De splinter en de balk, of politiek racisme

Een splinter bij een ander zien we gemakkelijker dan de balk in eigen oog, luidt het gezegde. We komen op tegen monopolies en multinationals, tegen racisme en onverdraagzaamheid. Maar zien we de monopolievorming en onverdraagzaamheid wel bij onszelf, dat wil zeggen dichter bij huis, waar we het zelf voor ’t zeggen hebben? 

Het zat er aan te komen: een frontale aanval op Indymedia. Het heeft eigenlijk nog lang geduurd. 

Ik verklaar me nader. Elders schreef ik reeds dat België, en meer nog Vlaanderen, gekenmerkt wordt door een eerder uitzonderlijk sociologisch panorama van de linkerzijde. Aan de ene kant heb je een bijna waterdicht monopolie van het maatschappelijk middenveld door grote NGO’s en vakbondsleiding. Aan de andere kant wordt de linkerzijde gedomineerd door een revolutionaire partij. Dat geeft onvermijdelijk vonken, zeker op het moment dat de twee partijen waarin een groot deel van de progressieven zich herkent, in de regering zitten.

Het mediamonopolie heeft voor progressieven twee kanten: de officiële (commerciële) media en die van het maatschappelijk middenveld. Tot voor kort was het uiterst moeilijk zoniet onmogelijk om afwijkende meningen of radicale acties te communiceren, tenzij in de uiterst kleine kring van de eigen publicaties van de eerder kleine organisaties. De censuur in de publicaties van de groten van het middenveld is minstens zo groot als die in de officiële media. Tot de groten mag je – op het vlak van de ideeënproductie -  ook en zeer zeker de universiteiten rekenen. Ik spreek uit een nogal rijke ervaring (ook aan diverse universiteiten), wat dat betreft. 

Dit publicatie- en mediamonopolie werd doorbroken door het internet en meer in het bijzonder door Indymedia. Mobilisatie voor de tiende november was vroeger zo goed als onmogelijk. In de bladen van de groten van het middenveld zou er geen letter van te bespeuren geweest zijn. Via e-mail en sites is die censuur nu gemakkelijk te omzeilen. Datzelfde geldt voor de verantwoording van, en discussie over de platforms. Vroeger zou een discussie over twee platforms en over de inhoud ervan niet eens gevoerd geweest zijn, tenzij weer in de kleine, eigen publicaties van de kleintjes van het middenveld (de vele lokale centra, kleine groeperingetjes, enz.). 

Dat monopolie is nu gelukkig doorbroken. Het viel dan ook te verwachten dat sommigen heel zenuwachtig zouden worden en de dissidenten, die vroeger toch maar marginaal aan de bak kwam, nu openlijk zouden viseren. Multinationals zijn monopolies op de wereldmarkt. Zij verdragen niet dat hun monopoliepositie in het gedrang komt. Ze zijn in staat tot uitermate agressief gedrag, tot en met het (laten) liquideren van diegene die hun monopoliepositie uitdaagt. Zien we hier niet hetzelfde mechanisme aan het werk, maar dan in het maatschappelijk middenveld? Oordeel zelf. 

