Diplomatique' van december 2001 omschreef Brunot Théret de euro als "une monnaie sans âme ni culture".

Hij vergeleek de euro met de dollar die volgens hem wel een ziel en een cultuur heeft. De dollar is geworteld in de Amerikaanse geschiedenis en brengt dat door middel van teksten en de afbeeldingen van historische figuren ook tot uiting. Op de euro- bankbiljetten daarentegen vind je niets daarvan, enkel kille, 'postmoderne' afbeeldingen van ramen, bruggen en poorten; de uitingen van een koele handelaarsmentaliteit. 

Théret zegt het zo: "Affichant portails et fenêtres ouverts sur le vide, ses billets renvoient uniquement à un espace sans limites, déterriorialisé et déshumanisé: celui du marché." Volgens Théret is de euro een "puur functionele munt. In zijn economische naaktheid is hij enkel een wisselinstrument." Een munt die niet leidt tot "faire société", tot de ontwikkeling van een gemeenschapsgevoelen.

De euro verwijst ook naar geen enkele hogere autoriteit want er is niet echt een Europese staat en er bestaat geen Europese grondwet. 


6) Instrument van een onevenwichtig beleid

De euromunt wordt uitgegeven en gewaarborgd door een technocrati sche instelling die aan niemand verantwoording verschuldigd is: de Europese Centrale Bank. Deze bank wordt niet door een Europese regering gecontroleerd. Nu al wordt er geklaagd dat de Euro-bank, in tegenstelling tot haar Amerikaanse tegenhanger, een te strikt monetair beleid voert (gericht op het voorkomen van inflatie, waar vooral de Duitsers voor beducht zijn); een beleid dat met name onvoldoende aandacht heeft voor de tewerkstelling.

Dominique Plihon schreef in 'Le Monde Diplomatique' dat er een totale assymetrie bestaat nu het monetaire beleid (de geldpoli tiek) in Europa centraal georganiseerd is, daar waar het begrotingsbeleid en het fiscaal beleid nog steeds in de lidstaten uitgewerkt wordt. Slechts een miniem deel van de openbare bestedingen - in 1999 geplafonneerd op 1,27 % van het bruto binnenlands Europees product - vormt het Europees gemeenschappe lijk budget. Er is dus nauwelijks sprake van een Europese staat en onze Belgische minister van Financiën, Didier Reynders, wees daar in het geciteerde interview eveneens op: "Het is mogelijk om te leven met een staat zonder munt, maar het is veel moeilij ker om te leven met een munt zonder staat."

Volgens Plihon betekent de toestand met een centrale bank die alleen een monetair beleid voert, het verlaten van de 'optimale politieke mix' die er in de diverse lidstaten in bestond dat men zocht naar een dynamisch en evenwichtig economisch beleid, gebaseerd op het inzetten van een optimale combinatie van monetaire en budgettaire instrumenten.


7) Zwakke euro behoedt ons niet voor financiële avonturen

Gevaarlijk zou de situatie kunnen worden indien de nu al zwakke euro de Europeanen onvoldoende vertrouwen zou inboezemen. Het is niet onmogelijk dat het project zou kapseizen. Kijk maar naar het verzet in sommige Zuid-Amerikaanse landen tegen een opgelegde 'dollarisatie'. Zo'n protest kan er toe leiden dat er in het betalingsverkeer andere (sterkere) munten opduiken en dat de rol van de opgelegde munt steeds beperkter wordt.

Tegenover de dollar, met zijn historisch gegroeide legitimatie en geloofwaardigheid, zou de euro in geval van een crisis, heel zwak staan.


Besluit: Euro als ogenopener

Natuurlijk biedt de eenheidsmunt de Europese landen ook voordelen inzake het vergemakkelijken van de interne handel bv. Misschien kan de euro ook de Europese politieke en andere integratie bevorderen, iets wat door veel voorstanders van de Europese Unie gehoopt wordt. De economie als gangmaker van de politieke, culturele en andere vormen van eenwording; het is een spoor dat zo oud is als de naoorlogse Europese integratie-gedachte.

Maar de kosten van de euro zijn hoe dan ook aanzienlijk. Volgens Dominique Plihon zijn ze overigens niet zozeer te wijten aan de eenheidsmunt zelf, dan wel aan de 'liberale monetaire filosofie' die het project vorm geeft. Een filosofie die er toe leidt dat de euro in besloten kringen ontworpen en uitgewerkt werd, door politieke cenakels die onder druk van de markt handel(d)en en die de publieke (openbare) fiscale instrumenten van de lidstaten buiten spel zetten. Dat die liberale filosofie ook in eigen land de plak zwaait, kwam tot uiting in het regeringsbesluit dat de kleinhandel tijdens de overgangsperiode naar de euro niet verplicht wordt een dubbele prijsaanduiding te hanteren. De socialistische politicus Charles Piqué protesteerde hier terecht hevig tegen. Journalist Hugues Le Paige (in een kroniek op RTBF- radio) noemde het onbegrijpelijk dat de regering de handelaars plezierde zonder rekening te houden met de problemen voor de hele bevolking.

Gezien dit alles is het ook ongehoord dat de media blijven doorgaan met hun kritiekloze promotie van de euro waarbij over de nadelen van de euro een zware sluier der stilte gedrapeerd wordt. Die propaganda moeten we doorprikken. De problemen die de euro voor ons allen meebrengt, moeten aangegrepen worden om het antisociale en ondemocratische karakter van de huidige Europese Unie duidelijk te maken, om een nieuwe Europese politiek voor te bereiden die veel democratischer, socialer en ecologischer dient te zijn. Zonder zulk een nieuwe politiek zal de onverschilligheid tegenover de Europese constructie nog toenemen, een evolutie waar vooral extreem-rechts overal in de Unie zal van profiteren.

(P.S. Ook deze tekst is coypleft: verspreiden dus maar; liefst wel met vermelding van de bron)