De aanvallen tegen een aantal mensen van Indymedia getuigen van een enorme dosis onverdraagzaamheid tot en met haat. Ik heb het niet over het over en weer gescheld in de commentaren op verslagjes of meningen. Schelden en bekvechten is niet direct mijn stijl, maar daar moet je tegen kunnen. Ik heb het over de rabiate haat in Vlaanderen (en in België) tegen elke radicale opstelling en tegen revolutionaire organisaties of personen. Dat is niet nieuw en dat heeft te uiteraard te maken met de sterke polarisatie die ik hierboven beschreef. Ik omschrijf dat als ‘politiek racisme’. In mijn school word ik in verband met de migrantenleerlingen dagelijks geconfronteerd met: “ze doen altijd zo moeilijk”, “het zijn ambetanteriken en ze zijn uiteindelijk niet te vertrouwen”, “ze hebben de problemen aan zichzelf te danken”, “ze zijn de oorzaak van de opgang van het Vl Bl”, enz. Dezelfde mechanismen en argumentaties zie ik terugkeren binnen progressieve kringen t.a.v. alles wat zich radicaal opstelt: AEL, D’Orazio & Co, PvdA, … niet toevallig de publieke vijanden van de samenleving. De haat en het racisme strekt zich op school uit tot diegenen die opkomen voor de migranten. Binnen links is dat niet anders. Ofwel distantieer je je (openlijk) van die paria’s (dat is een dwang in academische kringen, of een morele dwang om als intelectueel au sérieux te worden genomen), ofwel ben je er zelf één of word je tenminste in die hoek geduwd. Ik kan er zelf van meespreken. Deze houding heeft een hoog Bush-gehalte (vervang de politieke paria’s door het woord terroristen). Lang geleden werden niet alleen de melaatsen gemarginaliseerd, maar ook diegenen die erbij aan tafel gingen zitten. Is het een toeval dat een medium dat spreekrecht geeft aan de publieke vijanden, het mikpunt wordt van hevige aanvallen vanuit bepaalde progressieve kringen? Vlaanderen staat gekend voor zijn hoge racistische score. Blijkbaar geldt het zelfde voor het politiek racisme. Zou er een verband zijn?

Democratie is na vijftig jaar Koude Oorlog een magisch woord geworden. Wil je het publiek voor je winnen, dan zeg je dat je zelf de superdemocraat bent en de andere het tegenovergestelde, de Leninist. Het is hier niet de plaats om een discussie daarover te beginnen, maar er is geen enkele democratische partij bij ons die niet centralistisch is, die geen hiërarchie kent, die geen voorhoede heeft, die zijn dissidenten er niet uit werkt, die censuur pleegt op zijn publicaties, enz. Met alle Nepalezen …En dan zwijg ik nog van de groten van het middenveld. De labels democraat versus leninist zijn niet bedoeld om nauwkeurig te beschrijven maar wel om te veroordelen, te klasseren, te stigmatiseren. Het is een geraffineerde vorm van marginaliseren die het na vijftig jaar propaganda uitstekend doet. 

Mijn ervaring met Indymedia en de vergaderingen tonen juist aan dat ze op het vlak van de besluitvorming vrij goed scoren in vergelijking met de groten van het middenveld. Zoeken naar consensus, iedereen aan bod laten komen, daardoor lange vergaderingen. Iedereen kan vrij publiceren. Waar kan dat? Ja, waar kan dat, diegenen die Indy aanvallen moeten dat maar eens zeggen. Diegenen die fulmineren vergeten de praktijken dien aangaande in hun eigen organisatie of instelling. Ik wil hier niet in detail treden, maar ik heb in mijn twintig jaar ervaring met het middenveld en met de universiteiten op dat vlak niet zoveel fraais ontmoet. Bij heel wat mensen die niet rechtstreeks met de besluitvorming of opinievorming te maken hebben, leven op dat vlak heel wat illusies. 
 
Tot slot. Moest Indymedia zich netjes in de mainstream nestelen van de groten van het middenveld of zo je wil in het ‘extreme centrum’, dan zou het niet aangevallen worden. (Het zou dan ook geen reden van bestaan hebben.) Deze heftige aanval kan m.a.w. ook bekeken worden als een teken dat Indymedia het monopolie doorbroken heeft. Ik bekijk de aanval dus eerder als een aansporing om met dubbele kracht verder te doen, temeer daar het aantal lezers stijgt. Dat laatste is nu precies wat de monopolisten zo zenuwachtig maakt. Misschien moeten we de hevigheid van de aanval zien als een barometer voor het succes. Het ontmantelen van de monopolies zal een moeilijke, zware maar noodzakelijk strijd zijn en dat niet alleen op het vlak van het maatschappelijk middenveld. Daar zal veel moed voor nodig zijn.

Marc Vandepitte